Przedsiębiorstwo dążąc do osiągnięcia własnych celów podejmuje działania przy wykorzystaniu dostępnych zasobów, co oznacza, że funkcjonuje w oparciu o przyjętą strategię biznesową. Strategia innowacji stanowi odrębną od strategii biznesowej koncepcję regulującą działalność w obszarze innowacji. Strategia innowacji i strategia biznesowa powinny się jednak wzajemnie uzupełniać i wspierać. Coraz częściej podkreśla się, że to strategie biznesowe będą dostosowywane do strategii innowacji, ponieważ to innowacje są podstawowym sposobem osiągania strategicznych celów biznesowych takich jak zwiększenie sprzedaży, wejście na nowe rynki czy zdobycie pozycji lidera w branży.

Strategia innowacji koncentruje się na procesach mających na celu pobudzenie innowacji zachodzących w przedsiębiorstwie i w jego otoczeniu. Pozwala zidentyfikować zmiany zachodzące w obszarze innowacji, określić ich wpływ na funkcjonowanie firmy oraz zaplanować własne działania pozwalające na osiągnięcie zamierzonych celów. Jest to narzędzie pozwalające odpowiedzieć na pytania: jakie procesy i struktury są niezbędne dla potrzeb kreowania innowacji, w jakim obszarze, jak angażować posiadane zasoby czy w jaki sposób chronić wypracowane innowacje. W celu przygotowania strategii innowacji dostosowanej do specyfiki, możliwości i potencjału danego przedsiębiorstwa warto włączyć przedstawicieli różnych działów firmy. Spojrzenie na obszar innowacji od strony badawczej, finansowej czy handlowej pozwoli wypracować spójną i kompleksową wizję dalszego rozwoju. Warto pamiętać także, że brak odpowiednio przygotowanej i realizowanej strategii może mieć konsekwencje odwrotne do zamierzonych i zamiast prowadzić do osiągnięcia zakładanych celów, stać się przyczyną niepowodzeń lub tylko wzrostu kosztów i braku dochodów czy korzyści nawet biorąc pod uwagę dłuższą perspektywę czasową.

Jak przygotować strategię innowacji?

Odpowiednie działania realizowane w trzech etapach prowadzą do przygotowania i wdrożenia strategii innowacji:

  • Etap 1 – pierwszym krokiem do opracowania strategii innowacji jest przeprowadzenie analizy bieżącej pozycji rynkowej. Celem tego etapu jest określenie własnej pozycji w branży, istniejących relacji wobec konkurentów oraz identyfikacja możliwości i potencjału do dalszego rozwoju, w tym identyfikację najważniejszych megatrendów, które mogą wpływać na działalność podmiotu. Trzeba pamiętać, iż technologie rozwijają się obecnie bardzo szybko i konkurencja może przyjść nie tylko z branży, ale i spoza niej. Pozyskanie informacji pozwoli na rozpoczęcie zasadniczych działań związanych z opracowaniem strategii innowacji.
  • Etap 2 – w drugim etapie następuje wybór odpowiedniej i dostosowanej do pozycji rynkowej strategii generowania innowacji. Jest to kluczowy etap z punktu widzenia przygotowania strategii i dalszego funkcjonowania firmy w oparciu o jej założenia.

W przypadku dużych firm posiadających odpowiednie zasoby (ludzkie, finansowe czy techniczne), strategia generowania innowacji może przyjmować wariant ofensywny zakładający intensywne kreowanie i wprowadzanie na rynek nowych rozwiązań, tak aby uprzedzić działania konkurentów. W takim wariancie proces tworzenia nowych rozwiązań prowadzony jest zazwyczaj w wewnętrznym centrum B+R, a w razie potrzeb angażowani są zewnętrzni podwykonawcy np. jednostki naukowe lub ośrodki badawcze, którym zlecane jest wykonanie ściśle określonych prac. Inną drogą kreowania nowych rozwiązań przez dużych przedsiębiorców jest nabywanie innowacyjnych technologii z rynku, ich rozwój i wdrażanie we własnej działalności. Praktyką stosowaną przez duże przedsiębiorstwa jest także pozyskiwanie wysoko wykwalifikowanych pracowników i korzystanie z ich wiedzy, doświadczenia oraz know-how bądź przejmowanie i inwestowanie w rozwój małych firm technologicznych. Przedsiębiorstwa otwierają się także na innowacje pracownicze, czyli pomysły własnych pracowników i wprowadzają rozwiązania umożliwiające ich zgłaszanie, a następnie rozwój i wdrażanie.

Inne firmy mogą obrać strategię defensywną, polegającą na podążaniu za liderami rynku i naśladowaniu ich działań. Z kolei firmy funkcjonujące na nowych i wschodzących dopiero rynkach mogą koncentrować się na strategii kreowania rynku, która polegaja na realizacji prac B+R, wdrażaniu ich rezultatów przed pojawieniem się konkurentów i kształtowaniem w ten sposób popytu na własne rozwiązania. Przeciwne założenia przyjmuje tzw. strategia unikania otwartej rywalizacji z konkurentami, która zakłada poszukiwanie niezagospodarowanych nisz rynkowych.

Na tym etapie określane są również najkorzystniejsze sposoby ochrony wypracowanych innowacji np. korzystanie z ochrony patentowej lub objęcie innowacji tajemnicą przedsiębiorstwa, a także zmiany organizacyjne potrzebne do wprowadzenia strategii w życie.

  • Etap 3 – ostatnim, trzecim krokiem jest wdrożenie opracowanej strategii do bieżącej działalności i postępowanie w obszarze innowacji w sposób z nią zgodny.

Na każdym etapie wdrażania i realizacji strategii innowacji warto weryfikować jej efekty, obserwować otoczenie rynkowe i cyklicznie aktualizować strategię wyznaczając nowe cele rozwojowe.