W dobie nieustającej konkurencji rynkowej, patent, czyli zgodnie z definicją Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku, w sposób zarobkowy, przez określony czas i na określonym terytorium*, stanowi podstawową formę ochrony interesów jego właściciela. Właściciel patentu posiada wszelkie prawa do korzystania z opatentowanego wynalazku, dysponowania nim oraz czerpania korzyści wynikających z tego tytułu. Innymi słowy, patent zapewnia jego właścicielowi prawo do wyłącznego wykorzystania swojego pomysłu w działalności gospodarczej.

Co daje patent?

Wśród głównych korzyści odpowiadających na pytanie „dlaczego warto patentować?” należy wskazać:

  • uzyskanie monopolu na stworzone rozwiązanie – patent stanowi podstawę prawną, która uniemożliwia podmiotom trzecim powielanie przedmiotu patentu bez zgody jego właściciela. Pozwala to skutecznie ograniczyć aktywność bezpośrednich konkurentów, gdyż zapobiega nieuprawnionemu wdrażaniu analogicznych rozwiązań;
  • uregulowaną prawnie podstawę do korzystania z wynalazku – jedną z podstawowych zalet uzyskania patentu jest jego stosunkowo prosta weryfikowalność – zarówno w zakresie treści i zakresu, jak i podmiotu aktualnie uprawnionego oraz daty jego zgłoszenia. Konsekwencją braku dokumentacji patentowej są często trudności w uzyskaniu dowodu, z którego jasno wynikałoby, kiedy i jaki wynalazek został opracowany oraz kto jest jego właścicielem, szczególnie gdy na przestrzeni lat dochodziło do przekształceń i zmian korporacyjnych. Utrudnia to nie tylko przygotowanie materiałów dowodowych np. w sprawie o naruszenie, lecz także udowodnienie drugiej stronie umowy np. licencyjnej, że dany wynalazek należy do nas.
  • wzrost wartości firmy – oprócz samodzielnego dysponowania opatentowanym wynalazkiem np. poprzez produkcję i sprzedaż gotowego wyrobu, istnieją inne formy czerpania korzyści finansowych z posiadanego patentu, jako samodzielnego przedmiotu obrotu. Udzielenie zgody na korzystanie z wynalazku objętego patentem podmiotom trzecim, zapewnia jego właścicielowi źródło cyklicznych przychodów wynikających z tytułu umowy licencyjnej. Kolejnym rozwiązaniem pozwalającym osiągnąć dodatkowe przychody jest sprzedaż patentu, jednakże w tym przypadku właściciel traci wszelkie prawa wobec wynalazku w zamian za jednorazową korzyść finansową;
  • wzmocnienie pozycji rynkowej – obejmowanie nowych rozwiązań ochroną patentową otwiera właścicielowi patentu wiele możliwości w zakresie umocnienia pozycji rynkowej. Aktywność patentowa przekłada się na kreowanie pozytywnego wizerunku marki oraz zwiększenie jej wartości, co przekłada się między innymi na zwiększenie szans na pozyskanie inwestorów, którzy z większym prawdopodobieństwem zainteresują się rozwiązaniem, na które został uzyskany monopol. Ochrona patentowa pozwala także wejść na nowe rynki zbytu czy zawierać korzystne umowy handlowe. Wzmocnienie pozycji rynkowej w wyniku zwiększonej aktywności patentowej może procentować również poprzez nawiązanie współpracy z nowymi podmiotami;
  • uzyskanie ulgi podatkowej – od tego roku w Polsce wprowadzono preferencyjne rozwiązanie podatkowe dla przedsiębiorców zarabiający na własności intelektualnej, w tym m.in. na patentach w postaci preferencyjnej stawki opodatkowania w wysokości 5% (zamiast 19%) dla dochodów osiągniętych ze sprzedaży takiego patentu, z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, z praw do patentu uwzględnionych w cenie sprzedaży produktu lub usługi czy z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z patentu, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym w postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Strategia patentowa

Dodatkowe korzyści wynikające z patentowania może zapewnić wybór odpowiedniej strategii patentowej. Strategia pasywna polegająca na ograniczeniu ochrony patentowej do niezbędnego poziomu oraz strategia obronna obejmująca ochronę rozwiązań wymaganych w prowadzonej działalności zazwyczaj nie zagwarantują dodatkowych i istotnych przewag rynkowych. Natomiast zastosowanie strategii aktywnej, polegającej na utworzeniu maksymalnie rozbudowanego i dopasowanego do profilu działalności portfolio patentowego, znacząco ogranicza działalność potencjalnych konkurentów oraz dodatkowo wzmacnia i zabezpiecza pozycję rynkową właściciela patentu.

W zależności od celów planowanych do osiągnięcia w wyniku zastosowania strategii aktywnej może przybierać one różne formy. Jedną z nich jest otoczenie patentu wiodącego, szeregiem innych, mniej znaczących patentów, które wspólnie blokują wykorzystanie patentu wiodącego, nawet po jego wygaśnięciu. W rezultacie rzeczywista ochrona patentowa może być dłuższa niż teoretycznie możliwa do uzyskania. Innym rozwiązaniem jest dążenie do maksymalnej rozbudowy portfolio patentowego, aby ograniczyć możliwości konkurentów na objęcie ochroną patentową własnych rozwiązań w określonym obszarze. W przypadku dopiero powstających technologii, wartą rozważenia formą strategii aktywnej jest zabezpieczanie każdego kolejnego etapu technologicznego. W wyniku zastosowania tej formy strategii aktywnej utworzone zostaje tzw. pole minowe patentów, które zabezpiecza każdy etap technologiczny i pozwala na dalszy rozwój danego rozwiązania w dowolnym kierunku zgodnie z trendami rozwoju rynku. Tym samym przyjęcie odpowiedniej strategii patentowej może zapewnić dodatkowe przewagi z objęcia innowacyjnych rozwiązań ochroną patentową.

* http://www.uprp.pl/czym-jest-patent-na-wynalazek-i-prawo-ochronne-na-wzor-uzytkowy/Lead05,150,1696,4,index,pl,text/ (dostęp: 15.02.2019 r.)