Wczoraj na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt zmiany Kodeksu karnego skarbowego (KKS). Jak wskazuje projektodawca zmiany mają na celu „usprawnienie i poprawę efektywności prowadzonych postępowań, ale też wykonywania orzeczonych kar, wyrażając idee pierwszeństwa zasady egzekucji nad represją.” Analizując proponowane rozwiązania odnieść jednak można wrażenie, że głównym celem nowelizacji jest zwiększenie represyjności za nieprawidłowe rozliczenia podatkowe. Z perspektywy biznesu są to bez wątpienia zmiany niekorzystne, istotnie zwiększające ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej.

Do najważniejszych proponowanych zmian z pewnością należy zwiększenie granic ustawowych kar za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe. Wzrośnie m.in. minimalna wysokości kary grzywny za przestępstwo skarbowe z 10 stawek dziennych do 20 stawek dziennych (w 2019 r. oznacza to, że najniższa grzywna za przestępstwo skarbowe wzrasta z 750 PLN do  1 500 PLN).

Dodatkowo zwiększeniu ulegnie wysokość kar otrzymywanych w drodze postępowań mandatowych za wykroczenia skarbowe – będzie można za nie otrzymać mandat karny w wysokości 5-krotności minimalnego wynagrodzenia (11 250 PLN), podczas gdy obecnie maksymalny wymiar mandatu sięga dwukrotności minimalnego wynagrodzenia (4 500 PLN).

Podwyższeniu ulegnie także maksymalna wysokość kary pozbawienia wolności w przypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary lub orzekania kary łącznej.  Obecnie  górny próg pozbawienia wolności w wypadku obostrzenia kary (np. ze względu na wielką wartość uszczuplonego podatku) wynosi 10 lat. Projekt nowelizacji daje natomiast sądom prawo orzekania w takich wypadkach kary 15 lat pozbawienia wolności. Zwiększona zostanie również górna granica kary łącznej orzekanej w sytuacji popełnienia kilku przestępstw skarbowych - z 15 do 20 lat pozbawienia wolności.

Niekorzystne zmiany nastąpią także w zakresie terminów przedawnienia przestępstw i wykroczeń skarbowych. Okres przedawnienia wykroczeń skarbowych (czyli m.in. opóźnień w składaniach deklaracji, zeznań lub informacji podatkowych) wydłużony zostanie z jednego roku do lat dwóch.

W przypadku przestępstw skarbowych przyczyną umorzenia śledztwa przestanie już być okoliczność przedawnienie należności publicznoprawnej. Oznacza to w praktyce, że postępowanie karne skarbowe  będzie mogło się toczyć nawet wobec przedawnionego zobowiązania podatkowego. Do przedłużenia o 10 lat okresu przedawnienia przestępstwa skarbowego nie będzie już również niezbędne postawienie zarzutów podejrzanemu (inaczej niż obecnie, wystarczy samo wszczęcie postępowania karnego).

Nowelizacja przewiduje zmiany w progach wysokości uszczupleń, mających wpływ na kwalifikację czynów zabronionych. Przełoży się to m.in. na ograniczenie możliwości skorzystania z korzystnego dla biznesu narzędzia jakim jest dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, do czynów, przy których wartość zaniżonego podatku nie przekracza 225 000 PLN (obecnie jest to 450 000 PLN) oraz niższą granicę nadzwyczajnego obostrzenia kary – będzie ono stosowane przy zaniżeniu podatku przekraczającym 675 000 PLN, (obecnie jest to kwota 1 125 000 PLN).

Bardzo istotnym dla części przedsiębiorców, ograniczeniom ulegnie prawo do stosowania czynnego żalu. Proponowana zmiana wyłącza możliwość stosowania czynnego żalu, gdy organ rozpocznie już czynności służbowe (np. kontrolę). Obecnie, dla bezskuteczności czynnego żalu, czynności takie musiałby podjąć organ ścigania. Zmiana ta jest szczególnie ważna dla przedsiębiorców, którzy składają sprawozdania do NBP. Obecnie w sytuacji wykrycia podczas kontroli NBP nieprawidłowości, mogli oni jeszcze skutecznie skorzystać z czynnego żalu (z uwagi na to, że NBP nie jest organem ścigania), po zmianie takie prawo zostanie im odebrane.

Nowelizacja określa również kilka nowych typów przestępstw skarbowych. Wśród nich znajdziemy dwa nowe przestępstwa podatkowe – uporczywe niewpłacanie podatku przez podatnika (do tej pory było to wyłącznie wykroczenie skarbowe) oraz nieprzechowywanie ksiąg do końca okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Nowelizacja KKS jest kolejną - po ustawie o KAS, wprowadzeniu do Kodeksu karnego nowych typów przestępstw i środków karnych oraz zapowiadanej ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych - zmianą w kierunku zaostrzenia polityki karnej państwa wobec do biznesu. Proponowane w nowelizacji KKS zmiany bez wątpienia wpisujące się politykę zaciętej walki z przestępczością gospodarczą i podatkową. Niestety, jak to często bywa rykoszetem oberwą osoby zajmujące się finansami i podatkami w firmach, które nie mają na celu niepłacenia podatków, ale zdarzy im się popełnić zwykle błędy, związane choćby ze skomplikowaniem systemu podatkowego.