Mniej niż 4 miesiące – właśnie tyle pozostało do 30 czerwca 2021 r. – dnia, do którego wszystkie państwa UE zobowiązane są zaimplementować do krajowych porządków prawnych rozwiązania przyjęte w ramach tzw. Pakietu e-commerce (dalej „Pakiet”). Poza szeregiem zmian do Dyrektywy VAT, wymagających transpozycji ze strony państw członkowskich, Pakiet obejmuje również określone regulacje zawarte w unijnych rozporządzeniach, które od 1 lipca 2021 r., niezależnie od aktywności krajowych ustawodawców, obowiązywać będą w całej UE bezpośrednio.

Z uwagi na powyższe, a także fakt, że dotychczas nie poznaliśmy jeszcze finalnego projektu ustawy implementującej Pakiet w Polsce, warto jak najszybciej przeanalizować swoją sytuację prawnopodatkową pod kątem nowej rzeczywistości e-commerce. Dobrym punktem rozpoczęcia analizy może być jeden z wcześniejszych artykułów na naszym blogu, w którym opisujemy elementy Pakietu o wydaje się najszerszym zakresie oddziaływania na polskich podatników.

W niniejszym wpisie chcemy nieco szerzej zwrócić uwagę na istotną zmianę, jaka zajdzie w stosunku do obecnie funkcjonującej sprzedaży wysyłkowej towarów w związku z wprowadzeniem nowej wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość.  

Czym jest wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość?

Wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość (WSTO) to instytucja w dużej mierze bazująca na dotychczasowych założeniach sprzedaży wysyłkowej. Dlatego MF, definiując WSTO, generalnie powiela część aktualnej krajowej definicji sprzedaży wysyłkowej. Istotne modyfikacje ogniskują się natomiast wokół przesłanki dotyczącej podatnika realizującego dostawę w ramach WSTO.

Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy o VAT (art. 2 pkt 23 ustawy), przez sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika VAT lub na jego rzecz z terytorium kraju (Polski) na terytorium innego państwa UE, które jest państwem przeznaczenia dla wysyłanego towaru, gdy ta dostawa jest realizowana na rzecz konsumenta lub podmiotu niezobowiązanego do rozpoznania WNT w państwie zakończenia transportu.

Projektowana definicja WSTO odnosi się natomiast do dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych przez dostawcę lub na jego rzecz, w tym wtedy, gdy dostawca uczestniczy pośrednio w transporcie lub wysyłce towarów.

Dlaczego dodano „pośrednie” uczestniczenie w transporcie lub wysyłce towarów?

Zgodnie z obecnie obowiązującymi zasadami sprzedaży wysyłkowej, dostawca z jednego państwa członkowskiego może opodatkowywać taką sprzedaż realizowaną do konsumenta z innego kraju swoją lokalną stawką VAT do czasu przekroczenia rocznego progu wartości transakcji wyznaczonego przez państwo, do którego wysyłany jest towar. Po przekroczeniu tego progu dostawca musi zarejestrować się do VAT w państwie konsumenta i opodatkowywać dostawę stawką właściwą w tym państwie. Z uwagi na to, że w ramach Unii stawki VAT nie są jednolite, w niektórych przypadkach różnica pomiędzy stawkami stosowanymi przez dwa państwa może wynosić nawet kilkanaście punktów procentowych, co może już wpływać na konkurencyjność towarów z rynku krajowego i nabywanych z zagranicy.

Okoliczność ta skłoniła podatników do poszukiwania rozwiązań mających na celu uniknięcie konieczności naliczania stawki VAT właściwej w państwie zamieszkania konsumenta po przekroczeniu progu wartości transakcji, w przypadku, gdy państwo siedziby dostawcy stosuje stawkę znacząco niższą niż państwo zamieszkania konsumenta.

Jednym z pomysłów było odpowiednie ukształtowanie warunków transakcji i organizacji transportu towarów z państwa siedziby dostawcy do państwa konsumenta. Zwrócono bowiem uwagę, że w definicji sprzedaży wysyłkowej mowa jest o dostawie towarów wysyłanych lub transportowanych przez podatnika VAT lub na jego rzecz, natomiast nie obejmuje ona przypadków, gdy transport/wysyłka organizowana jest przez samego nabywcę. W przypadkach, w których ciężar organizacji transportu spoczywa na nabywcy, dostawcy stosowali stawkę VAT właściwą w państwie swojej siedziby, uznając, że dokonują krajowej dostawy towarów na rzecz cudzoziemca.

