Prawidłowa klasyfikacja towarów i usług ma decydujące znaczenie dla ustalenia prawidłowej stawki podatku VAT, opodatkowania i ustalenia prawidłowej stawki w podatku akcyzowym czy też określenia taryfy i stawki celnej przy imporcie towarów. Na przestrzeni ostatnich lat podatnicy mieli do czynienia z wieloma niejasnymi przepisami i niejednolitą wykładnią przepisów dokonywaną przez organy podatkowe w tym zakresie – a w konsekwencji, podatnicy mierzyli się i mierzą z ogromnymi trudnościami w prawidłowej klasyfikacji towarów i usług. Przeprowadzone w ostatnich latach zmiany w matrycy stawek VAT, wprowadzenie kodów Międzynarodowej Nomenklatury Scalonej (CN) czy wprowadzenie w życie nowej instytucji - Wiążącej Informacji Stawkowej – spowodowały sporą rewolucję w tym zakresie i częściowo uprościły ten proces. Zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym wciąż jednak nie udało się wykluczyć wszystkich wątpliwości, więc niektóre branże nadal borykają się z problemem właściwej klasyfikacji. Jakie zatem zmiany czekają podatników w zakresie klasyfikacji i opodatkowania towarów i usług i co te zmiany mogą oznaczać?

Nomenklatura scalona na 2022 rok

Już od kilku lat Nomenklatura Scalona stanowi podstawowy element klasyfikacyjny towarów dla celów VAT, akcyzy i cła. Wpływa ona również na treść zgłoszeń towarów przy przywozie lub wywozie (INTRASTAT) oraz gdy podlegają one raportowaniu statystycznemu w handlu wewnątrzunijnym. 8- i 10- cyfrowe kody CN określają pośrednio stosowany reżim celny oraz prawidłowe traktowanie towarów dla celów statystycznych. CN jest zatem istotnym narzędziem pracy dla przedsiębiorstw i administracji celnych państw członkowskich UE.

Pod koniec ubiegłego roku Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie przedstawiające nową wersję Nomenklatury Scalonej wraz ze zmienionymi stawkami celnymi. Tegoroczne zmiany w nomenklaturze CN są konsekwencją zmian w ogólnoświatowej nomenklaturze Systemu Zharmonizowanego – tzw. HS 2022, które są przeprowadzane co 5 lat. Zmiany te odzwierciedlają przede wszystkim nieustanny postęp technologiczny, zmiany wzorów handlowych oraz obecne praktyki handlowe. Dodatkowo w CN 2022 zintegrowano również porozumienia technologii informacyjnej - tzw. ITA2. Mając to na uwadze Komisja Europejska przygotowała aż 592 nowych kodów CN, usuwając przy tym 350 przestarzałych kodów.

Główne zmiany w nowej Nomenklaturze scalonej można znaleźć m.in. w takich działach jak 3 (ryby), 4 (jogurt, owady), 70 i 71 (włókna szklane, diamenty), 84 i 85 (produkty i maszyny mechaniczne / elektroniczne), 88 (drony), 94 (lampy LED). Co również istotne zmian doczekały się też niektóre z obowiązujących wcześniej stawek celnych.

Jako przykład posłużyć może tu branża medyczna i akcesoria lekarskie. W dobie trwającej niedawno pandemii koronawirusa oraz w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na środki medyczne zdecydowano się na wprowadzenie nowej podpozycji CN 4015 12. Od 2022 roku obejmuje ona swoim zakresem rękawiczki, mitenki i rękawice z jednym palcem w rodzaju stosowanych do celów medycznych, chirurgicznych, dentystycznych lub weterynaryjnych. W zakresie tych towarów zdecydowano się także na ujednolicenie do 2% stawki celnej, która wcześniej w zależności od przeznaczenia wynosiła od 2,7% do 2%.

Zmiany w klasyfikacji towarów i usług na szczeblu unijnym

Nie można zapomnieć również o działaniach organów unijnych dotyczących przyszłości stawek VAT w krajach Wspólnoty. Jak informowaliśmy na jednym z naszych wcześniejszych wpisów, w ubiegłym roku unijna Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) przyjęła rozwiązanie, które przewiduje zwiększoną swobodę i dowolność w stosowaniu przez państwa członkowskie stawek obniżonych. Kilka miesięcy później Rada UE zatwierdziła zmiany, a zarówno Polska, jak i inne kraje członkowskie, do 31 grudnia 2024 roku mają czas na wdrożenie nowych regulacji unijnych.

Państwa członkowskie zostaną upoważnione do stosowania stawki VAT na poziomie co najmniej 5% wobec maksymalnie 24 pozycji wskazanych w załączniku nr III do Dyrektywy VAT. Będą mogły stosować stawki niższe niż 5% oraz 0% (zwolnienie z prawem do odliczenia), ale tylko do maksymalnie 7 pozycji z wykazu zawartego w załączniku nr III do Dyrektywy.

Wprowadzony katalog zmian w Dyrektywie VAT odzwierciedla zmiany społeczne i ewolucję technologiczną, które nasiliły się w czasie pandemii. Przyjęte zmiany w Dyrektywie skupiają się m.in. na opodatkowaniu usług świadczonych przez Internet - prowadzone na żywo transmisje zajęć oraz wydarzeń sportowych i artystycznych będą mogły korzystać z analogicznych preferencji jak rzeczywisty wstęp na te wydarzenia. Audycje radiowe i telewizyjne również będą korzystały z obniżonych stawek VAT. Co równie istotne, lista zmian obejmie także zieloną transformację, produkty higieny kobiecej czy ubranka dla dzieci.

SLIM VAT 3 – ujednolicenie i doprecyzowanie systemu wydawania wiążących informacji stawkowych i akcyzowych

Procedura kwalifikacji towarów i usług zostanie zmieniona również na poziomie procedury krajowej. Projekt nowelizacji, znany jako SLIM VAT 3, niesie szereg zmian w obszarze wydawania Wiążących Informacji Stawkowych i Wiążących Informacji Akcyzowych. Zmiany mają przede wszystkim ujednolicić procedurę uzyskania tych decyzji oraz zapewnić spójność wydawanych informacji w skali kraju.

Pakiet SLIM VAT 3 zakłada przede wszystkim zmianę organu wydającego:

  • wiążące informacje stawkowe (WIS, decyzje klasyfikujące towar lub usługi na potrzeby VAT),
  • wiążące informacje akcyzowe (WIA, decyzje wydawane na potrzeby opodatkowania wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego akcyzą),
  • wiążące informacje taryfowe (WIT, decyzje rozstrzygające o klasyfikacji taryfowej towarów dla potrzeb celnych),
  • wiążące informacje o pochodzeniu (WIP, decyzje określające pochodzenie towaru dla celów procedur celnych).

Organem, który będzie je wydawał, będzie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Dziś procedura ta jest rozproszona – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydaje tylko WIS, WIA wydawane są przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, natomiast WIT i WIP przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie. Zmiana ta będzie niewątpliwie znacznym uproszczeniem dla podmiotów ubiegających się o wydanie takiej decyzji.

Nowelizacja zakłada również ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów podatkowych w zakresie wydawania Wiążących Informacji Stawkowych oraz Wiążących Informacji Akcyzowych. Do najważniejszych proponowanych zmian można zaliczyć:

  • wskazanie, iż WIS wiąże nie tylko organy podatkowe, lecz także podmioty, dla których została wydana. Ponadto z przepisu przejściowego wynika wprost, że regulacje o wiążącej mocy WIS dla podatników mają zastosowanie również w odniesieniu do WIS i decyzji o zmianie WIS wydanych przed dniem wejścia w życie Pakietu SLIM VAT 3,
  • zlikwidowanie opłaty za wniosek o wydanie WIS (40 zł), której nie pobiera się w przypadku pozostałych wiążących informacji,
  • ujednolicenie procedury wnioskowania o wydanie WIS oraz WIA (przykładowo, w procedurze o wydanie WIA uwzględniono wymóg złożenia oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej o braku toczącego się postępowania podatkowego/kontroli podatkowej/kontroli celno-skarbowej w zakresie przedmiotowym wniosku),
  • dookreślenie przesłanek, w przypadku których Dyrektor KIS wszczyna postępowanie w sprawie zmiany lub uchylenia WIS oraz WIA,
  • wyraźne wskazanie terminów dotyczących mocy Wiążącej Informacji Stawkowej oraz Wiążącej Informacji Akcyzowej,
  • rozszerzenie obowiązków wnioskującego o WIS – oprócz próbek wnioskodawca obowiązany będzie do dostarczenia na wezwanie organu dodatkowych dokumentów odnoszących się do towaru albo usługi w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania (w procedurze wnioskowania o wydanie WIA wymóg ten obowiązuje już dziś),
  • skrócenie terminu zwrotu kwoty zaliczki nienależnie uiszczonej na pokrycie opłaty z tytułu przeprowadzonych badań lub analiz do 30 dni od dnia zakończenia postępowania w sprawie WIA (dotychczas było to 3 miesiące).

Proponowane zmiany obejmują również:

1) W przypadku Wiążącej Informacji Stawkowej:

  • rozszerzenie katalogu podmiotów, które mogą wnioskować o wydanie WIS o podmioty publiczne w rozumieniu ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz zamawiających w rozumieniu ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi,
  • rozszerzenie katalogu podmiotów wykonujących badania i analizy dla potrzeb WIS o Centrum Łukasiewicz i instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz,
  • rezygnację z określania w Wiążącej Informacji Stawkowej stawki podatku dla towaru lub usługi w przypadku, gdy podatnik jest zainteresowany uzyskaniem Wiążącej Informacji Stawkowej na potrzeby stosowania przepisów innych niż dotyczących stawek VAT,
  • doprecyzowanie sytuacji, w których WIS oraz decyzja o zmianie WIS wygasają z mocy prawa przed upływem okresu ważności (przykładowo, WIS wygasa w przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego, w wyniku których wskazana w WIS stawka podatku właściwa dla towaru lub usługi staje się niezgodna z tymi przepisami),
  • uwzględnienie uprawnień Dyrektora KIS do wszczęcia postępowania w sprawie zmiany lub uchylenia ostatecznej WIS w przypadku uzasadnionego przypuszczenia wystąpienia okoliczności powodujących jej nieprawidłowość lub niezgodność z prawem (np. w przypadku przyjęcia zmiany w Nomenklaturze scalonej (CN),
  • uwzględnienie w publikowanych WIS daty zamieszczenia, daty ważności, wygaśnięcia i uchylenia.

2) W przypadku Wiążącej Informacji Akcyzowej:

  • zawężenie w zakresie wydawania decyzji o odmowie wydania WIA tylko do przypadku, gdy wniosek o wydanie WIA nie dotyczy wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego (obecnie przepis ma zastosowanie również w sytuacji, gdy wniosek dotyczy informacji o rodzaju wyrobu akcyzowego, dla którego podmiot posiada w tym zakresie interpretację indywidualną, lub wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego, dla którego podmiot zawarł w tym zakresie porozumienie inwestycyjne),
  • dookreślenie katalogu podmiotów wykonujących badania i analizy dla potrzeb WIA (laboratoria jednostek organizacyjnych KAS zastąpią dotychczas uprawnione laboratoria celne),
  • doprecyzowanie sytuacji, w których podmiot, na rzecz którego WIA lub decyzja o zmianie WIA została wydana, może wystąpić z żądaniem zmiany albo uchylenia WIA albo decyzji o zmianie WIA (np. w przypadku utraty zgodności WIA z interpretacją Nomenklatury Scalonej). Warto dodać, ze takie uprawnienie nie zostało przewidziane w przypadku adresatów WIS.

Proponowane zmiany w zakresie wiążących informacji mają wejść w życie 1 kwietnia 2023 roku. Co istotne, wszystkie wiążące informacje, których postępowania dotyczące wydania rozpoczęły się, ale nie zakończyły przed tą datą, będą rozpatrywane już na podstawie nowych przepisów przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Należy zauważyć także, że powyższe propozycje Ministerstwa Finansów są obecnie przedmiotem prekonsultacji, zaś ostateczny kształt planowanych przepisów poznamy dopiero w kolejnych etapach prac legislacyjnych.

Co dalej?

Mając na uwadze szeroki zakres zaprezentowanych powyżej zmian, kluczowe może okazać się zweryfikowanie już wydanych wiążących informacji oraz rozważenie wystąpienia o ponowną klasyfikację / zmianę wydanych decyzji. Dodatkowo należy na bieżąco obserwować zmiany legislacyjne, które mogą znacząco wpływać na wysokość stawek celnych, akcyzy czy opodatkowania VAT.