Fiskus chce, aby to podatnik w razie podejrzeń musiał wykazać, że wszystkie dokonywane przez niego zakupy są finansowane środkami z legalnych źródeł.

Resort finansów zmienia przepisy dotyczące opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych przez podatnika źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

MF do sprawy podszedł kompleksowo. W nowelizacji zawarto przede wszystkim ważne dla tego obszaru definicje. Najważniejsza z nich to przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach i przychody ze źródeł nieujawnionych.

Zgodnie z nowelą,  do przychodów, które nie mają pokrycia w ujawnionych źródłach, będą zaliczane przychody ze źródła ujawnionego przez podatnika, ale w nieprawidłowej wysokości. Przykładowo, podatnik znajdzie się w kłopotach, gdy prowadząc działalność w niepełnym wymiarze czasu i nie zatrudniając pracowników, osiąga przychody w wysokości 800 tys. zł miesięcznie, ale nie posiada żadnych dokumentów potwierdzających taki przychód.

Z kolei przychodami pochodzącymi z nieujawnionych źródeł będą kwoty ze źródeł niewskazanych przez podatnika i nieustalonych przez organ podatkowy lub kontrolę skarbową. Przykładowo, chodzi tu o sytuację, w której podatnik kupuje luksusowe auto bez wskazania żadnych przychodów (dochodów), którymi mógłby pokryć taki wydatek.

Jak po zmianach będzie wyliczana kwota do opodatkowania? Otóż będzie to wysokość odpowiadająca nadwyżce wydatku poniesionego przez podatnika w roku kalendarzowym nad jego przychodami (dochodami). Pod uwagę brane będą przy tym zarówno dochody opodatkowane, jak i nieopodatkowane. Liczyła się będzie zatem suma wpływów niezależnie od tego, czy trzeba od nich zapłacić podatek, czy nie.

Podejście takie pozwoli organom podatkowym stwierdzić, czy wydatek (lub kolejne wydatki) znajdują pokrycie w uzyskanych wcześniej przychodach (dochodach) i czy pojawi się nadwyżka wydatków nad przychodami/dochodami. Innymi słowy, będzie można stwierdzić, czy dana osoba nie wydaje więcej niż pozwalałyby jej na to uzyskane dochody.

Resort finansów przyjął też, że do sumy wydatków podlegających badaniu przez fiskusa będzie zaliczany cały zgromadzony przez podatnika majątek: nieruchomości, ruchomości, prawa majątkowe, czy papiery wartościowe.
Wprowadzono także zasadę, zgodnie z którą podatnik musi dysponować środkami finansowymi na pokrycie swoich wydatków (zakupów) jeszcze przed ich faktycznym poniesieniem. Wyeliminuje to możliwość powoływania się przez podatnika na to, że duży zakup dokonany np. w marcu, pokrył on dochodami uzyskanymi dopiero w grudniu tego samego roku.

Sam podatek (w wysokości 75%) naliczany ma być od nadwyżki wydatków, nad przychodami podatnika. Jeśli takie nadwyżki pojawią się klika razy w roku (z uwagi np. na opisane rozkładanie wydatków i przychodów na miesiące) pod uwagę będzie brana suma wszystkich nadwyżek.

Najważniejsza zmiana dotyczy jednak nie tyle zasad wyliczania podatku, co tego, na kim ciąży obowiązek udowodnienia legalność posiadanych dochodów. Wraz ze zmianą przepisów, ciężar dowodu będzie spoczywał na podatniku. W konsekwencji, jeśli podatnik nie będzie potrafił  wytłumaczyć się przed fiskusem lub nie będzie miał dowodów potwierdzających wartość zgromadzonego mienia w danym roku podatkowym, wartość tego mienia będzie ustalana na podstawie jego wartości rynkowej. Zasada ta nie będzie miała zastosowania w odniesieniu do dochodów znanych organom podatkowym z urzędu lub możliwym do ustalenia przez te organy na podstawie posiadanych przez nie ewidencji, rejestrów lub innych danych, jak również na podstawie rejestrów publicznych prowadzonych przez inne organy, do których fiskus ma dostęp drogą elektroniczną.

Okres przedawnienia dla przychodów, które nie znajdują pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzą z nieujawnionych przez podatnika źródeł będzie wynosił 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym postał obowiązek podatkowy dla tych przychodów.

Co do zasady, ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

Źródło: Ustawa z 16 stycznia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa. Tekst ustawy został przekazany 19 stycznia 2015 r.

Zobacz także wyroki TK: z 29 lipca 2014 r. (sygn. akt P 49/13) oraz z 18 lipca 2013 r. (sygn. akt SK 18/09). W obu wyrokach TK uznał przepisy dotyczące nieujawnionych źródeł przychodów (art. 20 ust. 3 ustawy o PIT) za niekonstytucyjne.