16 maja 2020 r. weszła w życie kolejna Tarcza Antykryzysowa, co wiąże się z wprowadzeniem istotnych zmian w postępowaniach przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Postępowania przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi

Rozprawy

Dotychczas w postępowaniach przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi ogólną zasadą było rozpatrywanie spraw na rozprawach przeprowadzanych w budynku sądu z osobistym udziałem stron lub ich pełnomocników.

Natomiast od 16 maja 2020 r. ta ogólna zasada uległa zmianie. Zgodnie z art. 15zzs4 ust. 2 Tarczy 3.0, wojewódzkie sądy administracyjne przeprowadzać mają przede wszystkim rozprawy na odległość, przy użyciu urządzeń zapewniających przekaz obrazu i dźwięku.

Wyjątek od tej zasady stanowić mają jedynie sytuacje, w których przeprowadzenie rozprawy bez użycia ww. urządzeń nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób, które miałyby w niej uczestniczyć. Obecne brzmienie przepisów nie precyzuje jednak, na podstawie jakich kryteriów sąd miałby dokonać oceny tego zagrożenia.

Posiedzenia niejawne

Na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 Tarczy 3.0 przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli:

  • uzna rozpoznanie sprawy za konieczne,
  • nie można przeprowadzić rozprawy na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku,
  • przeprowadzenie rozprawy w budynku sądu mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących.

W praktyce oznacza to zatem, że nawet jeśli sąd nie dysponuje odpowiednim sprzętem do przeprowadzenia rozprawy na odległość, a jednocześnie jej przeprowadzenie w budynku sądu wiązałoby się z nadmiernym zagrożeniem dla zdrowia, na podstawie zarządzenia przewodniczącego sprawa nadal może być rozpoznana. Nastąpi to jednak już nie na rozprawie, a w ramach posiedzenia niejawnego.

Postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym

Rozprawy

Przepisy Tarczy 3.0 wprowadzają również zmiany w rozpoznawaniu spraw przez Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodnie z art. 15zzs4 ust. 2 Tarczy 3.0 także Naczelny Sąd Administracyjny przeprowadzać ma rozprawy na odległość.

Podobnie jak w przypadku wojewódzkich sądów administracyjnych, wyjątek od tej zasady stanowić mają jedynie sytuacje, w których przeprowadzenie rozprawy w dotychczasowy sposób nie wywoła nadmiernego zagrożenia dla zdrowia osób, które miałyby w niej uczestniczyć. Również w przypadku rozpraw przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie zostało doprecyzowane, na podstawie jakich kryteriów miałaby być oceniana kwestia nadmiernego zagrożenia dla zdrowia.

Posiedzenia niejawne

Przepisy Tarczy 3.0 wprowadzają też istotne zmiany w rozpoznawaniu spraw przez Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniach niejawnych.

Do tej pory, na podstawie wniosku strony wnoszącej skargę kasacyjną, przy uwzględnieniu zgody pozostałych stron, sprawa była kierowana odpowiednio na rozprawę albo posiedzenie niejawne.

Obecnie, na podstawie art. 15zzs4 ust. 1 Tarczy 3.0, na posiedzenie niejawne mogą zostać skierowane nawet sprawy, w których strony zażądały przeprowadzenia rozprawy. W pierwszej kolejności jednak sąd prześle stronom w tej kwestii zawiadomienie i wyznaczy 14-dniowy termin na wyrażenie zgody na posiedzenie niejawne. Termin ten liczony będzie od dnia doręczenia zawiadomienia.

Dodatkowo, podobnie jak w przypadku wojewódzkich sądów administracyjnych, art. 15zzs4 ust. 3 Tarczy 3.0 dopuszcza rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym na podstawie zarządzenia przewodniczącego. Przewodniczący może wydać takie zarządzenie, jeżeli:

  • uzna rozpoznanie sprawy za konieczne,
  • nie można przeprowadzić rozprawy na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku,
  • przeprowadzenie rozprawy w budynku sądu mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących.

Zatem jeśli okaże się, że Naczelny Sąd Administracyjny nie dysponuje sprzętem pozwalającym na przeprowadzenie w danej sprawie rozprawy na odległość, a jej przeprowadzenie w budynku sądu wiązałoby się z nadmiernym zagrożeniem dla zdrowia, sprawa ta może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym. Nawet mimo wcześniejszego skierowania jej na rozprawę.

Jak długo potrwają zmiany?

Czas, w którym sądy administracyjne będą mogły przeprowadzać rozprawy na odległość oraz znacznie częściej kierować sprawy na posiedzenia niejawne jest bezpośrednio uzależniony od tego jak długo występować będzie w Polsce zagrożenie epidemią COVID-19. Przepisy Tarczy 3.0 wskazują, że przedstawione powyżej zmiany mają obowiązywać zarówno w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, jak i w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich.