Traktowanie płatności z tytułu usług ubezpieczenia w kontekście podatku u źródła nadal nie znajduje potwierdzenia w jednolitym stanowisku sądów administracyjnych.

Kwestii tej przyjrzał się ostatnio WSA w Poznaniu w wyroku z 7.08.2020 r. (sygn. I SA/Po 87/20), w którym spór sprowadzał się do ustalenia czy wynagrodzenie wypłacane na rzecz zagranicznego ubezpieczyciela z tytułu umów ubezpieczenia podlega opodatkowaniu podatkiem u źródła.

W przedmiotowej sprawie Spółka zwróciła się z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, w którym wskazała, że w ramach prowadzonej działalności finansowej umożliwia swoim klientom korzystanie z dodatkowych usług ubezpieczeniowych, dotyczących oferowanych przez Spółkę umów leasingu, najmu, pożyczek bądź umów o podobnym charakterze. W tym celu Spółka zawarła umowy ubezpieczenia grupowego na mocy których jest zobowiązana do opłacania składek na rzecz zagranicznych ubezpieczycieli z siedzibą we Francji oraz Irlandii.

W związku z powyższym Spółka zapytała, czy wynagrodzenie należne zagranicznym ubezpieczycielom z tytułu zawartych umów ubezpieczenia mieści się w katalogu przychodów z art. 21 ust. 1 ustawy o CIT i powstaje obowiązek poboru podatku u źródła. W opinii Spółki wynagrodzenie z tytułu zawartych umów ubezpieczenia nie jest objęte katalogiem przychodów opodatkowanych zryczałtowanym CIT i w konsekwencji obowiązek poboru podatku u źródła nie powstanie.

Zdaniem Organu świadczenie usług ubezpieczeniowych ma charakter podobny do gwarancji, ponieważ zgodnie art. 805 § 1 Kodeksu cywilnego zakład ubezpieczeń zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Dodatkowo Organ powołał się na definicję zawartą w słowniku języka polskiego, zgodnie z którą gwarancja to m.in. poręczenie, że coś nastąpi albo że jest prawdziwe.

W konsekwencji w ocenie Organu, usługa ubezpieczeniowa stanowi pod względem celowościowym i funkcjonalnym usługę tożsamą z usługą gwarancji i tym samym zawiera się w katalogu przychodów opodatkowanych podatkiem u źródła.

WSA w Poznaniu rozpoznając sprawę przyjął stanowisko Organu jako prawidłowe i oddalił skargę.

Sąd zaznaczył, że Organ prawidłowo stwierdził w wydanej interpretacji, że świadczenie usług ubezpieczeniowych ma charakter podobny do gwarancji. WSA w Poznaniu powołał się dodatkowo na doktrynę prawa cywilnego, zgodnie z którą umowa ubezpieczenia stanowi jedną z umów gwarancyjnych, tj. umów uzależniających powstanie obowiązku świadczenia od okoliczności niezależnych. Sąd wskazał, że celem zarówno umowy ubezpieczenia jak i gwarancji jest przejęcie ryzyka określonego zdarzenia przez inny podmiot, co daje podstawy do uznania charakteru tych usług za podobny.

W naszej ocenie nie można przyznać słuszności stanowisku zaprezentowanemu przez WSA w Poznaniu – w szczególności mając na uwadze dotychczasowe orzecznictwo w tym zakresie, w tym m.in. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 22.01.2020 r., sygn. I SA/Bd 655/19 (omawiany na naszym blogu – link: Należności z tytułu składki na ubezpieczenia majątkowe nie podlegają WHT) oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 9.07.2020 r., sygn. III SA/Wa 2621/19, na gruncie których sądy uznały, że usługi ubezpieczeniowe nie są usługami podobnymi do gwarancji, a zatem nie podlegają podatkowi u źródła.

W katalogu art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT nie wskazano wprost usług ubezpieczeniowych. Ponadto, nie można uznać, że usługi ubezpieczeniowe stanowią świadczenia o podobnym charakterze do wskazanych tam świadczeń (a w szczególności gwarancji).

Umowa gwarancji

  • Umowa gwarancji jest zawierana pomiędzy gwarantem a beneficjentem, a jednocześnie pomiędzy gwarantem a dłużnikiem jest zawierana dodatkowa umowa o udzielenie gwarancji. Celem umowy gwarancji jest potwierdzenie wiarygodności finansowej przedsiębiorcy względem kontrahenta.
  • Gwarant wypełnia jedynie zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej wobec braku spełnienia świadczenia przez dłużnika zlecającego udzielenie tego zabezpieczenia.
  • Beneficjent gwarancji nie jest zobowiązany do opłacania składek na rzecz gwaranta.
  • Umowa gwarancji może być umową wielostronną.

Umowa ubezpieczenia

  • W przypadku ubezpieczenia majątkowego, ubezpieczyciel wyrównuje szkodę spowodowaną określonym zdarzeniem, określonym w umowie ubezpieczenia. Celem ubezpieczenia majątkowego jest zatem zabezpieczenie majątku podmiotu ubezpieczonego.
  • W ramach umowy ubezpieczenia ubezpieczający jest zobowiązany do opłacenia składek.
  • Umowa ubezpieczenia jest zawsze umową dwustronną.

Z uwagi na fundamentalne różnice pomiędzy usługami gwarancji a ubezpieczenia w zakresie ich istoty, celu w jakim są nabywane oraz zobowiązań stron, nie powinny one zostać uznane za świadczenia o podobnym charakterze. W efekcie, usługi ubezpieczenia nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem u źródła w Polsce.

Ponadto, w tym zakresie warto również odwołać się do brzmienia art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnicy są obowiązani wyłączyć we wskazanym zakresie z kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione na określone usługi niematerialne, tj. usługi doradcze, badania rynku, usługi reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze. Ustawodawca w tym przepisie wymienił szereg usług niematerialnych zbliżonych do tych wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. Jednak w tym przypadku ustawodawca wymienił obok usług gwarancji i poręczeń także wprost usługi ubezpieczeniowe. Konsekwentnie, nie mógł ich zatem uznać za świadczenia o podobnym charakterze, bo zgodnie z ideą racjonalnego ustawodawcy, takie wyliczenie byłoby zbędne.