Witamy w ostatnim wpisie z serii „Powrót do przyszłości TP”, w którym podsumowujemy najważniejsze wnioski z WU Global Transfer Pricing Conference 2023. Jeśli ktoś nie miał jeszcze okazji zapoznać się z poprzednimi wpisami z serii to gorąco zachęcamy (m. in. „Powrót do przyszłości TP" – Minimalny globalny podatek dochodowy a ceny transferowe oraz „Powrót do przyszłości TP” – przyszłość cen transferowych w kontekście prac OECD nad Pillar One). Tym razem opisujemy kluczowe wyzwania z perspektywy cen transferowych w kontekście opodatkowania środowiskowego.

Environmental taxation – koszty zielonej transformacji

Environmental taxation tłumaczone na język polski jako opodatkowanie środowiskowe to swoisty nowy podsystem podatkowy. Opiera się on na nakładaniu dodatkowych danin publicznych np. podatków lub opłat na działania oraz produkty, które mają negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne. Celem opodatkowania środowiskowego jest podniesienie kosztów produktów i usług o negatywnym wpływie na środowisko a tym samym zmniejszenie ich konkurencyjności na rynku względem towarów i usług przyjaznych środowisku. Ustawodawcy dążą więc do stymulowania zmian w zachowaniu producentów i konsumentów poprzez dodatkowe obciążenie finansowe. Przychody z tych podatków i opłat co do zasady przeznaczane są na projekty ekologiczne i inwestycje w zrównoważony rozwój. Przykładami danin z zakresu environmental taxation są: opłaty za emisję CO2, opłaty nakładane na paliwa kopalne czy opłata od plastikowych torebek.

Certyfikaty CO2 – czyli jak powstaje pozwolenie na zanieczyszczanie

Certyfikaty CO2, znane również jako uprawnienia do emisji, są jednymi z najczęściej spotykanych w praktyce instrumentami z zakresu opodatkowania środowiskowego. W swojej istocie stanowią one swego rodzaju pozwolenie na zanieczyszczenie w określonym limicie. Są one tworzone w ramach Europejskiego Systemu Handlu Uprawieniami do Emisji (EU ETS). Proces powstawania certyfikatów CO2 rozpoczyna się od określenia przez Unię Europejską limitów emisji dwutlenku węgla dla sektorów objętych systemem. Każde przedsiębiorstwo objęte systemem otrzymuje określoną ilość uprawnień do emisji, zwanych również przydziałami, które reprezentują pewną jednostkę emisji dwutlenku węgla. Celem systemu ETS jest stymulowanie redukcji emisji dwutlenku węgla, promowanie efektywności energetycznej i inwestycji w czystsze technologie. Poprzez zachęty ekonomiczne, system ten ma na celu ograniczenie wpływu przemysłu na zmiany klimatyczne i wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarczego.

Certyfikaty CO2 jako przedmiot transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi – kluczowe wyzwania

Jako że system ETS obejmuje wiele różnych sektorów gospodarki, w których operują międzynarodowe grupy kapitałowe, jego istnienie rodzi również pewne implikacje w zakresie cen transferowych. W grupach kapitałowych dochodzi bowiem wielokrotnie do handlu pozwoleniami do emisji pomiędzy podmiotami powiązanymi. W związku z tym, że obrót tymi instrumentami odbywa się w pewnej mierze również na rynku giełdowym problemem nie jest ustalenie ceny rynkowej certyfikatu na potrzeby analiz porównawczych. Wciąż istnieje jednak wiele innych wątpliwości odnośnie do praw do emisji CO2 w kontekście regulacji o cenach transferowych. Pierwszym z wyzwań jest kwestia prawa do własności certyfikatu. Certyfikat ma charakter anonimowy i nie jest wystawiany na danym podmiot. W konsekwencji utrudnione może być śledzenie transakcji tymi certyfikatami pomiędzy podmiotami powiązanymi z wykorzystaniem podmiotów pośredniczących. W kontekście cen transferowych istotne problemy rodzi nie tylko kwestia handlu emisjami kupionymi na rynku, ale również kwestie związane z handlem pomiędzy podmiotami powiązanymi certyfikatami CO2 wytworzonymi poprzez inwestycje grupy w projekty ekologiczne przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. mechanizmu czystego rozwoju (ang. Clean Development Mechanism). W tym kontekście główne wątpliwości w zakresie cen transferowych powstają na gruncie ustalenia wynagrodzenia dla podmiotu realizujące inwestycje za wytworzenie i następnie sprzedaż praw na rzecz podmiotów powiązanych. W takich przypadkach zastosowanie ceny giełdowej może nie być prawidłowe, bowiem należałoby rozważyć alokację kosztów. W tym przypadku powstaje pytanie na kogo te koszty powinny być alokowane? Ponadto istnieją wątpliwości czy na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochód ze sprzedaży certyfikatów CO2 powinien być traktowany na bazie: (i) art. 6 konwencji modelowej OECD jako dochód z majątku nieruchomego, (ii) art. 7 jako zyski przedsiębiorstw, (iii) art. 9 przedsiębiorstwa powiązane czy też (iv) art. 13 jako zyski kapitałowe?

Podsumowanie

Podsumowując, opodatkowanie środowiskowe stanowić może jeden z filarów przyszłego systemu podatkowego. Wzrastające zainteresowanie ochroną środowiska skutkuje wprowadzaniem dodatkowych opłat i podatków na produkty i usługi o negatywnym wpływie na środowisko. Jednak z perspektywy cen transferowych opodatkowanie środowiskowe rodzi istotne wyzwania. Handel certyfikatami CO2 między podmiotami powiązanymi rodzi pytania dotyczące praw własności czy alokacji kosztów wytworzenia certyfikatów. Rozwiązanie tych kwestii będzie w najbliższych latach kluczowe do zapewnienia zgodności rozliczeń wielu grup kapitałowych z regulacjami o cenach transferowych. Ponadto wątpliwości w tym zakresie rodzi również kwestia klasyfikacji dochodu ze sprzedaży certyfikatów CO2 na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

Dziękujemy za śledzenie serii „Powrót do przyszłości TP” i zachęcamy do dalszego śledzenia bloga CRIDO!