Na zeszłotygodniowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej – po raz kolejny w ostatnim czasie – podniosła stopy procentowe NBP, w tym tzw. stopę lombardową. Szkopuł w tym, że koszt tej podwyżki dodatkowo odbije się również na podatnikach.

Stopy procentowe…

Jak czytamy w komunikacie Rady Polityki Pieniężnej, podwyżka stóp procentowych NBP motywowana była szczytnym celem walki z inflacją:

(…) wobec kontynuacji ożywienia krajowej aktywności gospodarczej oraz oczekiwanego utrzymywania się korzystnej sytuacji na rynku pracy, a także prawdopodobnie dłuższego oddziaływania zewnętrznych szoków na dynamikę cen, utrzymuje się ryzyko kształtowania się inflacji powyżej celu inflacyjnego NBP w horyzoncie oddziaływania polityki pieniężnej. Aby ograniczyć to ryzyko, a więc dążąc do obniżenia inflacji do celu NBP w średnim okresie, Rada postanowiła ponownie podwyższyć stopy procentowe NBP.

…to nie tylko raty kredytów

Stopa lombardowa, czy też, bardziej oficjalnie, stopa oprocentowania kredytu lombardowego, określa maksymalny poziom oprocentowania kredytów, których bank centralny (NBP) udziela bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. I choć wskaźnik ten stanowi przede wszystkim podstawę do wyznaczania maksymalnego poziomu oprocentowania kredytów i pożyczek, to ma również wpływ na inne parametry finansowe, np. wysokość odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%[1]. Od kilku dobrych lat stawka odsetek utrzymywała się na minimalnym ustawowym poziomie – 8% – zmieniło się to jednak wraz z ostatnimi podwyżkami. Co bowiem istotne, w przypadku zmiany stopy lombardowej określone w Ordynacji podatkowej stawki odsetek za zwłokę, w tym również stawka odsetek od zaległości podatkowych, ulegają odpowiedniemu obniżeniu lub podwyższeniu, i to począwszy od dnia, w którym stopa ta uległa zmianie[2].

Podwyższenie przez RPP stopy lombardowej do poziomu 3,25% oznacza więc podwyżkę stawki odsetek od zaległości podatkowych do wysokości 8,5%., zgodnie ze wzorem: (3,25% x 2) + 2% = 8,50%. A ponieważ Uchwała RPP weszła w życie 9 lutego 2022 r., to od tego dnia powinniśmy stosować nową stawkę odsetek.

I jak tu liczyć?

Pomimo tego, że zmiana tak istotnego wskaźnika, jak podstawa obliczania odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, jest wiadomością z gatunku arcyważnych, wydaje się, że w oficjalnych komunikatach aparatu skarbowego wiadomość o podwyżce przeszła bez echa.

Przede wszystkim, w myśl art. 56d Ordynacji podatkowej nowa stawka odsetek za zwłokę powinna zostać ogłoszona przez Ministra Finansów, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski". Na moment przygotowywania tego wpisu takie obwieszczenie nie zostało jeszcze opublikowane – w obrocie prawnym nadal funkcjonuje zatem obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 4 stycznia 2016 r.[3], zgodnie z którym stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych wynosi 8% kwoty zaległości w stosunku rocznym. Zmiana nadal nie została też uwzględniona w udostępnianym na Portalu Podatkowym Kalkulatorze odsetek.

Nie oznacza to jednak, że podwyżkę można w obliczeniach pomijać. Brak obwieszczenia nie zwalnia podatników i organów podatkowych z uwzględniania w obliczeniach nowej stawki odsetek, przesądzają o tym bowiem przepisy rangi ustawowej.

Innymi słowy, niezależnie od braku obwieszczenia czy aktualizacji kalkulatora MF, obliczając wartość odsetek, które przyjdzie im zapłacić, podatnicy powinni pamiętać o tym, że kluczowa dla tych obliczeń wartość będzie wynosić teraz 8,5% a nie 8%.

Na osłodę przypominamy, że zmiana stopy lombardowej może mieć też dla podatników pozytywny skutek. Warto bowiem pamiętać, że oprocentowaniu – w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych[4] – podlegają również nadpłaty. O ile zostaną więc spełnione przesłanki ustawowe, podwyżka odsetek od zaległości będzie skutkowała zwiększeniem oprocentowania należnych podatnikom nadpłat. A to może cieszyć.

[1] Por. art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej.

[2] Por. art. 56c Ordynacji podatkowej.

[3] Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 4 stycznia 2016 r. w sprawie stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, obniżonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz podwyższonej stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, M.P.2016.20 z dnia 2016.01.08.

[4] Por. art. 78 § 1 Ordynacji podatkowej.

Autorzy wpisu:

  • Joanna Homańczyk, menedżer w CRIDO
  • Jacek Drzazga, starszy menedżer w CRIDO