Bardzo nas, i zapewne wszystkich przedsiębiorców w Polsce, cieszy informacja o akceptacji programu FENG przez Komisję Europejską (KE). Radość z akceptacji programu jest tym większa, że na tę decyzję musieliśmy czekać wyjątkowo długo - od ostatnich większych konkursów w ramach PO IR (poprzednika FENG) minęło co najmniej półtora roku. Dla przykładu – ostatnia runda w najpopularniejszym konkursie o dofinansowanie na projekty B+R (Szybka Ścieżka) zakończyła się w kwietniu 2021 r. a wnioski o dotacje na projekty inwestycyjne można było składać tylko do początków stycznia 2021 (w ramach Kredytu na innowacje technologiczne) lub do końca lutego 2021 (w ramach Badań na rynek).

Sam program FENG uzyskał akceptację KE relatywnie później niż jego poprzednik (FENG – prawie 21 miesięcy po momentu rozpoczęcia perspektywy finansowej 2021 – 2027, z kolei PO IR – 14 miesięcy od początku perspektywy 2014 – 2020).

Program FENG jest logiczną kontynuacją dwóch wcześniejszych programów wspierających obszar badań, rozwoju i innowacji (czyli programów PO IG oraz PO IR) i raczej stanowi ewolucję niż rewolucję, choć nie jest pozbawiony:

  • elementów, które bez wątpienia należny nazwać przełomowymi – mam tu na myśli podejście modułowe do projektów w ramach I osi FENG
  • „spektakularnych powrotów” – na takie miano zasługuje przywrócona możliwość wsparcia dla projektów inwestycyjnych dużych firm, i to w formie dotacji
  • nowości – jak choćby tzw. Kredyt Ekologiczny

Podejście modułowe do projektów w ramach I osi FENG oznacza, iż zamiast klasycznego podziału na Działania czy Poddziałania wspierające jeden typ projektu (np. tylko prace B+R czy tylko inwestycje wdrożeniowe) skutkującego koniecznością składania odrębnych wniosków o dofinansowanie poszczególnych typów projektów, przedsiębiorcy będą mogli złożyć jeden wniosek, w którym będą mogli połączyć wsparcie na wybrane przez siebie tzw. moduły, przy czym zawsze w ramach wniosku powinien być uwzględniony co najmniej jeden moduł obowiązkowy i dowolna liczba modułów fakultatywnych. Moduły te obejmują:

  • prowadzenie prac B+R (moduł obowiązkowy dla dużych firm, jeden z modułów obowiązkowych dla MŚP)
  • działania inwestycyjne dot. Wdrożenia innowacji (moduł fakultatywny dla dużych firm, jeden z modułów obowiązkowych dla MŚP)
  • działania inwestycyjne dot. Rozwoju infrastruktury B+R (moduł fakultatywny)
  • internacjonalizacji (moduł fakultatywny)
  • rozwoju kompetencji pracowników i osób zarządzających przedsiębiorstwem (moduł fakultatywny),
  • cyfryzacji przedsiębiorstw (moduł fakultatywny),
  • „zazieleniania” przedsiębiorstw (moduł fakultatywny).

Budżet I osi to przeszło połowa budżetu całego programu FENG, dlatego zapewne będzie to w najbliższych latach najważniejszy instrument wsparcia przedsiębiorców. (Budżet całego programu FENG to 7,9 mld EUR).  Zaproponowane podejście modułowe daje dużą elastyczność i pozwala dobrać zakres dofinansowania do potrzeb firmy. Z drugiej  strony, skomponowanie wielomodułowego projektu w zgodzie z wymogami konkursu oraz przepisami w zakresie pomocy publicznej może być nie lada wyzwaniem dla przedsiębiorcy.

W ramach I osi FENG o dofinansowanie będą mogły ubiegać się zarówno firmy małe i średnie (MŚP), jak i duże. O ile, firmy duże miały możliwość uzyskania wsparcia z PO IR na projekty obejmujące prace B+R, o tyle były one wykluczone w perspektywie finansowej 2014-2020 z dofinansowania na inwestycje obejmujące wdrożenie innowacyjnych technologii czy innowacyjnych produktów. Takie dofinansowanie dostępne było w perspektywie 2007- 2013, w programie PO IG – stąd można mówić o spektakularnym powrocie. W naszej ocenie jest to bardzo dobre podejście, gdyż w ostatnich latach  firmy duże, praktycznie (poza zwolnieniem z podatku dochodowego w ramach Polskiej Strefy Inwestycji oraz niewielkimi kwotowo dotacjami w ramach tzw. grantu rządowego) nie mogły liczyć na żadne wsparcie z tytułu realizacji inwestycji produkcyjnych.

Wśród nowości, jakie oferuje FENG szczególną uwagę warto zwrócić na tzw. Kredyt ekologiczny. Jest to wzorowany na dobrze znanym Kredycie na innowacje technologiczne instrument dofinansowujący realizację projektów proekologicznych, zwłaszcza w obszarze efektywności energetycznej. Co istotne – wsparcie dostępne będzie nie tylko dla MŚP, ale również dla części dużych firm (tzw. mid-caps, czyli „mniejszych” dużych firm zatrudniających do 3000 osób).

Konkludując, w programie FENG znajdziemy wsparcie, dzięki któremu w sposób kompleksowy zrealizujemy zaplanowane projekty rozwojowe, ale też pojawią się nowe programy, które będą mocno skoncentrowane na wdrażaniu rozwiązań proekologicznych (tj. Kredyt ekologiczny) tak ważnych w dobie kryzysu energetycznego. Tym samym, pozostaje jedynie z niecierpliwością oczekiwać uruchomienia pierwszych naborów w ramach FENG – oby jeszcze w tym roku.