Ministerstwo Finansów po miesiącach rozważań i konsultacji wydało interpretację ogólną nr PT9.8101.3.2020, która rozwiać miała wielką niewiadomą popularnego modelu sprzedaży paliw (i nie tylko) w oparciu o karty paliwowe – czy jest to model transakcji łańcuchowej (z VAT i prawem do odliczenia) czy transakcja finansowa (zwolnienie od VAT, bez prawa do odliczenia).

Czy po serii „usprawnień VAT-owskich” (SLIM VAT, Objaśnienia dot. WDT, konieczne poprawki do JPK_V7 po Brexicie, których wciąż brak) iluzjoniści z MF wydali tak oczekiwany, jasny i precyzyjny sygnał „co z kartami paliwowymi”, tracąc tym samym niedawno zdobyty przydomek?

Niestety… przez 21 miesięcy i 1 dzień Ministerstwo Finansów przygotowywało dokument, mający być swoistym drogowskazem, który wskazuje, że:

  • interpretacja ogólna dotyczyć będzie tylko modelu opartego o transakcje trójstronne;
  • „z uwagi na mnogość funkcjonujących w obrocie modeli wykorzystania kart paliwowych, każdy stan faktyczny powinien być analizowany osobno, z uwzględnieniem w szczególności charakteru i okoliczności transakcji dokonywanych między podmiotami” (co daje więc podatnikom ogólna interpretacja ogólna?);
  • „jasne i precyzyjne” przesłanki, które pozwolą rozróżnić transakcję łańcuchową od zwolnionej (a których spełnienie łączne sprawia, że realizowana jest transakcja finansowa) to dosłownie:
  1. „nabywanie towaru przez odbiorcę (posiadacza karty) bezpośrednio od dostawców;
  2. decydowanie wyłącznie przez odbiorcę w szczególności o sposobach nabycia towaru (wybór miejsca nabycia), ilości oraz jakości towaru, momencie zakupu i sposobie wykorzystania towaru;
  3. ponoszenie przez odbiorcę (z wyłączeniem podmiotu pośredniczącego) całości kosztów związanych z nabyciem towaru;
  4. ograniczenie się podmiotu pośredniczącego do udostępnienia odbiorcy instrumentu finansowego pozwalającego nabyć towar”.

… i kropka…

… prawie… ponieważ wraz z publikacją na stronie MF wskazał jeszcze niezależnie, że:

  • uchylając ust. 8 z art. 7 Ustawy o VAT, od 1 stycznia 2021 r. tracą aktualność wszystkie interpretacje wydane z uwzględnieniem tego przepisu. Choć więc wg samego MF zmiana legislacyjna była tylko „doprecyzowaniem”, może w przyszłości wielu podatnikom zaszkodzić…

Po polskim wyroku TSUE w spr. Vega International zarówno podatnicy jak i aparat fiskalny postawieni zostali w dość niekomfortowej sytuacji – powszechnie akceptowany model rozliczeń VAT na stacjach paliw z użyciem kart paliwowych, wydawał się niekoniecznie poprawny, a jego racjonalna zmiana – raczej niemożliwa (bez istotnej ingerencji w dotychczasowe założenia biznesowe).

Co wiemy po wydaniu interpretacji ogólnej? Wydaje się, że dotychczasowe wątpliwości po prostu pozostały i może doczekamy się jeszcze jakiś objaśnień w tej materii? Dlaczego?

Interpretacja ogólna dotyczy tylko transakcji trójstronnych

Karty paliwowe wykorzystywane mogą być w dużo szerszym – niż trójstronny – łańcuchu. Czy ilość podmiotów zaangażowanych powinna przesądzać o traktowania VAT-owskim transakcji?

Jeśli mamy więc np. któryś z poniższych łańcuchów:

  • Stacja paliwowa franczyzowa  ➝ Koncern paliwowy  ➝ Leasingodawca  ➝ Leasingobiorca
  • Stacja paliwowa ➝ Emitent ➝ Leasingodawca  ➝ Leasingobiorca
  • Stacja paliwowa  ➝ Emitent kart  ➝ Firma  ➝ Współpracownik na umowie B2B

mocy ochronnej z interpretacji nie uzyskamy. Czy jednak zawsze wiemy, jak długi jest łańcuch, w jakim działamy (czy to emitent czy użytkownik karty)? Czy umowy komisowe, których TSUE nie weryfikował, też mogą być objęte tym tematem?

