Wraz z Nową Ordynacją Podatkową (dalej: NOP) Ministerstwo Finansów planuje wprowadzić do polskiego systemu podatkowego instytucję Programu Współdziałania. Program ten będzie polską realizacją koncepcji horyzontalnego monitoringu (ang. co-operative compliance), która to funkcjonuje w wielu jurysdykcjach podatkowych, np. w Holandii lub Austrii.

Program Współdziałania stanowi jedną z nowo zaproponowanych w NOP konsensualnych metod rozwiązywania sporów i będzie realizacją postulatu ograniczenia władczej postawy fiskusa wobec przedsiębiorców. Ze swojego założenia będzie on dobrowolną formą nadzoru nad prawidłowością wypełniania obowiązków podatkowych przez strategicznych podatników (którzy wykazują przychód w roku podatkowym w wysokości przewyższającej 50 milionów euro), przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów jego realizacji. Zgodnie z założeniami, wzajemne relacje między podatnikiem oraz administracją skarbową mają być oparte na „zaufaniu, transparentności i zrozumieniu”.

Program Współdziałania będzie formalnie realizowany na podstawie umowy zawieranej przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: Szef KAS) oraz podatnika, której podpisanie będzie poprzedzał audyt podatkowy przeprowadzany przez Szefa KAS. Audyt ten będzie weryfikował prawidłowość wypełniania przez podatnika obowiązków podatkowych oraz skuteczność i adekwatność jego ram wewnętrznego nadzoru podatkowego (czyli wewnętrznych procedur i procesów zarządzania ryzykiem podatkowym, które mają dawać gwarancję, że dany przedsiębiorca efektywnie zarządza funkcją podatkową oraz podsiada narzędzia nadzoru umożliwiające mu prawidłowe realizowanie obowiązków podatkowych).

Uczestnicząc w Programie Współdziałania, podatnicy będą zobowiązaniu m.in. do:

  • dobrowolnego i prawidłowego wykonywania obowiązków podatkowych;
  • posiadania skutecznych oraz adekwatnych ram wewnętrznego nadzoru podatkowego, w tym mechanizmów nadzoru zewnętrznego sprawowanego przez niezależnego audytora podatkowego;
  • zgłaszania Szefowi KAS wszelkich istotnych zagadnień podatkowych, które potencjalnie mogłyby być przedmiotem sporu podatkowego; oraz
  • informowania Szefa KAS o istotnych informacjach mogących mieć wpływ na uzyskanie korzyści podatkowej.

W zamian za powyższe, Szef KAS będzie zobowiązany do dostosowania formy i częstotliwości kontroli z uwzględnieniem obowiązujących u podatnika procedur i dotychczasowej współpracy z organami podatkowymi. Dodatkowo Szef KAS będzie wyłącznie właściwy do przeprowadzenia wobec objętego Programem Współdziałania przedsiębiorcy kontroli podatkowej czy też kontroli celno-skarbowej.

Jednocześnie podatnicy w ramach Programu Współdziałania uzyskają m.in. prawo do zawierania z Szefem KAS porozumień podatkowych – czyli wiążących porozumień między podatnikiem a fiskusem, które będą gwarantowały przestrzeganie przez obie strony ustaleń w zakresie kwestii spornych lub wątpliwych.

Porozumienia te będą swoim zakresem obejmowały (i) interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego, (ii) porozumienia w zakresie ustalania cen transferowych (APA), (iii) opinie zabezpieczające czy też (iv) ustalenia wysokości prognozowanego na następny rok zobowiązaniu podatkowego na potrzeby ustalenia wysokości uproszczonych zaliczek na podatek oraz (v) wszelkie inne kwestie, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie. Podkreślenia wymaga, że porozumienia podatkowe będą wydawane w uproszczonej procedurze oraz ich koszt będzie niższy od kosztu ich „klasycznych” odpowiedników.

Dodatkowo w zamian za transparentność podatnik objęty Programem Współdziałania będzie beneficjentem ułatwień i korzyści organizacyjnych, które jeszcze jednak nie zostały dokładnie sprecyzowanie. Obecnie Ministerstwo Finansów rozważa m.in. wprowadzenie korzyści w postaci dążenie do szybszego zwrotu VAT.

Choć przepisy NOP mają wejść w życie dopiero 2020 r., to planowane jest uruchomienie programu pilotażowego w zakresie Programu Współdziałania, którym zostaną objęci wybrani podatnicy. Dodatkowo w trybie konsultacji podatkowych w Ministerstwie Finansów trwają obecnie prace nad doprecyzowaniem przepisów dotyczących Programu Współdziałania oraz w zakresie ustalenia zasad i warunków jego funkcjonowania, w których aktywnie biorą udział eksperci Crido.

Program Współdziałania budzi szerokie zainteresowanie wśród przedsiębiorców. Wydaje się bowiem, że przynamniej dla części z nich może on unormować relację z aparatem skarbowym, którego podejście obecnie jest – delikatnie rzecz ujmując – mało partnerskie. Oczywiście sukces horyzontalnego monitoringu w Polsce zależny jest m.in. od ostatecznego kształtu przepisów dotyczących Programu Współdziałania jak i podejścia urzędników faktycznie go realizujących. O naszych nadziejach i obawach związanych z Programem Współdziałania będziemy Państwa informować w dalszych wpisach na blogu podatki w biznesie.