Jeden z kluczowych aspektów opodatkowania sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP) niewątpliwie stanowi prawidłowe ustalenie kosztów podatkowych transakcji. Natomiast, z uwagi na konieczność zapewnienia możliwości samodzielnego funkcjonowania ZCP, zazwyczaj jedną ze składowych ZCP stanowią środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym dla zbywanej działalności.

W wydanym niedawno wyroku, Naczelny Sąd Administracyjny[1] pochylił się nad kwestią ujęcia takich środków pieniężnych w kosztach uzyskania przychodu zbywającego ze sprzedaży ZCP.

Spór dotyczył sytuacji spółki, która wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej próbując ustalić, czy zgromadzone przez nią środki pieniężne stanowiące składnik zbywanej ZCP mogły stanowić koszt podatkowy dokonanej transakcji sprzedaży ZCP. Stanowisko organu było jednak negatywne. Zdaniem Dyrektora KIS, w przypadku sprzedaży ZCP podatnicy powinni stosować zasady ogólne rozpoznawania kosztów podatkowych. Organ podkreślił, że przyjęta na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych konstrukcja kosztów uzyskania przychodów oznacza, że do podatkowych kosztów, podatnik może zaliczać jedynie wydatki faktycznie poniesione. Dyrektor KIS zwrócił uwagę, że środki pieniężne spółki powstały w wyniku zdarzeń przeszłych i stanowią efekt zrealizowanych już przedsięwzięć. Oznacza to, że "powstanie" środków pieniężnych nie było obciążone żadnymi kosztami a spółka nie poniosła w związku z tym wydatków.

Czy koszt musi być związany z faktycznym poniesieniem określonego wydatku?

Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który przyznał jednak rację spółce[2]. WSA podkreślił, że ustawa o CIT nie definiuje pojęcia kosztu poniesionego. Zdaniem WSA, poniesienie kosztu nie powinno być rozumiane wąsko wyłącznie jako faktyczne poniesienie określonego wydatku w rozumieniu wypływu wartości pieniężnych z majątku podatnika. WSA wyłożył, że poniesienie kosztu oznacza za to każdy przypadek, gdy majątek (mienie) podatnika zostaje uszczuplony. Tak poniesiony koszt jest następnie oceniany w zakresie celowości poniesienia oraz wymienienia go w katalogu kosztów wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów. Według WSA, nie jest jednak dopuszczalne, aby wyłączać wydatek z kategorii kosztów podatkowych z samego faktu, że poniesiony koszt nie ma charakteru wydatku na nabycie składnika majątku. Dodatkowo, przyjęcie stanowiska Dyrektora KIS prowadziłoby do sytuacji, w której pokrzywdzeni zostaliby ci podatnicy, którzy z różnych powodów gromadzili zasoby pieniężne zabezpieczające działalność czy planujący inwestycje. WSA zauważył również, że wyłączenie środków pieniężnych z zakresu ZCP wiązałoby się przecież z ryzykiem utraty przez ZCP statusu jednostki samodzielnej gospodarczo, a to skutkowałoby utratą przez wydzielony majątek podatkowego statusu ZCP. Ponadto, byłoby to działanie sztuczne, skoro te przenoszone środki wynikały z działalności prowadzonej przy zastosowaniu danej ZCP i były przeznaczone właśnie na jej dalszy rozwój i działalność.

Z taką oceną zgodził się także Naczelny Sąd Administracyjny. Zdaniem NSA, dozwolenie potraktowania danego wydatku jako kosztu podatkowego wyłącznie w przypadku poniesienia go na nabycie określonego składnika majątku miałoby charakter sztuczny. Być może kolejne wnioski będzie można wysnuć również po lekturze pisemnego uzasadnienia do omawianego wyroku, które jeszcze nie zostało opublikowane (materiał został opracowany na podstawie ustnych motywów rozstrzygnięcia).

Zagadnienie poniesienia kosztu często staje się przedmiotem sporów podatników z organami. Na szczęście, w wielu przypadkach sądy opowiadają się po stronie podatników. Warto o tym pamiętać zastanawiając się nad ujęciem danego wydatku w kosztach podatkowych.

[1] II FSK 131/21 - Wyrok NSA z 25 lipca 2023

[2] III SA/Wa 2261/19 - Wyrok WSA w Warszawie z 6 sierpnia 2020 r.

Zobacz film: Jednoosobowa spółka z o.o. – wybrane zagadnienia

Jednoosobowa spółka może powstać w wyniku wielu zdarzeń, np. przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej, nabycia 100% udziałów w już istniejącej spółce, czy też po prostu założenia spółki od podstaw. Zapraszamy na film, który przybliża zagadnienia związane z jednoosobową spółką z o.o.