Dwa miesiące temu z radością informowaliśmy o skierowaniu do publicznych konsultacji projektu ustawy wprowadzającej między innymi możliwość zawarcia uprzedniego porozumienia cenowego w tak zwanym wariancie uproszczonym (uAPA). Zgodnie z treścią projektu ustawy znajdujemy się właśnie na półmetku prac legislacyjnych, bowiem nowe regulacje mają wejść w życie już w tegoroczne wakacje. W oczekiwaniu na uAPA oraz wprowadzane równolegle zmian w dotychczasowych regułach ubiegania się o uprzednie porozumienie cenowe (APA), podjęliśmy próbę odpowiedzi na pytanie jak nowe regulacje wpłyną na dostępność zawierania uprzednich porozumień cenowych.

Wzrost popularności oraz jej przyczyny

Jeszcze dwa lata temu, monitorując zwiększenie zainteresowania APA, budującą obserwacją był wzrost liczby składanych wniosków z kilku do kilkunastu w skali roku.   Biorąc pod uwagę, że zgodnie z prognozami Ministerstwa Finansów sama liczba wniosków o uAPA sięgnie do końca br. liczbę 570, z pewnością możemy mówić o prawdziwej eksplozji zainteresowania uzyskaniem od Szefa KAS potwierdzenia rynkowości transakcji realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.Oczywiście, przyczyn wzrostu zainteresowania APA/uAPA należy upatrywać przede wszystkim w tym, że transakcje objęte porozumieniem są wyłączone spod limitu rozpoznawalności kosztów usług, opłat i należności ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych, o którym mowa w art. 15e ustawy CIT. Tym bardziej jeżeli pod uwagę weźmiemy, że w świetle procentowanej ustawy, złożenie wniosku w roku 2019 pozwoli „uratować” również koszty podlegające limitacji w myśl art. 15e ustawy CIT, które zostały poniesione w związku z transakcją w roku 2018.

Niezależnie jednak od motywacji dla ubiegania się o APA, główną korzyścią płynącą z uzyskania decyzji jest eliminacja rosnącego ryzyka podatkowego w zakresie cen transferowych. Wzrost ekspozycji na ryzyko w tym zakresie wynika po pierwsze ze zwiększonej skuteczności organów kontrolnych (przykładowo, średnia wartość ustaleń w kontrolach z zakresu cen transferowych i optymalizacji w roku 2018 wyniosła  z 7,5 mln zł w porównaniu do 6 mln zł w 2017 r.). Po drugie, organy zyskują coraz lepsze narzędzia analityczne (np. sprawozdanie CIT-TP, a za chwilę TP-R) oraz potrzebną wiedzę (m in. dedykowane dla urzędników studia podyplomowe z zakresu cen transferowych). Po trzecie wreszcie, aparat skarbowy zyskał nowe narzędzia prawne w postaci możliwości dokonania recharakteryzacji transakcji lub jej podatkowego nierozpoznania oraz sankcjonowania nieprawidłowości  w rozliczeniach pomiędzy podmiotami powiązanymi poprzez nałożenie dodatkowego  zobowiązania podatkowego o stawce wahającej się od 10 % do 30 %. Nie wspominając już nawet w szerszym wymiarze o nowych sankcjach KKS.

Zakres ochrony wynikającej z APA zależy głownie od rodzaju porozumienia oraz definiowania transakcji na potrzeby wnioskowania. W przypadku porozumień dwustronnych i wielostronnych, z uwagi na honorowanie rozstrzygnięcia przez zaangażowane zagraniczne administracje podatkowe właściwe dla powiązanego kontrahenta, poza eliminacją ryzyka podatkowego podatnik może zyskać również bezpieczeństwo w sferze podwójnego opodatkowania dochodów. Ponadto, niezależnie od rodzaju porozumienia, transakcja objęta APA jest zwolniona z obowiązku dokumentacyjnego. Mówiąc natomiast o definiowaniu transakcji, mamy na myśli możliwość objęcia procedurą ubiegania się o APA zarówno pojedynczych transakcji (np. tych najistotniejszych materialnie, lub najbardziej strategicznych biorąc pod uwagę plany rozwoju przedsiębiorstwa), jak i istnieje możliwość zawnioskowania o potwierdzenie warunków transakcji rozumianych przykładowo jako rentowność podmiotu pełniącego funkcje producenta lub dystrybutora. Co więcej, aktualnie procedowana ustawa ma wprowadzić możliwość występowania z wnioskiem o APA dla podmiotu mającego dopiero rozpocząć dzielność na terytorium RP.

Czy znikną dotychczasowe problemy?

Krytyka pod adresem APA koncentruje się niezmiennie na dwóch aspektach formalnych procedury. Jest ona kosztowna i czasochłonna. Opłata administracyjna za wniosek wynosi 1% wartości transakcji, jednak z zastrzeżeniem, minimalnych i maksymalnych progów (maks. 200 tys. zł od wniosku dla porozumień dwustronnych i wielostronnych). Instrukcyjne terminy na APA, które wynoszą przykładowo 1 rok (dla porozumień dwustronnych) również nie są dotrzymywane i na APA trzeba czekać dłużej. Warto tutaj jednak zwrócić uwagę na możliwość liczenia terminu obowiązywania decyzji (maks. 5 lat) już od dnia złożenia wniosku, a zgodnie z procedowanym projektem ustawy, termin obowiązywania decyzji APA będzie można liczyć nawet od początku roku podatkowego w którym złożono wniosek. Ponadto, unijne statystyki, z którymi można zapoznać się m.in. w raporcie, nie wskazują aby Szef KAS odbiegał w tempie rozpatrywania wniosków od europejskiej średniej.

Przede wszystkim jednak, odpowiedzią na dotychczasowe bolączki ma być wprowadzenie uAPA. Wniosek o zawarcie porozumienia  w trybie uproszczonym, choć ograniczony przedmiotowo względem APA wyłącznie do niektórych kategorii transakcji ma być tani i szybki w rozpatrywaniu. Zgodnie z projektem, opłata za uAPA ma wynosić 20 tys. zł, a na decyzję mamy poczekać jedynie 3 miesiące. Oczywiście, naturalną konsekwencją przyspieszenia i uproszczenia wydawania  decyzji w ramach procedury uAPA będzie mniejszy zakres ochrony z niej wynikający.

Procedowana ustawa ma również zagwarantować dodatkowe etaty dla osób odpowiedzialnych za rozpatrywaniem wniosków APA i uAPA, co może przyspieszyć procedurę. Zgodnie z uzasadnieniem do projektowanej ustawy (część OSR), szeregi urzędników w KAS (MF) odpowiedzialnych za program APA mają zostać potrojone, a część pracy związanej z uAPA ma zostać powierzona jednostkom terenowym. W dalszym ciągu jednak pozostaje wątpliwość, czy zwiększenie zasobów kadrowych będzie wystarczające biorąc pod uwagę wzrost zainteresowania APA/uAPA.

Dostosowanie rozwiązania do potrzeb

Podejście aparatu skarbowego do zagadnienia cen transferowych, w tym częste utożsamianie go z podatkową optymalizacją oraz limity wynikające z art. 15e ustawy CIT powinny skłonić do przeprowadzenia analiz transakcji realizowanych z podmiotami powiązanymi pod kątem zasadności wnioskowania o APA. A z uwagi  na obowiązek ustalania warunków transakcji na regułach rynkowych niezależnie od obowiązku dokumentacyjnego, przedmiotowa analiza powinna być kompleksowa. Elastyczność w kształtowaniu wniosku o APA, oraz wprowadzenie możliwości ubiegania się o uAPA skutkuje natomiast tym, że niemal każdy stan faktyczny można osadzić w odpowiednią strategię wnioskowania.

W podejmowaniu strategicznych decyzji o ubieganiu się o APA/uAPA pomocny okazać się może raport pod tytułem: „Procedura APA – narzędzie efektywnego zarządzania ryzykiem podatkowym w nowej rzeczywistości cen transferowych”. W raporcie przedstawiliśmy również najnowsze statystyki w zakresie kontroli cen transferowych. Zapraszamy do lektury.