W latach 2017-2021 wielu przedsiębiorców posiadających infrastrukturę kolejową stosowało zwolnienie z opodatkowania dla posiadanych torów (bocznic), jak i zajętych przez nie gruntów.

Przesłanki jego stosowania przez długi czas były przedmiotem sporów pomiędzy samorządami a przedsiębiorcami. W ostatnim czasie jednak pojawił się w tych sporach nowy wątek, tj. czy zwolnienie to nie stanowi przypadkiem pomocy publicznej, która nie została notyfikowana Komisji Europejskiej, a zatem jest niedopuszczalna.

Analizowane zwolnienie kolejowe zostało uregulowane w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Wielu przedsiębiorców miało możliwość skorzystania z niego, wystarczyło bowiem żeby:

  • dany grunt, budynek bądź budowla wchodziła w skład infrastruktury kolejowej – tj. była elementem wymienionym w Załączniku 1 do ustawy o transporcie kolejowym oraz
  • infrastruktura ta była udostępniana przewoźnikom kolejowym – tj. była zapewniona możliwość korzystania z tej infrastruktury.

Wśród organów podatkowych pojawiła się jednak wątpliwość, czy tego rodzaju zwolnienie nie powinno zostać uznane za pomoc publiczną. Jest to o tyle istotne, że Polska nie notyfikowała tego zwolnienia Komisji Europejskiej – jeżeli więc jest to pomoc publiczna możliwość stosowania zwolnienia przez podatników stawałaby pod znakiem zapytania.

Stosownie do prawa Unii Europejskiej oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, aby działanie państwa zostało uznane za pomoc publiczną:

  • musi mieć miejsce interwencja państwa lub pomoc ma być udzielona przy użyciu zasobów państwowych (także organów lokalnych);
  • interwencja musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi, tj. wzmocnić pozycje danego przedsiębiorstwa w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami konkurującymi na wspólnym rynku (także na rynku wewnętrznym danego państwa członkowskiego),
  • beneficjentowi musi być przyznana selektywna korzyść (sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów);
  • pomoc musi zakłócać lub grozić zakłóceniem konkurencji.

Część Wojewódzkich Sądów Administracyjnych[1] rozstrzygając spory w tym zakresie uznała, że tzw. zwolnienie kolejowe obowiązujące w latach 2017-2021 stanowiło pomoc publiczną – ma ono bowiem charakter selektywny. Zwolnienie kolejowe zmniejsza ciężar fiskalny, obciążający budżet przedsiębiorców, którzy posiadają w ich zasobach majątkowych elementy infrastruktury kolejowej. Inni zaś przedsiębiorcy, którzy takiej infrastruktury nie posiadają, z pomocy takiej skorzystać nie mogą, choćby zajmowali się tego samego rodzajem działalności.

W efekcie, część orzecznictwa wskazuje, że ze względu na brak notyfikacji art. 7 ust. 1 pkt 1 UPOL – pomoc w tej formie nie może być przez przedsiębiorców stosowana.

Inne wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych[2] wskazują jednak, że zwolnienie z podatku od nieruchomości infrastruktury kolejowej nie ma charakteru selektywnego, nie grozi zakłóceniem konkurencyjności i nie wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE, co oznacza że nie stanowi pomocy publicznej (nie ma więc przeszkód do jego stosowania).

Który kierunek jest poprawny? Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć – argumenty podnoszone przez obie strony sporu mają pewne podstawy. Być może ostatecznie przeważające okażą się w tym wypadku nie argumenty merytoryczne, a „słusznościowe” np. ocena czy podatnicy powinni ponosić konsekwencje niefrasobliwości ustawodawcy w formułowaniu przepisów.

Niewątpliwie, przedsiębiorcy i samorządy poznają odpowiedź dopiero wówczas, gdy problemem zajmie się NSA. Do tego jednak – niestety – musi upłynąć jeszcze nieco czasu.

[1] Wyroki WSA w Rzeszowie z 19 października 2021 r., sygn. akt I SA/Rz 563/21, WSA w Szczecinie z 26 maja 2022 r., sygn. akt I SA/Sz 140/22, WSA we Wrocławiu z 29 czerwca 2022 r., sygn. akt I SA/Wr 81/22, WSA w Gdańsku z 5 lipca 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 257/22, WSA w Gdańsku z 26 lipca 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 347/22.

[2] Wyroki WSA w Gdańsku z 9 sierpnia 2022 r., sygn. akt I SA/Gd 470/22 – I SA/Gd 472/22, WSA w Opolu z 30 września 2022 r., sygn. akt I SA/Op 213/22.