Ostatnie lata to zdecydowanie dynamiczny rozwój technologii cyfrowych i coraz większa popularność usług streamingowych, jak też usług artystycznych, rozrywkowych, kulturalnych czy edukacyjnych realizowanych za pośrednictwem sieci.

Za technologicznym rozwojem usług niewątpliwie podąża potrzeba zmian w systemie podatkowym. Odpowiadając na tę potrzebę, Unia Europejska zdecydowała się na wprowadzenie Dyrektywy 2022/542[1], która od 2025 r. znacząco zmieni zasady opodatkowania VAT usług świadczonych za pośrednictwem Internetu.

Usługi na przestrzeni lat

Dotychczas, miejsce opodatkowania usług o charakterze rozrywkowym czy kulturalnym było zasadniczo ściśle związanie z miejscem ich świadczenia (a zatem miejscem, w którym takie wydarzenia faktycznie się odbywają). W erze cyfrowej, gdzie usługi takie jak koncerty online, webinaria czy streaming filmów i muzyki są dostępne globalnie, a użytkownicy takich świadczeń konsumują je w różnych lokalizacjach, przyjęcie takiej zasady staje się problematyczne.

Reguły opodatkowania streamingu zmieniła Dyrektywa 2022/542, która formalnie weszła w życie 6 kwietnia 2022 r. i powinna zostać zaimplementowana przez kraje członkowskie od początku 2025 r. (do chwili obecnej ustawodawca nie zdecydował się na wdrożenie do polskich regulacji znowelizowanego brzmienia art. 53 Dyrektywy VAT.).

Wraz z początkiem 2025 r. VAT od wpłat użytkowników za dostęp do internetowych usług kulturalnych, edukacyjnych, rozrywkowych itp. powinien być odprowadzany w kraju konsumenta. Zmiana ta ma na celu dopasowanie systemu podatkowego do rzeczywistości rynku cyfrowego.

Usługi elektroniczne vs. tradycyjne

Usługi świadczone przez Internet przeważnie spełniają definicję usług elektronicznych, o których mowa w art. 7 Rozporządzenia 282/2011[2]. Zgodnie z unijną definicją, do „usług świadczonych drogą elektroniczną” należą usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.

Zastosowanie zasad określających czy mamy do czynienia z usługami elektronicznymi nie jest jednak w pełni jednoznaczne i rodzi pewne wątpliwości. Przykładowo, podatnicy borykają się z problemami, jak klasyfikować webinaria edukacyjne, gdzie nauczyciel w czasie rzeczywistym interaktywnie komunikuje się ze studentami? Podobne wątpliwości mogą wystąpić również przy internetowych usługach rozrywkowych, jak streaming koncertów muzycznych czy transmisja wydarzeń sportowych.

Jak wskazuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach, w przypadku potencjalnie elektronicznych usług kluczowe jest każdorazowe zweryfikowanie i określenie, czy w badanym przypadku usługa jest zasadniczo zautomatyzowana czy też wymaga znacznego udziału człowieka, bez którego udziału realizacja świadczenia nie byłaby możliwa. Jeżeli usługa „ludzkiego” zaangażowania nie wymaga, co do zasady możemy mieć do czynienia właśnie z usługą elektroniczną.

Wpływ na dostawców i konsumentów usług

Zmiana dotychczasowych zasad co do ustalania miejsca opodatkowania VAT usług streamingowych oznacza, że VAT będzie odprowadzany według zasad i stawek obowiązujących w kraju zamieszkania konsumenta, a nie tam, gdzie usługodawca ma siedzibę.

Dla podmiotów świadczących tego typu usługi będzie to oznaczało konieczność dostosowania systemów rozliczeniowych do nowych przepisów oraz ewentualne zmiany w cenach dla konsumentów z różnych krajów. Biorąc pod uwagę fakt, że przepisy wynikają z dyrektywy, którą wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są zaimplementować do swoich regulacji, zmiana ta może mieć istotne znaczenie dla całego rynku usług elektronicznych w UE.

Wejście w życie Dyrektywy 2022/542 będzie wymagało od dostawców usług streamingowych wdrożenia nowych procedur umożliwiających określenie miejsca zamieszkania konsumenta lub alternatywnie – jak może się to okazać w praktyce – zastosowania domniemań w tym zakresie. Podmioty dotknięte zmianami będą co do zasady musiały zarejestrować się jako podatnicy VAT w każdym kraju członkowskim UE, z którego pochodzą ich klienci, co może przynieść znaczne konsekwencje o charakterze administracyjnym i logistycznym. Wyjściem z tej niedogodnej sytuacji będzie natomiast skorzystanie z procedury VAT-OSS (VAT One-Stop-Shop), za pośrednictwem której możliwe jest „lokalne” rozliczenie podatku należnego w państwie konsumpcji – uiszczona w kraju siedziby należność jest przekazywana do kraju, w którym jest należna.

***

Reasumując, zmiany w zakresie miejsca opodatkowania usług streamingowych w UE odzwierciedlają dążenie do stworzenia systemu podatkowego dostosowanego do ery cyfrowej. Chociaż nowe przepisy niosą ze sobą wyzwania, stanowią one odpowiedź na ewoluujące modele biznesowe i konsumenckie zachowania w cyfrowym świecie. W najbliższych latach będziemy świadkami, jak te zmiany wpłyną na rynek usług cyfrowych, zarówno z perspektywy konsumentów, jak i dostawców usług – w szczególności w kontekście rozliczania podatku od wartości dodanej.

[1] Dyrektywa Rady (UE) 2022/542 z dnia 5 kwietnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2006/112/WE i (UE) 2020/285 w zakresie stawek podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2022 r. Nr 107, str. 1 z późn. zm., dalej: „Dyrektywa 2022/542”)

[2] Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (wersja przekształcona) (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 77, str. 1 z późn. zm., dalej: „Rozporządzenie 282/2011”)

Zobacz film: VAT w transakcjach między podmiotami powiązanymi

Rozliczenia związane z podmiotami powiązanymi, takie jak korekty cen transferowych czy świadczenia dla pracowników, mają wpływ nie tylko na obszar CIT. Aby dowiedzieć się, jakie konsekwencje mają w zakresie VAT, zapraszamy do obejrzenia naszego filmu.