W zeszłym tygodniu Ministerstwo Finansów opublikowało projekt zmian w ustawach CIT i PIT. O zakresie zmian szerzej można przeczytać na naszym blogu, ten wpis natomiast chcielibyśmy poświęcić jednej konkretnej zmianie – obowiązkowi publikowania sprawozdania z realizacji strategii podatkowej.

Weryfikacja strategii podatkowej – skąd w ogóle ten pomysł?

Od jakiegoś czasu, transparentność w zarządzaniu funkcją podatkową i rozliczaniu podatków staje się coraz bardziej obecna w życiu przedsiębiorców i to w różnych wymiarach. Towarzyszy temu często szereg wzmożonych obowiązków w zakresie compliance. Tak było w przypadku raportowania schematów podatków, raportowania TP, tak jest w przypadku elektronicznego raportowania VAT, czy różnych procedur należytej staranności systematycznie wdrażanych przez przedsiębiorców w newralgicznych obszarach.

W innym wymiarze – w zamian za pewną transparentność biznesu i rozliczeń podatkowych, podatnik może uzyskać określone przywileje czy gwarancje od organów podatkowych. Zapewnieniu takich gwarancji ma służyć np. pilotażowy program monitoringu horyzontalnego, czyli „Program Współdziałania” (obecnie MF analizuje kandydatury). Szerzej zaś – koncepcja wprowadzania w podmiotach Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego (Tax control framework) – czyli kompleksowych procesów spełniających wymagania, które to zmniejszają ryzyka podatkowe i zapewniają prawidłową realizację obowiązków podatkowych.

Odrębnym zaś aspektem transparentności podatkowej jest wymiar społeczny. Od niedawna obowiązuje przepis w ustawie o CIT, który upoważnia Ministra Finansów do publikacji informacji nt. dochodów / strat podatkowych największych podmiotów (z przychodami powyżej 50 mln EUR) oraz podatkowych grup kapitałowych. I to właśnie do tej trzeciej grupy działań wydaje się, że należy przypisać intencję wprowadzenia obowiązku publikacji sprawozdania z realizacji strategii podatkowej. Również do aspektu „kontroli społecznej” czy rozliczeń podatkowych jako elementu CSR odwoływali się przedstawiciele MF w mediach społecznościowych (więcej informacji >> Największe firmy ujawnią swoją politykę podatkową)

Koncepcja publikowania strategii podatkowych nie jest jednak nowa. Podobnie, „strategie podatkowe” publikowane są np. w Wielkiej Brytanii, gdzie taki obowiązek jest nałożony na ponad 2 tysiące największych podatników. W przypadku UK, strategia podatkowa jest zatwierdzana przez zarząd i powinna adresować szereg kwestii, takich jak np. w jaki sposób podmiot zarządza ryzykiem podatkowym, jakie jest podejście spółki do planowania podatkowego (np. szczegóły tax code of conduct, jakie zdarzenia wpływają na zakres planowania podatkowego, dlaczego podmiot może chcieć korzystać z zewnętrznych doradców), w jaki sposób podmiot współpracuje z organami podatkowymi itp. To co na pewno różni propozycję MF od przepisów UK to wysokość kar – w UK kary są na poziomie 7,5 tysiąca funtów (kolejne kary płaci się za każdy miesiąc zwłoki po pół roku). O naszych karach – dwa słowa poniżej.

A jak to ma być w Polsce?

Po pierwsze obowiązek, sporządzenia i podania do publicznej wiadomości sprawozdania z realizacji strategii podatkowej ma dotyczyć tych podmiotów, których wyniki podatkowe są podawane do publicznej wiadomości na podstawie art. 27b ustawy o CIT, a więc:

  • podatkowych grup kapitałowych (bez względu na wielkość przychodów);
  • podatników, których przychodów w roku podatkowym przekroczyła 50 mln EUR.

Dodatkowo, sprawozdania będą musiały publikować spółki nieruchomościowe (bez względu na wielkość przychodów – uwzględnienie jednej branży czy rodzaju działalności i to bez limitów progowych z pewnością budzi wątpliwości co do adekwatności tego rozwiązania w tym zakresie).

Obowiązek publikacji może też dotyczyć spółek komandytowych oraz niektórych jawnych – o ile staną się podatnikami i spełnią warunki nakładające na nie obowiązek publikacji (np. przekroczenie progu 50 mln EUR przychodów czy status spółki nieruchomościowej).

Obowiązkiem publikacji sprawozdań nie będą natomiast objęte podmioty, które są stroną umowy o współdziałanie (w ramach Programu Współdziałania).

Co powinno zawierać sprawozdanie z realizacji strategii podatkowej?

Projektowane przepisy wskazują na cały szereg elementów, które powinno zawierać sprawozdanie z realizacji strategii podatkowej – od takich, których zebranie wydaje się w organizacji relatywnie proste (jak informacje o złożonych wnioskach o interpretacje), po takie, które będą wymagać głębszej analizy i mogą nie być na pierwszy rzut oka intuicyjne.

W szczególności, podatnicy będą zobowiązani przedstawić:

  • opis podejścia podatnika do procesów oraz procedur dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego i zapewniających ich prawidłowe wykonanie, a także dobrowolnych form współpracy z organami KAS;
  • opis podejścia podatnika do realizacji obowiązków podatkowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wraz z informacją o liczbie przekazanych szefowi KAS raportów MDR z podziałem na podatki, których dotyczą;
  • informację o planowanych lub podejmowanych przez podatnika działaniach restrukturyzacyjnych mogących mieć wpływ na wysokość zobowiązań jego lub podmiotów z nim powiązanych.

Praktyka przygotowania strategii podatkowej

Opracowanie strategii podatkowej przedsiębiorstwa, która będzie przedmiotem publicznej publikacji, powinno być procesem dogłębnie przemyślanym. Samo tylko wskazanie, że podatnik dąży do terminowego i rzetelnego rozliczania się z podatków nie będzie wystarczające, jeśli rzeczywisty sposób ułożenia procesów podatkowych wewnątrz firmy nie będzie tego stwierdzenia wspierać.

Jak wynika z naszego doświadczenia zdobytego przy kompleksowym przygotowywaniu naszych klientów do aplikacji do Programu Współdziałania – spisanie procesów obowiązujących w danym podmiocie, częstokroć wiąże się najpierw z ich ustrukturyzowaniem (czasami zaś w skrajnych przypadkach – z ich zaprojektowaniem od nowa). Nieuniknione jest w tym wypadku współpracowanie (i) osób zarządzających – kształtujących strukturę organizacyjną, jak i zasady / wskaźniki, którymi kierować się powinna firma (w tym akceptowalny poziom ryzyka); (ii) osób bezpośrednio nadzorujących i realizujących rozliczenia podatkowe – efektywnie przygotowujących i podpisujących raportowania, (iii) jak i przedstawicieli działów operacyjnych (dostarczających wsadowe dane podatkowe i wspierających rozliczenia od strony dokumentacyjnej). Proces ten wymaga jednocześnie istotnego zaangażowania pracowników – każda procedura powinna być „szyta na miarę” danej firmy, by miała sens w praktyce.  Podobne wnioski można wyciągnąć w oparciu o praktykę przygotowywania procedur dotyczących podatku u źródła, schematów podatkowych czy należytej staranności w VAT. Warto więc nie zostawiać go na ostatnią chwilę, rozkładając prace w czasie.

Jednym z elementów sprawozdania będzie bowiem opis procesów i procedur związanych z tzw. realizacją funkcji podatkowej. Sposób przedstawienia ww. zagadnienia w sprawozdaniu wzmóc może zainteresowanie ze strony organów podatkowych, które coraz częściej oczekują od podatników przedstawiania spisanych procedur związanych z podatkami i nierzadko wskazane w procederach działania weryfikują.

Istotne będzie więc nie tylko jak opisujemy nasze procesy, ale również jak one wyglądają w rzeczywistości. W przypadku podatników o przychodach powyżej 50 mln EUR, brak spójnych procesów realizujących funkcję podatkową zwiększa prawdopodobieństwo nieprawidłowości lub błędów – i organy podatkowe doskonale to wiedzą. Będą więc z uwagą analizować sprawozdania z realizacji strategii podatkowej.

Warto też zauważyć, że jeśli chodzi o PGK to strategia podatkowa powinna odnosić się zarówno do PGK jak i każdej ze spółek wchodzących w jej skład.

Z uzasadnienia do projektu wynika, że przedstawiony zakres informacji, jakie mają być zawarte w sprawozdaniu nie jest zamknięty i stanowi pewne minimum. Z pewnością jednak to, co już jest wskazane, będzie rodzić pytania – w pewnej mierze znane już kandydatom do Programu Współdziałania – jak chociażby:

  • czym są procesy i procedury w zakresie zarządzania podatkami? Czy wystarczy ogólny opis kto w organizacji odpowiada za podatki, czy też konieczne będzie szczegółowe zawarcie opisu poszczególnych procedur podatkowych (np. należytej staranności dla VAT, należytej staranności dla WHT, weryfikacja transakcji łańcuchowych, jak spółka podchodzi do uznawania wydatków za koszt itp.), jak i procesów organizacyjnych, które mają wpływ na realizację funkcji podatkowej (np. zgłaszanie nadużyć, polityka kadrowa, polityka wynagradzania czy też rozdział odpowiedzialności w ramach struktury organizacyjnej);
  • co to znaczy dobrowolne formy współpracy z KAS – skoro podatnicy, którzy są objęci umową o współdziałanie nie muszą polityk publikować?

Chyba że objęte tajemnicą…

Warto zwrócić uwagę, że projekt ustawy przewiduje możliwość odstąpienia od publikowania tych informacji, które objęte są tajemnicą handlową, przemysłową, zawodową lub procesu produkcyjnego.

Aby ocenić czy dana informacja może nie zostać uwzględniona w sprawozdaniu, należy każdorazowo przeanalizować czy dana informacje spełnia kryteria uznania za tajemnicę przedsiębiorstwa, a spółka podjęła działania zmierzające do ochrony danej informacji. Tym samym również analiza jakie informacje mogą być uznane za objęte tajemnicą oraz czy w spółce funkcjonują odpowiednie instrumenty zmierzające do ochrony taki danych powinna być częścią procesu ustalania polityki podatkowej.

Gdzie, kiedy i za ile

Sprawozdania z realizacji strategii podatkowej zgodnie z projektem mają być publicznie dostępne na stronie internetowej spółki (jeśli jej nie ma, powinna zostać założona dedykowana strona), której adres powinien zostać przekazany naczelnikowi US właściwego dla podatnika.

Sprawozdanie będzie należało opublikować najpóźniej do końca dziewiątego miesiąca następującego po upływie terminu na złożenie zeznania rocznego. Niestety przepisy milczą na temat tego czy podatnik rozliczany będzie również z posiadania strategii – wskazują, że podatnik powinien sprawozdanie sporządzić i opublikować. Zadać sobie należy pytanie czy w jego interesie jest opublikowanie sprawozdania z realizacji strategii, której nie posiada lub podsiada w szczątkowym zakresie?

Kary jakie mogą zostać nałożone za brak sporządzenia i publikacji sprawozdania są zaś znacząco wyższe niż w Wielkiej Brytanii, bo mogą sięgnąć aż 1 mln PLN. Wydaje się przy tym, że kara może być nałożona również za opublikowanie „niekompletnej” strategii.

Co z tego wynika?

Publikowanie sprawozdania z realizacji strategii podatkowej wydaje się być kolejną odsłoną „walki” o większą transparentność podatkową biznesu. Można oczywiście (i trzeba) się zastanawiać jaki powinien być jego zakres tak, aby z jednej strony wiarygodnie (i spójnie!) obrazował podejście spółki do rozliczeń podatkowych, ale z zachowaniem proporcjonalności. Często bowiem analizowane kwestie będą dotykać danych wrażliwych dla biznesu funkcjonującego na określonym rynku (np. planowana reorganizacja w celu ekspansji na nowe rynki, na których nie jest jeszcze obecny konkurent, która będzie mieć wpływ na rozliczania podatkowe spółki).

Z drugiej strony, firmom których dane podatkowe były publikowane na stronie MF, może dać możliwość dołożenia swojej „narracji” do nich. Niejednokrotnie byliśmy świadkami dyskusji innych „czy Ty wiesz, ile oni płacą w Polsce podatku?? Nic!”. Osądy ważnych dla firmy odbiorców jak klienci, inwestorzy czy kontrahenci mogą być czasami łatwo ferowane.

Przepisy mają wejść w życie już od 1 stycznia 2021 r. Warto więc już teraz spojrzeć na funkcjonujące w firmie procesy i sposób zarządzania funkcją podatkową, zastanowić się jakie informację są adekwatne dla strategii podatkowej, jakie są chronione tajemnicą, gdzie są punkty „martwe”, których nie widzimy czasami, a czai się w nich potencjalne ryzyko podatkowe. Wbrew pozorom takie „porządkowanie” może mieć na koniec dnia również pozytywne aspekty – zapewniając komfort zarządzania i pracy w obszarze podatkowym firmy.