Niespełna dwa miesiące temu znaczna część podatników mierzyła się z obowiązkiem złożenia w terminie formularzy TPR oraz sporządzeniem dokumentacji cen transferowych za rok 2021. Aby w bieżącym roku uniknąć wyścigu z czasem i przesyłania informacji o cenach transferowych w ostatniej chwili, warto pochylić się nad tym zadaniem odpowiednio wcześniej.

Przy okazji weryfikacji obowiązków dokumentacyjnych w zakresie cen transferowych, chcielibyśmy zwrócić uwagę na nieoczywisty rodzaj transakcji. Są to transakcje formalnie zawierane, realizowane i rozliczane między dwoma podmiotami niezależnymi, ale na warunkach ustalonych lub narzuconych w wyniku powiązań.

Na wstępie warto przypomnieć, że zgodnie z art. 11c Ustawy CIT, „podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.” Materialne transakcje podlegają z kolei pod obowiązek wynikający z art. 11k Ustawy CIT, dotyczący „sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym.” Natomiast według art. 11a ust. 1 pkt 6 Ustawy CIT transakcja kontrolowana oznacza „identyfikowane na podstawie rzeczywistych zachowań stron działania o charakterze gospodarczym, (…) których warunki zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań.”

Definicja transakcji kontrolowanej obejmuje zatem sytuacje, w których warunki danej transakcji zostały ustalone lub narzucone w wyniku powiązań. Przepisy nie precyzują wprost, czy ww. definicja dotyczy wyłącznie transakcji realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, czy obejmuje także transakcje między podmiotami niezależnymi.

W związku z trudnościami interpretacyjnymi w tym zakresie, pod koniec grudnia 2021 roku została wydana Interpretacja Ogólna Ministra Finansów (sygn. DCT1.8203.4.2020; dalej: Interpretacja Ogólna). Zgodnie z jej brzmieniem: „(…) Istnienie powiązań samo w sobie nie determinuje występowania transakcji kontrolowanej. Warunki działań o charakterze gospodarczym mają zostać ustalone lub narzucone w wyniku powiązań”.

Ponadto, w Interpretacji Ogólnej wskazano, że: „wyrażenie „ustalone lub narzucone w wyniku powiązań” nie oznacza, że transakcji muszą bezpośrednio dokonywać podmioty powiązane, tylko że powiązania miały wpływ na ustalenie treści działań. Nie wyklucza się zatem, że warunki danej transakcji mogą zostać ustalone lub narzucone przez podmiot powiązany, który nie jest bezpośrednio stroną transakcji. Przykładem jest ustalenie np. ceny zakupu towaru lub usługi w drodze centralnych negocjacji warunków transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz niepowiązanym dostawcą.”

Wskazana powyżej sytuacja została również zilustrowana w ramach pkt. 1.180-182 Wytycznych OECD[1], które podkreślają istotę analizowania centralnych struktur zakupowych pod kątem cen transferowych w kontekście ewentualnego podziału korzyści wynikających z efektu synergii.

Warto nadmienić, że administracja podatkowa oraz sądy nawet już w stanie prawnym sprzed 2019 roku, zwracały uwagę na transakcje z podmiotami niezależnymi w kontekście cen transferowych. W jednej ze spraw organy podatkowe uznały, że sprzedaż towarów (także do podmiotów niezależnych), których ceny ustalane były w ramach grupy, powinna zostać uznana za transakcję kontrolowaną.

Choć stwierdzenie to zostało finalnie podważone w tamtym stanie prawnym w wyroku WSA, cytowana powyżej Interpretacja Ogólna, może stanowić podstawę dla organów podatkowych do bardziej szczegółowej analizy takich przypadków i zachęty do szerokiego interpretowania definicji transakcji kontrolowanej. W efekcie organy mogą coraz częściej weryfikować rynkowy charakter transakcji zawieranych i rozliczanych bezpośrednio pomiędzy podmiotami niezależnymi, jeżeli okoliczności ich zawarcia wskazują na udział innych podmiotów powiązanych w uzgodnieniu i „narzuceniu” warunków transakcyjnych.

W kolejnym wpisie wskażemy praktyczne przykłady transakcji, które można rozpatrywać jako zawierane z podmiotami powiązanymi, ale na warunkach narzuconych przez podmioty powiązane. Zwrócimy też uwagę na kluczowe kwestie wymagające rozważenia w kontekście takich transakcji. Zachęcamy do uważnego śledzenia naszego bloga.

[1] Wytyczne OECD z zakresu cen transferowych dla przedsiębiorstw międzynarodowych i administracji podatkowych opublikowane 20 stycznia 2022 roku (dalej: Wytyczne OECD)