Mimo że ustawa zmieniająca tzw. Specustawę wprowadzoną w związku epidemią COVID-19 [1] weszła w życie już ponad 2 lata temu, to wykładnia art. 15zzr ust. 1 wprowadzającego zmiany w sposobie obliczania terminów przedawnienia nadal pozostaje niejasna. Zagadnienie to okazało się budzić na tyle poważne wątpliwości, że Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 11 października 2021 r. (sygn. akt I FSK 2545/21) przedstawił je do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów.

Istota sporu

Zgodnie z art. 15zzr Tarczy 1.0 w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, biegnące terminy przedawnienia przewidziane w przepisach prawa administracyjnego uległy zawieszeniu, a nierozpoczęte wstrzymaniu.

Sprawa, w której zwrócono się o rozstrzygnięcie tego zagadnienia, dotyczy ustalenia, czy wskazane w art. 15zzr ust. 1 Tarczy 1.0 sformułowanie „bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnych terminów” ma również zastosowanie do terminów prawa podatkowego

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Zatem dotychczas ostatnim dniem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego był 31 grudnia odpowiedniego roku podatkowego. Przyjęcie, że art. 15zzr ust. 1 Tarczy 1.0 ma zastosowanie również do terminów określonych w prawie podatkowym, oznaczałoby, że podatnicy musieli mieć na uwadze, że termin przedawnienia ich zobowiązań podatkowych uległ przesunięciu o 54 albo 71 dni (szerzej na temat pisaliśmy w artykule „23 lutego / 12 kwietnia zamiast przełomu roku – przesunięcie przedawnienia”).

Organy podatkowe przyjęły profiskalną wykładnię tego przepisu i uznają, że powyższa regulacja znajduje zastosowanie do terminów określonych przepisami prawa podatkowego. Taka wykładnia stawia jednak organy podatkowe w uprzywilejowanej sytuacji i powoduje, że w praktyce mają one więcej czasu na prowadzenie postępowań podatkowych i kontroli.

Z powyższą wykładnią organów podatkowych nie zgadzają się jednak podatnicy, którzy otrzymali rozstrzygnięcia po upływie biegu terminu przedawnienia liczonego na zasadach ogólnych. Broniąc swoich racji, argumentują, że z uwagi na odrębność prawa podatkowego, art. 15zzr ust. 1 Tarczy 1.0 nie znajduje zastosowania do terminów podatkowych. W związku z tym otrzymane przez nich np. decyzje określające nie mają mocy wiążącej, a sami podatnicy nie są zobowiązani do uiszczenia wskazanych w nich należności z uwagi na przedawnienie zobowiązań podatkowych za te okresy rozliczeniowe.

Podatnicy podnoszą również, że terminy określone w przepisach prawa podatkowego mają charakter ochronny i gwarantują, że upływ tych terminów wiąże się z powstaniem bezpośrednich skutków w ich sytuacji prawnopodatkowej. Wobec tego często podnoszonym argumentem jest również to, że zastosowanie art. 15zzr ust. 1 Tarczy 1.0 jest dopuszczalne jedynie pod warunkiem, że będzie się to wiązało z korzyścią po stronie podatnika.

Skutki uchwały

Z założenia uchwały powiększonych składów NSA mają służyć ujednolicaniu orzecznictwa sądów administracyjnych, dlatego uchwała ta bez wątpienia będzie miała istotne znaczenie dla wielu podatników. Niezależnie od tego czy NSA uzna, że przepis art. 15zzr ust. 1 Tarczy 1.0 należy stosować do terminów prawa podatkowego, podjęta uchwała jednoznacznie określi, w jaki sposób należy liczyć w tych przypadkach upływ biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych.

NSA jest obecnie w trakcie ustalania terminu posiedzenia w sprawie ww. uchwały.

[1]  Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, dalej jako: Tarcza 1.0.