Często jednak dostawca w jakimś stopniu bywał zaangażowany w proces organizacji transportu przez nabywcę, co stawało się źródłem sporów. Państwo siedziby konsumenta – po przekroczeniu wyznaczonego progu transakcji – rościło sobie bowiem prawo do opodatkowania VAT realizowanych w ten sposób dostaw uznając, że skoro dostawca wspomagał organizację transportu, to spełniony został schemat sprzedaży wysyłkowej.

Aby uniknąć dalszych wątpliwości w tym zakresie, przy okazji wdrożenia Pakietu postanowiono rozszerzyć schemat sprzedaży wysyłkowej (od 1 lipca 2021 r. funkcjonującej jako WSTO) o sytuacje, gdy dostawca tylko pośrednio uczestniczy w transporcie lub wysyłce towarów.

Kiedy dostawca uczestniczy pośrednio w transporcie lub wysyłce towarów?

Odpowiedź na to pytanie znajdziemy we wchodzącej w życie od 1 lipca 2021 r. (tak jak Pakiet) nowelizacji unijnego rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011, które nie wymaga implementacji i obowiązuje w Polsce bezpośrednio.

W rozporządzeniu wskazany zostanie katalog przykładowych sytuacji świadczących o tym, że dostawca uczestniczy (w tym pośrednio) w transporcie lub wysyłce towarów. Będzie to miało miejsce:

  1. w przypadku, gdy dostawca zleca podwykonanie wysyłki lub transportu towarów osobie trzeciej, która dostarcza towary nabywcy;
  2. w przypadku, gdy wysyłka lub transport towarów dokonywane są przez osobę trzecią, ale dostawca ponosi całkowitą lub częściową odpowiedzialność za dostarczenie towarów nabywcy;
  3. w przypadku, gdy dostawca wystawia fakturę i pobiera od nabywcy opłaty za transport lub wysyłkę, a następnie przekazuje je osobie trzeciej, która organizuje wysyłkę lub transport towarów;
  4. w przypadku, gdy dostawca zachęca nabywcę w dowolny sposób do skorzystania z usług w zakresie towarów świadczonych przez osobę trzecią, umożliwia kontakt nabywcy i osoby trzeciej lub przekazuje w inny sposób tej osobie informacje niezbędne do dostarczenia towarów nabywcy.

Znowelizowana treść rozporządzenia zastrzega wprawdzie wprost, że towarów nie uważa się za wysyłane lub przetransportowane przez dostawcę lub na jego rzecz (domyślnie: nie dojdzie do WSTO) w przypadku, gdy nabywca transportuje towary samodzielnie lub organizuje dostarczenie tych towarów z udziałem osoby trzeciej, a jednocześnie dostawca nie bierze udziału bezpośrednio, ani pośrednio, w organizacji lub pomocy w organizacji wysyłki lub transportu tych towarów.

Jednakże zaprezentowane rozumienie „pośredniego” uczestnictwa dostawcy w transporcie lub wysyłce towarów jest na tyle pojemne, że z pewnością utrudni ukształtowanie transakcji w sposób pozwalający dostawcom na uniknięcie raportowania WSTO. Trzeba też podkreślić, że wspomniany katalog przypadków pośredniego uczestnictwa dostawcy w transporcie/wysyłce jest katalogiem otwartym. Przy mnogości sytuacji gospodarczych w obrocie nie można więc wykluczyć dalszych rozbieżności interpretacyjnych, które mogą stanowić źródło sporów na linii podatnik – państwo, a także pomiędzy państwami członkowskimi UE.

Niewątpliwie więc, każdy podatnik dokonujący obecnie sprzedaży wysyłkowej do innych państw UE powinien przygotować się na Pakiet e-commerce, nie tylko w zakresie zmiany progu wartości transakcji (pisaliśmy o tym we wspomnianym wcześniej artykule), ale także poprzez dokładną analizę stosowanych sposobów dostaw.

Warto doczytać: