Po wakacyjnej przerwie TSUE wraca do orzekania i w ramach swojej wokandy początek września rozpoczyna wyraźnym polskim akcentem.

W ubiegły wtorek, odbyła się bowiem rozprawa dotycząca polskiego podatku od sprzedaży detalicznej (sprawa C-562/19 P Komisja przeciwko Polsce). Więcej informacji na temat wskazanego podatku oraz postępowania przed TSUE, znaleźć można w innych wpisach na naszym blogu:

Natomiast już dwa dni później, Rzecznik Generalny J. Kokott przedstawiła opinię w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław dotyczącej polskiego wniosku prejudycjalnego w obszarze opodatkowania VAT opłaty uiszczanej przez użytkowników wieczystych z tytułu uwłaszczenia.

Czego dotyczy postępowanie przed TSUE?

Warto przypomnieć, że przedmiotowa sprawa dotyczy pytań prejudycjalnych z jakimi wystąpił w czerwcu ubiegłego roku WSA we Wrocławiu, analizując skargę na interpretację indywidualną uzyskaną przez Gminę Wrocław. Wniosek o interpretację, złożony przez Gminę Wrocław, dotyczył kwestii opodatkowania VAT opłat wnoszonych na podstawie ustawy o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.

Wątpliwości Gminy Wrocław wiązały się z faktem, że z 1 stycznia 2019 r. Gmina, jak i inne samorządy, przestały być właścicielami gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, które pozostawały w użytkowaniu wieczystym, a dotychczasowi użytkownicy wieczyści stali się z mocy prawa właścicielami przedmiotowych gruntów. Z tytułu przekształcenia, nowi właściciele nieruchomości zobowiązani zostali do ponoszenia tzw. „opłaty przekształceniowej”, wnoszonej do 31 marca każdego roku przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia lub w postaci określonej opłaty jednorazowej.

Gmina uważała między innymi, że w wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co sprawia, że może on rozporządzać nim jak właściciel. Natomiast czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości nie wpływa na "władztwo rzeczy", które użytkownik uzyskał już w momencie objęcia prawa wieczystego użytkowania i nie może być traktowana jako ponowna dostawa tego samego towaru. W konsekwencji, wbrew stanowisku organu zaprezentowanemu w interpretacji, w ocenie Gminy, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntu w prawo własności tego samego gruntu nie podlega opodatkowaniu VAT.

WSA we Wrocławiu powziął wątpliwości co do kwalifikacji podatkowej opłat z ww. tytułu i przedstawił TSUE następujące pytania:

  1. Czy przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa, takie jak w okolicznościach przedmiotowej sprawy, stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) w zw. art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej podlegającą opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej?
  1. W razie odpowiedzi negatywnej na pytanie pierwsze, czy przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 1 w zw. art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 112 podlegającą opodatkowaniu VAT?
  1. Czy Gmina pobierając opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa, takie jak w okolicznościach przedmiotowej sprawy, działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 112 czy w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu art. 13 dyrektywy 112?

Jakie stanowisko prezentuje Rzecznik Generalny?

W ocenie Rzecznik w rozpatrywanym przypadku należy się oprzeć na całościowej ocenie ekonomicznej transakcji. W konsekwencji, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność należy oceniać jako kontynuację dostawy.

Rzecznik wskazała, że obecni właściciele uzyskali ekonomiczne władztwo już wraz z chwilą ustanowienia użytkowania wieczystego, a użytkownik wieczysty może korzystać z nieruchomości jak właściciel. Podniosła również, że okoliczność przeniesienia statusu właściciela na dotychczasowego użytkownika wieczystego, który wnosi odtąd, zamiast miesięcznych opłat z tytułu użytkowania wieczystego, opłatę z tytułu przekształcenia, nie zmienia podatkowych losów tej płatności. Wskazane płatności, odnoszą się bowiem nadal do dostawy nieruchomości. Omawiana instytucja przekształcenia powoduje natomiast jedynie zmianę przedmiotu dostawy, gdyż pierwotnie opłata była uiszczana za samo użytkowanie wieczyste, a obecnie za „użytkowanie wieczyste wzmocnione we własność”.

Jednocześnie, odnosząc się do statusu Gminy jako podatnika VAT tj. czy w rozpatrywanej sytuacji Gmina działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 dyrektywy VAT, Rzecznik udzieliła odpowiedzi twierdzącej. Wskazała przy tym między innymi, że ani utrata własności, ani pobieranie opłaty z tytułu przekształcenia nie stanowią w opisywanej sytuacji wykonywania władzy publicznej.

Jakie odpowiedzi na przedstawione pytania prejudycjalne proponuje Rzecznik Generalny?

W rezultacie, Rzecznik zaproponowała TSUE udzielenie następujących odpowiedzi na przedstawione pytania prejudycjalne.

  1. Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa, takie jak w przedmiotowej sprawie, stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112, podlegającą opodatkowaniu VAT.
  1. Pobierając opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z mocy prawa, takie jak w okolicznościach przedmiotowej sprawy, gmina działa w charakterze podatnika w rozumieniu art. 9 ust. 1, a nie w charakterze organu władzy publicznej w rozumieniu w art. 13 dyrektywy 2006/112.

O tym czy Trybunał przychyli się do propozycji odpowiedzi zaprezentowanych w opinii, dowiemy się najprawdopodobniej za około pół roku. Stąd chwila niepewności, w szczególności dla samorządów, których rozpatrywane zagadnienie dotyczy bezpośrednio, jeszcze przed nami.

Źródło:

Opinia Rzecznik Generalnej Juliane Kokott z dnia 3 września 2020 r. w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław przeciwko Dyrektorowi Krajowej Informacji Skarbowej;

Postanowienie WSA we Wrocławiu z 19 czerwca 2019 r., sygn. I SA/Wr 295/19