Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 10 stycznia 2019 r. sygn. III SA/Wa 773/18 orzekł, że opłaty pobierane przez gminę za wyżywienie i opiekę nad dziećmi nie podlegają opodatkowaniu VAT, gdyż gmina w tym zakresie działa jako organ władzy publicznej. Natomiast opłaty pobierane za wyżywienie nauczycieli podlegają opodatkowaniu VAT, ponieważ w tym zakresie przesłanki wyłączenia na podstawie art. 15 ust. 6[1] ustawy o VAT nie są spełnione i gmina w tym zakresie działa jako podatnik VAT.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej gmina wskazała, że za pośrednictwem jednostek oświatowych, będących jej scentralizowanymi jednostkami budżetowymi pobiera opłaty za pobyt i nauczanie dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w zakresie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania oraz opłaty za wyżywienie dzieci i nauczycieli w stołówkach szkolnych. Gmina twierdziła, że wszelkie wymienione opłaty należy uznać za związane z zadaniami organu władzy publicznej w zakresie edukacji, ściśle powiązane z opieką, nauczaniem i wychowaniem. Stąd też, w ocenie gminy wskazane opłaty nie powinny być uznane za wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem gmina realizując czynności w zakresie edukacji nie działa w charakterze podatnika VAT.

Z powyższym stanowiskiem gminy nie zgodził się organ podatkowy. W interpretacji indywidualnej fiskus stwierdził, że wymienione opłaty stanowią w istocie wynagrodzenie za świadczenie usług i podlegają opodatkowaniu VAT. W przedstawionej sytuacji, gmina na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych wykonuje bowiem określone czynności na rzecz konkretnego nabywcy, za które pobiera ustalone opłaty. Co więcej, organ wskazał, że fakt, iż gmina zobowiązana jest do realizacji zadań własnych np. w zakresie oświaty, nie przesądza o automatycznym wyłączeniu z opodatkowania VAT.

Gmina zaskarżyła interpretację i odniosła częściowy sukces. WSA przyznał jej bowiem rację w stosunku do stanowiska dotyczącego opłat za pobyt i nauczanie dzieci w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych oraz wyżywienia dzieci w przedszkolach i szkołach. Sąd uznał, że we wskazanych sytuacjach gmina bez wątpienia działa jako organ władzy publicznej, tym samym pozostają on poza zakresem ustawy o VAT. Natomiast w kwestii odnoszącej się do opłat z tytułu wyżywienia nauczycieli, WSA potwierdził pogląd organu podatkowego. Orzekł, iż w związku z tym, że na gminie nie ciąży żaden obowiązek dotyczący zapewnienia posiłków dla nauczycieli nie można uznać, że gmina działa w tym zakresie jako organ władzy publicznej. W konsekwencji skarga, w tym obszarze nie zasługiwała na uwzględnienie i wnoszone opłaty za wyżywienie nauczycieli należy opodatkować VAT.

Powyżej zaprezentowany spór nie jest pierwszym tego rodzaju. Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych niejednokrotnie stwierdzały już, że opłaty pobierane przez gminę w sytuacjach wskazanych powyżej powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Gminy dążąc do potwierdzenia swych racji, kierowały skargi do wojewódzkich sądów administracyjnych, które zwykle opowiadały się analogicznie, jak WSA w niniejszej sprawie. Wiele z wyroków pozostaje jednak nieprawomocnych, co wskazuje, iż fiskus uparcie chce przeforsować swoje zdanie i przypieczętować przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, iż opłaty pobierane przez jednostki oświaty w omawianym zakresie powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Na dzień dzisiejszy znane są jednak wyroki NSA[2], w których potwierdzone zostało, że opłaty za wyżywienie dzieci w stołówkach oraz pobyt w przedszkolu po godzinie 13:00 pozostają poza regulacjami VAT. Nie ma natomiast wyroku NSA, który rozstrzygałby kwestię opłat za wyżywienie nauczycieli. Wszystko więc wskazuje na to, że niebawem zbiór wyroków NSA może się powiększyć. To czy utrwalony dorobek orzecznicy sądów administracyjnych, w tym NSA doprowadzi do zmiany linii interpretacyjnej organów podatkowych pokaże czas. Jednostki samorządu terytorialnego powinny jednak pamiętać, że realizowane podejście, szczególnie w przypadku braku opodatkowania VAT, warto zabezpieczać, nawet jeśli droga do potwierdzenia przyjętej metody rozliczenia podatku wiodłaby na salę sądów administracyjnych.

[1] Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

[2] Np. wyrok NSA z 9 czerwca 2017 r., sygn. I FSK 1271/15 czy wyrok NSA z 9 czerwca 2017 r., sygn. I FSK 1317/15.