W wydanym 7 sierpnia br. orzeczeniu w sprawie C‑16/17 TGE Gas Engineering GmbH, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) stwierdził, że spółka, mająca siedzibę w danym państwie członkowskim oraz jej oddział działający w innym państwie członkowskim stanowią dla celów VAT, jednego podatnika. Jednocześnie zastosowanie na dokumentach wystawionych przez Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (dalej: „ZIG”) numeru identyfikacji podatkowej (dalej: „numer VAT ID”) oddziału zamiast portugalskiego VAT ID przyznanego niemieckiej spółce matce jako nierezydentowi bez stałego miejsca prowadzenia działalności w Portugalii, wykorzystanego do utworzenia ZIG, nie może stanowić podstawy do odmowy prawa do odliczenia VAT oddziałowi.

W przedmiotowej sprawie niemiecka spółka TGE Gas Engineering GmbH (dalej: „TGE GmbH” lub „Spółka”) uzyskała w Portugalii numer VAT ID jako nierezydent, bez stałego miejsca prowadzenia działalności, w celu dokonania jednorazowej transakcji tj. nabycia udziałów w spółce. Następnie Spółka zarejestrowała w Portugalii swój oddział (dalej: Oddział), uznawany za stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, któremu portugalskie organy podatkowe przyznały odrębny numer VAT.

Następnie TGE GmbH utworzyła w Portugalii wspólnie z inną spółką ZIG, w celu wdrożenia projektu rozbudowy terminalu skroplonego gazu. W myśl portugalskich przepisów, ZIG powinien refakturować na strony, które go utworzyły w proporcjach uzgodnionych w umowie założycielskiej, zyski lub straty osiągnięte w trakcie danego roku obrachunkowego. W celu utworzenia ZIG TGE GmbH posłużyła się swoim numerem VAT ID, nadanym jej przez portugalskie organy w celu dokonania jednorazowej transakcji, a nie numerem VAT ID Oddziału.

Jednocześnie Oddział zawarł umowę podwykonawstwa z ZIG. W myśl zapisów umowy, ZIG miał refakturować na Oddział swoje koszty.

W omawianej sprawie istotnym jest, iż ZIG na swoich fakturach wskazał portugalski numer VAT ID przyznany Oddziałowi, a nie portugalski numer VAT ID przyznany TGE GmbH jako nierezydentowi, bez stałego miejsca prowadzenia działalności, na podstawie którego niemiecka spółka utworzyła w Portugalii ZIG. Z kolei Oddział z wystawionych przez ZIG faktur odliczył naliczony w nich podatek VAT.

W świetle przytoczonych okoliczności, portugalski organ podatkowy stwierdził, że założycielem ZIG jest TGE GmbH (podmiot zagraniczny, nierezydent, bez stałego miejsca prowadzenia działalności w Portugalii), a nie Oddział. Zdaniem organów podatkowych, ZIG nie może przypisywać własnych kosztów Oddziałowi, ponieważ są to dwa odmienne podmioty, posiadające dwa różne numery VAT ID. Ponadto, Oddział nie był organem założycielskim, ani nawet członkiem ZIG. W rezultacie, portugalski organ podatkowy uznał, że Oddział nie miał prawa do odliczenia VAT przypadającego na te koszty i wezwał do zwrotu nienależnie odliczonych kwot. Spółka zwróciła się do portugalskiego sądu arbitrażowego w sprawach podatkowych w celu stwierdzenia nieważności decyzji wydanej przez organ podatkowy.

W trakcie postępowania przed sądem krajowym organ podatkowy podnosił, że dla celów VAT TGE GmbH i Oddział są odrębnymi podmiotami. Członkiem ZIG jest TGE GmbH, a nie Oddział. Zatem refakturowanie kosztów poniesionych przez ZIG na Oddział jest niedopuszczalne. W związku z tym, odliczenie podatku przez Oddział z wystawionych przez ZIG dokumentów jest nieuprawnione. W ocenie organów, jeśli TGE GmbH chciała przypisać wyniki ZIG swojemu Oddziałowi, powinna użyć jego numeru VAT ID w chwili utworzenia ZIG. Ponadto, organ wskazał na brak ścisłego i bezpośredniego związku pomiędzy, jak to zostało wskazane w wyroku, notami debetowymi obciążającymi Oddział, a przeprowadzonymi transakcjami.

TSUE nie przychylił się do argumentacji organu podatkowego. Stwierdził, że nieuprawniony jest pogląd wedle którego spółka z siedzibą w jednym państwie członkowskim oraz posiadany przez nią w innym państwie członkowskim oddział stanowią dwóch odrębnych podatników. W ocenie TSUE z tego powodu, że każdy z tych podmiotów ma inny numer VAT ID, nie można odmówić oddziałowi prawa do odliczenia VAT na podstawie, jak to wskazano w wyroku, not debetowych wystawionych przez ZIG, którego członkiem jest Spółka, a nie jej Oddział.

W swoim uzasadnieniu powołał się na dotychczasową praktykę interpretacyjną TSUE, w myśl której spółka mająca siedzibę w danym państwie członkowskim oraz jej oddział w innym państwie członkowskim stanowią jednego podatnika, chyba że zostanie ustalone, że oddział prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą, gdyż - w szczególności - ponosi ryzyko gospodarcze wynikające z jego działalności. W ocenie TSUE, skoro Spółka i Oddział w przedmiotowej sprawie mają dwa odrębne numery VAT ID oznacza jedynie, że temu samemu podatnikowi nadano dwa portugalskie numery VAT, w dwóch różnych celach. Natomiast nie powoduje to, że mamy do czynienia z odrębnym podmiotem.

Warto podkreślić, ze TSUE pozostawił ocenie sądu krajowego ustalenie czy ZIG faktycznie świadczył usługi na rzecz Oddziału pomimo, iż kwestia ta została szerzej omówiona w opinii Rzecznika Generalnego. W swojej ocenie Rzecznik zauważył, że kwoty, które zostały przeniesione na Oddział dotyczyły ogólnej działalności ZIG, a nie konkretnej usługi wyświadczonej przez ZIG na rzecz Oddziału. Stąd też, zdaniem Rzecznika Generalnego wyłącznym celem faktur było przerzucenie części kosztów ogólnej działalności gospodarczej na Oddział czy też pokrycie poniesionych nakładów. Oznacza to, że kwoty nie zostały zapłacone w zamian za świadczenie wzajemne ZIG na Oddział, a zatem nie miały charakteru wynagrodzenia. Sam fakt zapłacenia podatku VAT z faktury, która nie powinna zostać wystawiona nie skutkuje powstaniem prawa do odliczenia podatku naliczonego, bowiem w istocie nie doszło do wykonania żadnej usługi i podatek został zapłacony nienależnie.

Dokonując analizy orzeczenia TSUE przez pryzmat opinii Rzecznika Generalnego można odnieść wrażenie, że w obu przypadkach nacisk został położony na kompletnie różne elementy stanu faktycznego. Trudno też oprzeć się wrażeniu, że sprawa nie została ostatecznie rozstrzygnięta.

Powyższy wyrok TSUE może być istotny z perspektywy planowania podatkowego dla przedsiębiorców tworzących wspólnie przedsięwzięcia w formie międzynarodowych konsorcjów. Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani przedmiotowym wyrokiem lub chcielibyście sprawdzić w jego kontekście prawidłowość lub efektywność rozliczeń prowadzonych w ramach międzynarodowych przedsięwzięć, zapraszamy do kontaktu.