System kaucyjny ma zacząć działać w Polsce od 1 stycznia 2025 r. Kiedy tydzień temu publikowaliśmy artykuł Opakowania a obowiązki w VAT – co zmieni system kaucyjny? naszą intencją było przybliżenie uchwalonych w odniesieniu do przedmiotowego systemu przepisów w zakresie VAT i wskazanie na co powinny przygotować się w ciągu najbliższych 5. miesięcy podmioty, których działalność związana jest z opakowaniami. Sprawy przybrały jednak dość nieoczekiwany obrót – na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się bowiem projekt ustawy zmieniającej dotąd zakładane zasady rozliczeń VAT w ramach systemu kaucyjnego, stawiając na głowie dotychczasowe założenia (LINK).

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Transakcje łańcuchowe – zasady rozliczania

Rozliczanie transakcji łańcuchowych to jedno z bardziej skomplikowanych zagadnień w obszarze VAT. Zapraszamy na film wyjaśniający kompleksowo zasady tych rozliczeń.

Jedyna stała w podatkach to zmiana?

Przypomnijmy, że przepisy, które jeszcze do niedawna miały obowiązywać w związku z system kaucyjnym w VAT wynikały z ustawy z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, która przeszła całą ścieżkę legislacji i opublikowana została w dzienniku ustaw, a uchwalone w niej przepisy miały wejść w życiu z początkiem przyszłego roku. Niemniej, zanim to jeszcze nastąpiło – prawodawca przygotował pakiet zmian, które istotnie wpływają na zaproponowane pierwotnie regulacje VAT, stanowiąc niemałą niespodziankę i przede wszystkim wyzwanie dla wszystkich zainteresowanych tematem. Przeprowadzone bowiem dotąd analizy wpływu regulacji VAT w odniesieniu do systemu kaucyjnego (prawdopodobnie) stają się właśnie nieaktualne i konieczne jest powtórne dokonanie weryfikacji obowiązków w omawianym zakresie.

VAT w systemie kaucyjnym po nowemu

Zamknięty system obiegu kaucji

Zaproponowana zmiana regulacji zakłada stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli wdrożenia rozwiązania polegającego na pobieraniu kaucji w całym łańcuchu dystrybucji (w przeciwieństwie do zakładanego w pierwszej wersji przepisów poboru kaucji wyłącznie na ostatnim etapie sprzedaży). Określono przy tym, że jeżeli podatnik dokonał dostawy w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym, kaucja pobierana za opakowania nie będzie wliczana do podstawy opodatkowania VAT na żadnym z etapów obrotu.

Objęcie przepisami VAT opakowań jednorazowych

W projekcie wskazano także, że uchylone ma zostać pierwotne założenie o odwoływaniu się w zakresie przepisów VAT dotyczących systemu kaucyjnego wyłącznie do opakowań wielokrotnego użytku, tj. butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Tym samym, obowiązki w VAT będą dotyczyć także (oprócz w/w opakowań wielokrotnego użytku) sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego użytku (butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów oraz puszki metalowe o pojemności do 1 litra).

Podmiot reprezentujący jako płatnik VAT

Projektowane regulacje zakładają, że podmioty reprezentujące będą obowiązane do poboru i zapłaty VAT organom skarbowym w związku z niezwróconymi kaucjami za opakowania objęte systemem kaucyjnym – będą pełnić rolę płatnika VAT. I tak, w terminie do 31 stycznia następnego roku płatnik (podmiot reprezentujący) będzie miał obwiązek uiszczenia należnego VAT od niezwróconej wartości kaucji na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Jednocześnie samo rozliczenie VAT należnego w JPK będzie dokonywane przez podatnika, tj. wprowadzającego produkty w opakowaniach na napoje. Tym samym, w przedmiotowym zakresie dojdzie de facto do rozdzielenia funkcji płatnika i podatnika VAT.

Podstawa opodatkowania VAT

W związku z faktem, że zaproponowane przepisy nie wprowadzają zróżnicowania w zasadach dotyczących opodatkowania VAT dla opakowań wielokrotnego użytku oraz jednorazowego użytku na nowo sformułowano także zasady odnoszące się do podstawy opodatkowania VAT. I tak, w przypadku niezwrócenia do podmiotu reprezentującego opakowania lub odpadu opakowaniowego objętego systemem kaucyjnym, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje zobligowany będzie do podwyższenia podstawy opodatkowania na ostatni dzień roku o różnicę w wartości kaucji wynikającej z wprowadzonych przez niego do obrotu w danym roku opakowań a zwróconych do podmiotu reprezentującego w danym roku opakowań lub odpadów opakowaniowych.

Zmianie ulega więc metodyka określenia podstawy opodatkowania VAT, natomiast termin, w odniesieniu, do którego należy dokonać w/w kalkulacji zostanie zachowany (ostatni dzień roku). Zasadniczo, niezmienne pozostaną także zasady dotyczące sytuacji, w której nastąpi nadwyżka wartości kaucji od opakowań zwróconych nad wprowadzonymi – wówczas różnica ta będzie mogła być rozliczona w kolejnym roku / następnych latach.

Co dalej?

Wszystko wskazuje na to, że nowe zasady w VAT dotyczące systemu kaucyjnego to te, które prawodawca widziałby (zasadniczo) jako docelowe – w końcu to zmiany do zmian, które nie zaczęły nawet obowiązywać! Nie ukrywamy, że opublikowana propozycja przepisów budzi nieco wątpliwości i z docierających do nas sygnałów spowodowała istotne poruszenie w branżach, których dotyka. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że zmian (przynajmniej ilościowo) nie jest dużo, to skala ich oddziaływania naprawdę może być znaczna – zakresem VAT objęta miałaby bowiem zostać nowa grupa opakowań (jednorazowego użytku), pobór / zwrot kaucji nie dotyczyłby wyłącznie ostatniej z fazy obrotu (rozszerzenie kręgu podmiotów objętych obowiązkami), a co więcej rozliczenie VAT (pobór i wpłata) realizowane byłoby przez płatnika VAT, co może wymagać ułożenia relacji na linii podatnik (podmiot wprowadzający) – płatnik (podmiot reprezentujący).

Warto zauważyć, że w przedmiotowym przypadku czas nie jest sprzymierzeńcem – na weryfikację nowych obowiązków i dostosowanie się do nich podmioty, których działalność związana jest z opakowaniami objętych systemem kaucyjnym (jednorazowego i wielokrotnego użytku) mają czas tylko do końca roku. Tym samym, jeśli z omawianym tematem mają Państwo jakieś wątpliwości zachęcamy do kontaktu.