Niespełna miesiąc temu pisaliśmy o praktycznych komplikacjach w rozliczaniu VAT na linii centrala-oddział. Jeden z poruszanych w artykule aspektów – tj. zakres prawa do odliczania VAT i wyliczania współczynnika VAT dla podmiotów prowadzących zarówno działalność opodatkowaną jak i zwolnioną od VAT – stał się przedmiotem dyskusji pomiędzy francuskim oddziałem Morgan Stanley & Co International plc a lokalnymi władzami podatkowymi.

Osią sporu w sprawie jest zakres odliczenia zarówno dla:

  • wydatków ponoszonych przez oddział we Francji, które wiążą się wyłącznie z działalnością brytyjskiej centrali, jak i
  • wydatków ponoszonych przez oddział we Francji, które wiążą się zarówno z działalnością tego oddziału, jak i brytyjskiej centrali.

W świetle unijnych przepisów VAT i dotychczasowego dorobku orzeczniczego nie jest bowiem jasne, czy w powyższych sytuacjach, gdy podatnik prowadzi sprzedaż o charakterze mieszanym, dla odliczenia VAT należy zastosować:

  • współczynnik oddziału (jednostki ponoszącej koszt);
  • współczynnik centrali (jednostki realizującej sprzedaż) czy też
  • szczególny współczynnik łączący obroty wykonywane przez oddział i centralę.

Choć na wydanie orzeczenia przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”) w przedmiotowej w sprawie (sygn. C-165/17) będziemy musieli jeszcze chwilę poczekać, poznaliśmy już opinię Rzecznika Generalnego Paolo Mengozzi (wciąż niedostępną w języku polskim / angielskim).

Rzecznik Generalny w przygotowanym dokumencie wyraźnie podkreślił, że system VAT oparty na zasadzie odliczania podatku naliczonego od realizowanych nabyć, powinien zachowywać możliwie pełną neutralność VAT w działalności podatnika, jeśli zakup ten wiąże się z czynnościami objętymi VAT realizowanymi przez podatnika. Przy czym, poszukując związku pomiędzy zakupem a sprzedażą nie należy ograniczać się tylko do lokalnych transakcji – konieczna jest analiza całokształtu działalności podatnika, szczególnie, gdy działalność ta jest prowadzona w kilku krajach. Wniosek ten opiera się o dostrzeżenie konieczności znalezienia równowagi między (i) zasadą neutralności podatku, (ii) racjonalnego rozgraniczenia zakresu przepisów dotyczących VAT przez państwa członkowskie oraz (iii) zasadą równego traktowania.

Uwzględniając cele przepisów o VAT, kluczowe zasady statuujące system VAT oraz perspektywę ekonomiczną wymuszającą częściowe odstępstwo od tez wyrażanych dawniej przez TSUE[1], wydaje się, że Rzecznik Generalny skłania się za:

  • uwzględnieniem podczas odliczania VAT zakresu tego prawa istniejącego w kraju, w którym VAT jest należny;
  • wzięciem pod uwagę obrotów centrali z podmiotami trzecimi, skoro zakup dotyczył pośrednio lub bezpośrednio tych czynności;
  • łącznym zastosowaniem zasad pośredniej alokacji krajów poniesienia wydatku i zrealizowania sprzedaży poprzez sumowanie sprzedaży poszczególnych jednostek podatnika podczas obliczania współczynnika VAT.

Powyższe podejście, zdaniem Rzecznika Generalnego, czyni zadość zasadom pewności prawa (znanego w obu krajach prowadzonej działalności), i choć może powodować pewne trudności na etapie dokonywania kalkulacji, nie powinno zagrodzić poprawnemu rozliczeniu podatku naliczonego w duchu neutralności VAT i możliwości sprawnego kontrolowania rozliczeń przez organy podatkowe. Zdaniem Rzecznika Generalnego, skoro podatnik podjął się działalności na rynkach zagranicznych w formie oddziałów, powinien być świadomy regulacji mających miejsce w każdym z tych krajów i umieć je zastosować we własnym biznesie.

Opinia ta – szczególnie jeśli zostanie podtrzymana przez TSUE – może wprowadzić pewne zamieszanie w polskiej praktyce podatkowej. Jej tezy nie pokrywają się bowiem praktyką stosowaną przez polską branżę finansową (akceptowaną dotąd przez organy podatkowe). Bazując na dotychczasowym orzecznictwie TSUE i literalnej treści Ustawy o VAT, standardem było odliczanie VAT od wydatków powiązanych z działaniami jednostki podatnika zlokalizowanej za granicą z wykorzystaniem polskich zasad alokacji – a przede wszystkim, współczynnika VAT obliczonego na bazie „polskich” danych sprzedażowych (tj. obrotu uzyskanego przez polski oddział / polską centralę).

Jak wyglądałaby proporcja odliczenia VAT, gdyby wpleść podczas kalkulacji współczynnika VAT dane zagranicznych jednostek podatnika? Tego na ten moment nie wie jeszcze wiele podmiotów – może czas to sprawdzić?

[1] W szczególności, w wyroku z 12 września 2013 r., Le Crédit Lyonnais, sygn. C-388/11, stanowiącego dotąd pewną wskazówkę odnośnie do zasad obliczania współczynnika VAT w danym kraju przy prowadzeniu działalności opartej o zagraniczne oddziały.