Projekt badawczy może trwać od zaledwie kilku miesięcy do nawet kilku czy kilkunastu lat. Wszystko zależy od specyfiki branży, której dotyczy, ale również od poziomu zaawansowania na jakim się znajduje. Właśnie temu drugiemu kryterium chcielibyśmy się przyjrzeć bliżej, bo jak się okazuje wiele z dostępnych instrumentów wsparcia dotyczy wprost poszczególnych etapów realizacji projektu B+R. Przykładowo tylko nieliczne z nich wspierają badania podstawowe, a z drugiej strony wiele wymaga uwzględnienia w swoim planie co najmniej jednego etapu eksperymentalnych prac rozwojowych.

Fundamenty projektu B+R – od czego zacząć?

Po pierwsze – zgodnie z podstawową zasadą sprawnej komunikacji konieczne jest, aby znaleźć wspólny język, który będzie zrozumiały dla wszystkich uczestników projektów technologicznych niezależnie od branży. Powszechnie przyjęło się, że do określania na jakim etapie badań znajduje się projekt stosuje się skalę TRL ang. Technology Readiness Level . Następnie na potrzeby projektów dofinansowanych z POIR w zależności od poziomu gotowości technologicznej zaplanowanych prac przyporządkowuje się je do jednej z trzech głównych kategorii opisanych w art. 2 w pkt 84, 85, 86 rozporządzenia KE 651/2014 (GBER) – definicje przytoczone poniżej. Co istotne, w ramach jednej kategorii możemy realizować nawet kilka odrębnych etapów, a ostateczny kształt projektu zależy przede wszystkim od przyjętej przez nas metodyki zarządzania projektem. Praktycy PRINCE2 analizując zakres wzoru wniosku o dofinansowanie w konkursach POIR zorientują się, że można w nich odnaleźć wiele elementów charakterystycznych dla tej metodyki. W niektórych konkursach możemy natomiast spotkać się z szeregiem specyficznych wymogów, np. co do ilości etapów w całym projekcie – warto zwrócić na to uwagę już na samym początku, czytając regulamin. Ważne jest też, aby przejście z jednej fazy do drugiej znajdowało uzasadnienie w osiągnięciu kolejnych kamieni milowych zdefiniowanych już na etapie planowania projektu.

Definicje działalności badawczo-rozwojowej

  • Badania podstawowe (TRL I) – oznaczają prace eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.
  • Badania przemysłowe (TRL II – VI) – oznaczają badania nad opracowaniem nowych produktów, procesów lub usług, lub też wprowadzenia znaczących ulepszeń. Uwzględniają one tworzenie elementów składowych systemów złożonych i mogą obejmować budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym.
  • Eksperymentalne prace rozwojowe (TRL VII - IX) – oznaczają zaawansowane badania nad opracowywaniem nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. Mogą obejmować między innymi opracowanie prototypów, demonstracje, projekty pilotażowe, testowanie i walidację w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania.

WAŻNE! Eksperymentalne prace rozwojowe nie obejmują rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do istniejących produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, usług oraz innych operacji w toku, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń;

Nadrzędny cel, czyli wdrożenie

Należy również pamiętać, że projekt badawczy powinien już od samego początku posiadać jasno wytyczony cel. Na etapie przygotowania projektu trzeba postarać się zdefiniować oczekiwany produkt końcowy jaki zespół go realizujący chce osiągnąć. Projekt badawczy to nie tylko szczegółowy plan niezbędnych do przeprowadzenia badań. Należy zaplanować również wdrożenie rezultatów projektu, a także przewidzieć niezbędne do wykonania prace przedwdrożeniowe oraz prognozę wpływu efektu projektu na jego otoczenie. Takie prognozy często koncentrują się na analizie finansowej, ale wpływ projektu może być wielowymiarowy i dotyczyć może także innych aspektów. Warto również poświęcić czas i zaplanować etap wdrożeniowy aby zawczasu poznać ryzyka i bariery z nim związane. W trakcie planowana wdrożenia może się okazać, że napotkamy na przeszkody, które sprawią że ostatecznie nie zdecydujemy się na rozpoczęcie projektu np. natury prawno-administracyjnej. Wbrew pozorom taka sytuacja może okazać się bardzo korzystna, ponieważ uchroni nas od ponoszenia nakładów na realizację projektu, którego wyniki nie mogłyby być wykorzystane zgodnie z planem.

Warto zatem umieć ocenić poziom gotowości technologicznej (TRL), aby następnie samodzielnie zidentyfikować na jakim etapie znajduje się projekt i zaplanować kolejne jego etapy. W kontekście funduszy unijnych pomoże nam to odpowiedzieć sobie na pytanie, który z dostępnych instrumentów wsparcia może stanowić źródło współfinansowania naszego projektu. Dobrze zaplanowany projekt badawczy to pierwszy ważny krok na drodze do zdobycia dofinansowania.