Praktyczny zakres warunków

W świetle wieloletnich dyskusji o czynnikach pozwalających uznać transakcję za łańcuchową i dość popularnych mechanizmów na rynku paliwowym, wskazane 4 przesłanki wymagałyby choćby krótkiego, praktycznego komentarza (zgodnego argumentami wskazywaną przez lata przez organy podatkowe jak i niesprzecznego z wyrokiem w spr. Vega International), aby być jakkolwiek pewnym, że podatnik może w praktyce oprzeć się na Interpretacji ogólnej / fiskus inaczej nie zinterpretuje warunku i w ten sposób ochrony podatnika pozbawi.

Przykładowo:

  • warunek drugi – czy warunek jest / nie jest spełniony, gdy podmiot pośredniczący (B) ogranicza (i) ofertę produktową względem nabywcy (C) – np. tylko paliwo, a nie produkty spożywcze na stacji, (ii) zakres stacji tylko do stacji jednego koncernu bądź tylko stacji znajdujących się w Polsce? Sposób realizacji transakcji nie wynika wtedy wyłącznie z decyzji nabywcy (C).
  • warunek trzeci – czym jest w istocie „całość kosztów” związana z nabyciem towaru? Czy chodzi o koszty bezpośrednie czy też pośrednie, ewentualne koszty reklamacyjne, dodatkowe sankcje związane choćby z nieterminowym uiszczaniem płatności na rzecz dostawcy (A)?
  • warunek czwarty – czy warunek jest /nie jest spełniony, gdy podmiot pośredniczący (B) realizuje istotne – zdaniem wielu – czynności związane z transakcją towarową, m.in.:
    • odpowiadając za rozpatrzenie reklamacji jakościowych paliwa biorąc na siebie potencjalne ryzyko z tym związane względem nabywcy (C);
    • mając prawo do blokowania / zgłaszania do blokady karty paliwowej ingerując w ten sposób w możliwość nabywania paliwa przez użytkownika karty paliwowej;
    • decydując o cenie paliwa ponoszonej przez nabywcę (C) – gdyż w przeciwieństwie do sprawy Vega International, często podmioty pośredniczące (B) nie refakturują wprost kosztu jaki same ponoszą, a odrębnie ustalają cenę zakupu (i warunki ich potencjalnej zmiany, skont, rabatów) i cenę odsprzedaży (i warunki potencjalnej zmiany, skont, rabatów).

Precyzja podmiotów, o których piszemy

Kontynuacją dobrej, wieloletniej praktyki Ministerstwa Finansów w zakresie wyjaśniania zawiłości transakcji łańcuchowych byłoby najlepiej każdorazowe posługiwanie się w tekście Interpretacji ogólnej dla doprecyzowania „o jakim podmiocie jest mowa” dodatkowymi znacznikami, np.:

  • Dostawca paliwa (A)
  • Podmiot pośredniczący będący jednocześnie nabywcą i dostawcą paliwa (B)
  • Nabywca paliwa (C)

W Interpretacji ogólnej mamy jednak bardziej uniwersalne zwroty – dostawca, dostawca (prowadzący stację paliw), odbiorca, odbiorca (posiadacz karty), odbiorca (z wyłączeniem podmiotu pośredniczącego).

Nie ułatwiają one czytania dokumentu, ale przede wszystkim – pamiętając, że w transakcjach łańcuchowych każdy podmiot poza pierwszym w łańcuchu jest odbiorcą, a każdy poza ostatnim – dostawcą, może zaburzać pierwotną intencję danego warunku. Przykładowo, czy:

  • „Fakt przeniesienia uprawnienia do dysponowania towarem jak właściciel przez dostawcę towaru (prowadzącego stację paliw) bezpośrednio na rzecz odbiorcy w ramach transakcji” potwierdzony spełnieniem przesłanek odnosi się do odbiorcy (pośrednika) czy odbiorcy finalnego?
  •  przesłanka „decydowanie wyłącznie przez odbiorcę w szczególności o sposobach nabycia towaru” – czy w tym przypadku liczy się którykolwiek z odbiorców (pośrednik / finalny nabywca) czy tylko finalny nabywca?

 Warto doczytać: