1 czerwca 2021 r. do Sejmu wpłynął projekt o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (dalej: „Projekt”, „SLIM VAT 2”). Jest to druga odsłona zmian w VAT, które w założeniu mają uprościć rozliczenia podatkowe.

Pierwszy pakiet, nazwany przez samo Ministerstwo Finansów „SLIM VAT” (skrót od Simple, Local and Modern VAT) wszedł w życie 1 stycznia 2021 r. Niektóre z wprowadzonych wówczas zmian (np. te w zakresie rozliczania faktur korygujących) nie wzbudziły entuzjazmu podatników, a same uproszczenia doczekały się komentarza w prawie 60-stronicowych Objaśnieniach, o czym pisaliśmy w jednym z wpisów na naszym blogu.

Pierwsze analizy Projektu wskazują, że pakiet SLIM VAT 2 nie powinien budzić takich kontrowersji i sporów interpretacyjnych jak jego starszy brat. Jednak, co ciekawe, treść Projektu wskazuje, że Ministerstwo Finansów postanowiło zrezygnować z kilku propozycji ogłoszonych pierwotnie w ramach prekonsultacji SLIM VAT 2 (więcej o pierwotnej wersji pisaliśmy w kolejnym wpisie). Poniżej przedstawiamy najważniejsze – naszym zdaniem – propozycje zmian i wskazujemy z jakich pomysłów wycofało się Ministerstwo.

SLIM VAT 2 – co w nim jest?

Przywrócenie prawa do neutralnego odliczania VAT

Obowiązujące przepisy umożliwiają odliczenie VAT naliczonego m.in. z tytułu WNT lub importu usług, jeśli podatek należny zostanie rozliczony w deklaracji podatkowej w ciągu trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym w odniesieniu do tych transakcji powstał obowiązek podatkowy. W wyroku C-895/19 (pisaliśmy o nim w jednym z wpisów) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł jednak o niezgodności tej konstrukcji z Dyrektywą VAT.

Wyrok TSUE dotyczył jedynie braku możliwości jednoczesnego ujęcia VAT należnego i naliczonego w przypadku opóźnionego rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Z uwagi jednak na fakt, że podobny warunek obowiązuje także w przypadku importu usług, tzw. nietransakcyjnego przemieszczenia własnych towarów do Polski oraz transakcji opodatkowanych w kraju, z tytułu których podatnikiem jest usługobiorca/nabywca towarów, Ministerstwo Finansów zdecydowało się na usunięcie wspomnianego warunku dla wszystkich wskazanych transakcji.

W konsekwencji, po wejściu w życie zaproponowanych zmian, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego będzie powstawało w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której będzie on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Nowości w mechanizmie podzielonej płatności

Zmiany obejmą także funkcjonowanie mechanizmu podzielonej płatności. Po wejściu w życie omawianej nowelizacji, naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wydać postanowienie o uwolnieniu środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy także w sytuacji, gdy podatnik posiada zaległości podatkowe, o ile zostały one objęte decyzją o odroczeniu lub rozłożeniu na raty.

Ponadto, podatnik będzie mógł również wystąpić z wnioskiem o wydanie zgody na wypłatę środków z rachunku technicznego. Obecnie, gdy na dzień zamknięcia rachunku rozliczeniowego podatnik posiada środki na powiązanym z nim rachunku VAT i nie dokonał ich przeniesienia na inny rachunek VAT, bank dokonuje przeksięgowania tych środków na tzw. rachunek techniczny. Środki te są zatem „zdeponowane” na specjalnym rachunku i oczekują na ewentualną dyspozycję posiadacza. Po wejściu w życie przepisów nowelizujących, podatnicy będą mieli możliwość wnioskowania o zwrot środków zgromadzonych także na takim rachunku technicznym.

Zmianie ulegnie także treść poz. 60 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Z dniem 1 stycznia 2021 r. pozycja ta otrzymała brzmienie „ex 26.20.1 Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych oraz części i akcesoria do nich – „wyłącznie komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych”. Po wejściu w życie nowelizacji, zawężenie zakresu „wyłącznie” do „komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych” zostanie usunięte. W konsekwencji, także w przypadku zakupu części oraz akcesoriów do komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych, zapłata będzie musiała zostać dokonana w obligatoryjnym mechanizmie podzielonej płatności (o ile wartość faktury dokumentującej tę transakcję przekroczy 15.000 zł brutto).

Ułatwienie korygowania przeszłych okresów

Często zdarza się, że podatnik po dłuższym czasie odnajduje fakturę zakupową nieuwzględnioną dotąd w rozliczeniu VAT. Jeśli upłynął już okres na „bieżące” ujęcie takiej faktury, jej wykazanie jest możliwe wyłącznie w drodze korekty okresu, w którym powstało prawo do odliczenia. W ramach SLIM VAT 2 MF umożliwi ujmowanie takich spóźnionych faktur nie tylko w okresie, w którym powstało prawo do odliczenia, ale także w jednym z trzech kolejnych okresów (dwóch – w przypadku podatników rozliczających się kwartalnie), co ma szansę przyczynić się do ograniczenia liczby korekt składanych przez podatników.

Zmiany o charakterze doprecyzowującym

Legislator zdecydował się również na doprecyzowanie dotychczasowego brzmienia przepisów ustawy o VAT, między innymi w zakresie:

Transakcji łańcuchowych

Wprowadzony zostanie przepis określający to, której dostawie należy przypisać wysyłkę lub transport w sytuacji, gdy są one organizowane przez pierwszego dostawcę lub ostatniego nabywcę w transakcji łańcuchowej. Gdy podmiotem organizującym transport będzie pierwszy podmiot – wówczas wysyłka lub transport przyporządkowywana będzie jego dostawie na rzecz następnego podmiotu w łańcuchu. Z kolei, gdy podmiotem organizującym transport będzie ostatni nabywca, wówczas wysyłka lub transport będą przyporządkowane dostawie dokonanej do tego podmiotu. Opisane tu zasady są już wprawdzie obecnie stosowane na podstawie orzecznictwa TSUE, jednak nie doczekały się dotąd ujęcia w formie przepisów, co jest „naprawiane” w ramach SLIM VAT 2.

Ulga na złe długi

Ustawodawca dostosuje przepisy ustawy o VAT do orzeczenia TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19, w którym Trybunał stwierdził niezgodność z Dyrektywą VAT polskich regulacji ulgi na złe długi w zakresie dodatkowych warunków, od których uzależniona była możliwość obniżenia podstawy opodatkowania VAT. Po wejściu w życie nowelizacji, skorzystanie z ulgi na złe długi będzie możliwe, jeśli:

  1. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której podatnik dokona korekty, będzie on zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
  2. w przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż zarejestrowany podatnik VAT czynny – wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub wpisana do krajowego rejestru długów lub gdy wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką.

Dobrą informacją jest też wydłużenie terminu na skorzystanie z ulgi z 2 do 3 lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność (licząc od końca roku, w którym ta faktura została wystawiona).

Możliwości wyboru opodatkowania przy nabyciu nieruchomości

Podatnicy będą mogli złożyć oświadczenie o wyborze opcji opodatkowania VAT w przypadku dostawy budynków, budowli lub ich części bezpośrednio w akcie notarialnym.

Wydłużenia terminu złożenia korekty z tytułu importu towarów w procedurze uproszczonej

Podatnik rozliczający VAT z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej, będzie miał możliwość dokonania korekty deklaracji, jeśli w pierwotnej deklaracji nie rozliczył VAT w całości lub w części. Podatnik będzie mógł złożyć korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów.

SLIM VAT 2 – czego nie ma?

Zmiany w zakresie fakturowania

 Ministerstwo Finansów wycofało się ze zmian w zakresie sposobu wystawiania faktur. W SLIM VAT 2 nie znajdziemy – zapowiadanych w prekonsultacjach – uproszczeń polegających na rezygnacji z:

  1. instytucji duplikatu faktury,
  2. wymogu umieszczania na fakturze zaliczkowej ceny jednostkowej netto,
  3. oznaczania wyrazami „faktura korygująca” lub „korekta” i wskazywania przyczyn korekty,
  4. wydłużenia terminu na wystawienie faktury przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi – z obecnych 30 do 60 dni.

Tym samym, przepisy dotyczące fakturowania będą obowiązywały w dotychczasowym brzmieniu.

Katalog należności opłacanych ze środków zgromadzonych na rachunku VAT

Chociaż Projekt zawiera wiele istotnych regulacji mających charakter upraszczający, to w naszej ocenie projektodawca mógł wprowadzić kilka kolejnych zmian ułatwiających życie podatnikom. Jednym z najczęściej zgłaszanych przez przedsiębiorców postulatów jest znaczne rozszerzenie katalogu należności, które mogą zostać uregulowane ze środków zgromadzonych na rachunku VAT. Obecnie środki te mogą zostać wykorzystane wyłącznie na zapłatę na rzecz innego podatnika kwoty VAT wynikającej z faktury lub korekty faktury lub zobowiązań w podatkach VAT, CIT, PIT, podatku akcyzowym, należności celnych i składek na ubezpieczenie społeczne.

Naszym zdaniem, ustawodawca mógłby rozszerzyć katalog tych należności między innymi o: podatek od sprzedaży detalicznej, opłatę emisyjną, opłatę paliwową, opłatę od środków spożywczych (tzw. opłatę cukrową i małpkową). Wszystkie te podatki i opłaty są uiszczane na rachunek urzędu skarbowego, a ich wysokość wynika ze składanej przez przedsiębiorców deklaracji lub informacji o wysokości opłaty, co pozwalałoby organom podatkowym na bieżącą weryfikację wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT. Z kolei zwiększenie możliwości rozdysponowania środków na zapłatę dodatkowych danin wpłynęłoby pozytywnie na sytuację finansową wielu przedsiębiorców, powodując zmniejszenie ilości kwot gromadzących się na rachunkach VAT podatników.

Co dalej?

Projekt skierowano do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu. Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 października 2021 r., przy czym zmiany w zakresie korekt importu towarów i neutralnego rozliczenia WNT, importu usług i dostaw krajowych podlegających odwrotnemu obciążeniu mają obowiązywać już od następnego dnia po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw.

Najbliższe wydarzenia

 

WARTO DOCZYTAĆ: