Po zakończeniu realizacji prac B+R i uzyskaniu zakładanych wyników projektu należy je odpowiednio zabezpieczyć przed skopiowaniem lub nieuprawnionym wykorzystaniem przez konkurentów rynkowych. Planowana do zastosowania forma ochrony powinna być dostosowana do specyfiki rozwiązania końcowego, branży i skali działalności firmy oraz zgodna z obowiązującą polityką firmy w tym zakresie. W ostatnim artykule z serii "Własność intelektualna w projekcie B+R" omawiamy formy ochrony praw własności intelektualnej, które warto wziąć pod uwagę.

Formy i strategie ochrony IP

Istnieją różne formy i strategie ochrony IP. Wyniki prac B+R mogą być chronione poprzez objęcie ich tajemnicą przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 11 ust. 2 Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993 nr 47 poz. 211) przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Korzyści wynikające z zastosowania tajemnicy przedsiębiorstwa to przede wszystkim brak kosztów związanych z ochroną, brak ograniczenia ochrony w czasie oraz brak konieczności upublicznienia szczegółów i założeń technicznych wypracowanych rozwiązań. W przypadku zastosowania tej formy ochrony, dostęp do kluczowych materiałów i informacji dotyczących wyników prac B+R powinien być ograniczony wyłącznie do ścisłego grona kluczowych pracowników firmy odpowiedzialnych za komercjalizację rozwiązania.

Odmienne podejście zakłada ochrona wypracowanych praw IP polegająca na uzyskaniu prawa wyłącznego np. w formie patentu. Ochrona patentowa wiąże się z koniecznością upublicznienia wypracowanych założeń technicznych, jednak zapewnia takie korzyści jak uzyskanie monopolu na stworzone rozwiązanie, uregulowaną prawnie podstawę do korzystania z wynalazku, czy wzrost wartości firmy i umocnienie jej pozycji rynkowej. Szerszy opis powyższych korzyści został przedstawiony w artykule pt. „Dlaczego warto patentować?”. Dodatkowe korzyści może zapewnić wybór odpowiedniej strategii patentowej. Proaktywne podejście polegające na utworzeniu rozbudowanego i dopasowanego do profilu działalności firmy portfolio patentowego ogranicza obszar działalności konkurentów i zabezpiecza pozycję właściciela patentu.

Kolejną możliwą formę ochrony IP stanowi ochrona w oparciu o prawo autorskie. W Polsce ten obszar reguluje Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83). Jest to forma ochrony stosowana zazwyczaj w przypadku braku możliwości zastosowania innego rodzaju ochrony IP np. dla rozwiązań w postaci software’u.

Podsumowując, wybór odpowiedniej formy ochrony IP ma kluczowe znaczenie pod kątem zabezpieczenia wyników prac B+R i generowania z nich korzyści przez jego właściciela. Warto również podkreślić, że od 2019 r. przedsiębiorcy zarabiający na własności intelektualnej mogą skorzystać z mechanizmu Innovation Box i preferencyjnej stawki opodatkowania w wysokości 5% (zamiast 19%) dla wybranych kategorii dochodów osiągniętych z IP.