Przeprowadzanie transakcji dotyczących spółek, czy zorganizowanych części przedsiębiorstwa, w reżimie cen transferowych, wymaga poświęcenia coraz większej uwagi kwestii rynkowej wyceny przedmiotu transakcji.

Historycznie kwestia metod wyceny udziałów w spółkach i podobnych aktywów finansowych nie była w wystarczającym stopniu uregulowana w przepisach dotyczących cen transferowych. Obecnie tradycyjne metody wyceny, takie jak zdyskontowane przepływy pieniężne, czy mnożniki spółek porównywalnych, są objęte definicją tzw. 6-tej metody wycen transakcji kontrolowanych.

Wartość rynkowa a wartość księgowa

W praktyce bardzo rzadko zdarza się, że wartość rynkowa spółki, czy ZCP jest zbieżna z wartością księgową (wartością aktywów netto). Sytuacją, gdy musimy poznać i wykazać godziwą wartość rynkową takiego aktywa finansowego, jest bardzo często transakcja kontrolowana pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Dlaczego wycena godziwej wartości rynkowej może być konieczna?

Po pierwsze zwiększające się ryzyko kontroli wartości przyjętej w transakcji kontrolowanej dotyczącej tego typu aktywów. Organy skarbowe mają teraz możliwość bezpośredniego odniesienia do przepisów, które wprowadzają pojęcie 6-tej metody wyceny, czyli technik wyceny. Mogą zatem oceniać konieczne do zastosowania metody wyceny z punktu widzenia powszechnie stosowanych standardów wyceny przedsiębiorstw.

Ponadto istnieją coraz większe obowiązki raportowe w zakresie tego, co dzieje się w grupie kapitałowej. W szczególności w zakresie wycen spółek, czy szerzej aktywów finansowych, organy skarbowe dysponują obecnie – dzięki nowym wzorom TPR – informacjami na temat zastosowanych w wycenie metod wyceny, czy stopy dyskontowej. Takie informacje pozwalają łatwiej wytypować transakcje, w przypadku których warto dokonać kontroli wartości przyjętej w transakcji kontrolowanej. „Warto” może w tym przypadku oznaczać, że zaraportowana metoda wyceny jest inna niż ta, która według organów skarbowych powinna być zastosowana lub stopa dyskontowa jest znacznie niższa/wyższa niż ta, której można by oczekiwać dla danej branży.

Ryzyko związane z wycenami transakcji kontrolowanych

Ryzyko związane z wycenami przyjętymi dla potrzeb transakcji kontrolowanych rozciąga się od ryzyka doszacowania podatku dochodowego, w przypadku podważenia wyceny, do ryzyka zakwestionowania oświadczenia zarządu spółki, odnośnie rynkowości transakcji w ramach grupy kapitałowej.

Oznacza to w praktyce, że w przypadku wielu transakcji kontrolowanych w grupach kapitałowych, należy obecnie przykładać większą wagę do zastosowanej metody wyceny i poświęcić więcej czasu na przygotowanie wyceny godziwej wartości rynkowej. W szczególności warto pamiętać, że z reguły godziwa wartość rynkowa różni się od wartości księgowych aktywów netto spółki i konieczna może być wycena w podejściu np. dochodowym lub rynkowym.