Osoby prowadzące w 2018 roku działalność gospodarczą nie mogą jeszcze skorzystać z narzędzia do automatycznego przygotowania deklaracji (e-PIT), jakie przygotowało Ministerstwo Finansów. Tym samym jak w latach ubiegłych muszą rozliczyć się same.  Przygotowanie rocznego rozliczenia osoby, która prowadziła w ubiegłym roku działalność gospodarczą (czy to w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, czy też transparentnej podatkowo spółki osobowej) wyłącznie na terytorium Polski raczej nie powinno być problematyczne. Odmienne będzie rozliczenie takich dochodów w sytuacji, gdy działalność gospodarcza wykonywana była również poza terytorium Polski.

Na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) prawo do opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej reguluje zwykle artykuł 7 „zyski przedsiębiorstw”. Za „przedsiębiorstwo umawiającego się państwa” uznaje się przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w tym państwie.

Co do zasady zyski przedsiębiorstwa umawiającego się państwa (czyli np. polskiego przedsiębiorcy mającego miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce) podlegają opodatkowaniu w tym państwie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której przedsiębiorstwo prowadzi działalność w drugim państwie poprzez położony tam zakład (o jego definicji piszemy poniżej). W takim wypadku zyski te mogą być opodatkowane w państwie położenia zakładu, ale tylko w takiej mierze, w jakiej zyski te mogą zostać „przypisane” temu zakładowi.

Zgodnie z zasadą rynkowości zakładowi należy przypisać takie zyski jakie mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem.

Zakład oznacza zaś stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa, w tym m.in. miejsce zarządu, filię, biuro, fabrykę czy warsztat. Za zakład nie uważa się niezależnego przedstawiciela przedsiębiorstwa, użytkowania placówek służących do składowania, wystawiania lub dostarczania dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa wyłącznie w celu (i) składowania, wystawiania, dostarczania lub obróbki lub (ii) przerobu przez inne przedsiębiorstwo oraz utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu (i) zakupu dóbr lub towarów albo zbierania informacji dla przedsiębiorstwa, (ii) prowadzenia dla przedsiębiorstwa jakiejkolwiek innej działalności o charakterze przygotowawczym lub pomocniczym lub (iii) prowadzenia któregokolwiek rodzaju działalności, o których mowa powyżej.

Zgodnie ze znakomitą większością zawartych przez Polskę UPO zagraniczny podatek od dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej poza terytorium Polski podlega odliczeniu od podatku polskiego (metoda unikania podwójnego opodatkowania zwana metodą odliczenia). Historycznie obowiązywała często metoda wyłączenia z progresją, niemniej w odniesieniu do zysków przedsiębiorstw tworzyła ona rozbudowane możliwości optymalizacyjne. W pewnym momencie dostrzegł do polski ustawodawca i doprowadził do zmiany metody unikania opodatkowania w odniesieniu do zysków przedsiębiorstw praktycznie w większości zawartych przez Polskę UPO (patrz umowa ze Słowacją).

Niezależnie, warto przypomnieć że na gruncie polskich przepisów również w odniesieniu do zysków przedsiębiorstw można zastosować tzw. ulgę abolicyjną – dodatkowe odliczenie, które zrównuje sytuację osób wykonujących działalność w państwach, które umówiły się z Polską na metodę odliczenia z sytuacją osób wykonujących działalność w państwach, które zawarły z Polską UPO stanowiącą o metodzie wyłączenia w odniesieniu do dochodów z działalności gospodarczej.

Zobacz także: