NSA – pracując w poszerzonym składzie siedmiu sędziów – rozstrzygnie, czy zasadne jest objęcie VAT środków pochodzących z UE przeznaczonych dla gmin w związku z montażem kolektorów słonecznych na rzecz mieszkańców[1]. Rozstrzygnięcie to może mieć wpływ nie tylko na dofinansowania projektów OZE.

W ramach opisanego we wniosku stanu faktycznego wskazano, że projekt przewiduje około 15% wkład własny gminy i mieszkańców, natomiast pozostała część zostanie sfinansowana z dotacji pochodzącej ze środków europejskich. Gmina, realizując przedmiotowy projekt na rzecz mieszkańców – skorzysta z pomocy podmiotów trzecich. Chodzi o firmy, czynnych podatników VAT, które będą dokonywały montażu instalacji. Umowy na realizację projektów będą podpisywane z poszczególnymi mieszkańcami. Ustalono, że wpłacą oni określoną kwotę i zgodzą się na instalację kolektorów słonecznych, a po pewnym czasie zamontowane urządzenia przejdą na ich własność. Zdaniem gminy, otrzymana dotacja nie powinna być wliczona do podstawy opodatkowania VAT bowiem nie jest powiązana z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług, ma ona na celu dofinansowanie ogólnych kosztów programu. Co więcej, nie widzi ona w badanej sprawie żadnego aspektu o charakterze bezpośredniego dofinansowania do ceny towaru lub usługi.

Powyższego stanowiska nie podzielił fiskus uznając, że pomiędzy świadczeniem Gminy a płatnościami wnoszonymi przez mieszkańców zachodzi ekwiwalentność, czyli bezpośredni związek. W konsekwencji, dofinansowanie pochodzące ze środków europejskich powinno być – zdaniem DKIS – wliczone przez gminę do podstawy opodatkowania VAT. Taki pogląd podzielił WSA w Lublinie, który stwierdził, że w omawianej sprawie należy odpowiedzieć na dwa kluczowe pytania, tj. czy dotacja jest przyznawana podmiotowi subwencjonowanemu po to właśnie, aby dostarczał określonego towaru czy wykonywał określoną usługę; po drugie, czy nabywca towaru lub usługi czerpie z dotacji korzyść tego rodzaju, że cena przezeń płacona zmniejsza się w stosunku odpowiadającym wysokości wsparcia przewidzianego w ramach dotacji. Zdaniem WSA, obydwie przesłanki na rzecz opodatkowania VAT są spełnione, ponieważ gmina nie przeznacza dotacji na ogólną działalność, lecz na konkretny cel, dzięki któremu odbiorcy usługi (mieszkańcy) mogą zapłacić mniejszą cenę. Analogicznie stwierdzono, że otrzymana dotacja wykazuje bezpośredni wpływ cenę usług, które gmina świadczy mieszkańcom, a więc powinna być wliczona do podstawy opodatkowania VAT.

Sprawa ostatecznie trafiła do NSA celem ostatecznego rozstrzygnięcia, który nie zdecydował się na wydanie orzeczenia, a na przekazanie sprawy do wyjaśnienia przez poszerzony skład.

Przedstawiony spór pokazuje, że sądy administracyjne często skłonne są do poparcia linii organów podatkowych, które zdają się nie zauważać faktu, że dotacje przeznaczone na tego typu projekty służą przede wszystkim pokryciu kosztów montażu instalacji przez daną gminę, a nie bezpośredniemu obniżeniu ceny usługi dla finalnego nabywcy. W poruszanej problematyce nie należy dopatrywać się konieczności oddawania polskiemu fiskusowi części dotacji w postaci podatku VAT. Dowód na poparcie tej tezy mogą stanowić chociażby dwa pozytywne z punktu widzenia gmin wyroki NSA z dnia z dnia 24 czerwca 2020 r. oraz 11 sierpnia 2020 r. (sygn. odpowiednio I FSK 74/18 oraz I FSK 412/18) wydane w podobnych sprawach.

Stanowisko poszerzonego składu NSA, wpłynie nie tylko na kwestię dotowania projektów OZE. Niewątpliwie będzie ono miało również zastosowanie dla szeregu dotacji otrzymywanych przez samorządy na sfinansowanie podobnego typu projektów, służących w szczególności ogółu społeczności mieszkańców.

[1] Postanowienie NSA z dnia 26.11.2020 r. sygn. I FSK 1454/18