Ministerstwo Finansów (MF) aktualnie prowadzi konsultacje podatkowe w zakresie „rozszerzonego” projektu objaśnień dotyczących tak zwanych „pośrednich” transakcji rajowych: Objaśnienia podatkowe w zakresie cen transferowych z 21 grudnia 2021 r. – Obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla tzw. pośrednich transakcji rajowych, o którym mowa w art. 11o ust. 1a i 1b ustawy o CIT oraz art. 23za ust. 1a i 1b ustawy o PIT (dalej: Projekt objaśnień grudniowych).

 „Kawa w Monako?”

Przypomnijmy, że wprowadzone z dniem 1 stycznia 2021 r. przepisy w sposób drastyczny rozszerzyły obowiązki z zakresu cen transferowych w stosunku do transakcji rajowych. „Kawa w Monako” stała się symbolem obowiązku ujęcia w dokumentacji cen transferowych transakcji realizowanych z powiązanym oraz niepowiązanym kontrahentem o wartości przekraczającej 500 000 PLN, jeżeli rzeczywisty właściciel transakcji funkcjonuje w „raju podatkowym”. Przepisami art. 11o ust. 1b CIT wprowadzono bowiem domniemanie funkcjonowania rzeczywistego właściciela pod szkodliwą jurysdykcją podatkową, jeśli nasz kontrahent dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem „rajowym”, a podatnik ustalając status rzeczywistego właściciela musi wykazać się należytą starannością.

Co ważne w projekcie objaśnień z dnia 2 marca 2021 roku (objaśnienia podatkowe w zakresie cen transferowych nr 4 – Domniemanie oraz należyta staranność, o których mowa w art. 11o ust. 1b ustawy o CIT oraz art. 23za ust. 1b ustawy o PIT, dalej: Projekt objaśnień marcowych), wskazano, że „dla ustalenia, czy druga strona transakcji dokonuje w danym roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym, istotne są jakiekolwiek rozliczenia drugiej strony transakcji, tj. uregulowanie jakichkolwiek rozrachunków (należności/zobowiązań)” (por. pkt 9 Projektu objaśnień marcowych).

 „Małe piwo?”

Wraz z zaistnieniem w świadomości podatników nowych przepisów oraz publikacją Projektu objaśnień marcowych, zaczęły wybrzmiewać coraz silniejsze głosy krytyki w zakresie dysproporcji wprowadzonych obowiązków biurokratycznych względem zakładanych celów walki z rajami podatkowymi. Przypomnijmy, że Projekt objaśnień marcowych potwierdził m in. możliwość dochowania standardu należytej staranności poprzez uzyskanie stosownych oświadczeń od kontrahentów czy dokonują rozliczeń z podmiotami rajowymi. W obliczu licznych uwag do projektu (w tym zgłoszonych przez ekspertów CRIDO), MF czyniło kolejne kroki ku zliberalizowaniu restrykcyjnych regulacji. Warto wspomnieć o odpowiedzi na poselską interpelację w zakresie braku obowiązku agregowania transakcji z niepowiązanymi podmiotami „per kontrahent”, likwidację obowiązku przygotowania analiz cen transferowych, w przypadku transakcji rajowych z podmiotami niepowiązanymi, (w ramach tzw. Polskiego Ładu) czy też ogłoszoną 14 grudnia 2021 r. interpretację ogólną, zgodnie z którą przepisy art. 11o ust. 1a i 1b CIT odnoszą się co do zasady wyłącznie do transakcji kosztowych.

Konsultowany właśnie Projekt objaśnień grudniowych to kolejne świadectwo bardziej liberalnego kierunku interpretacji przepisów. Oprócz potwierdzenia prezentowanego dotychczas stanowiska MF sugeruje ponadto, że (…) Domniemanie zachodzi, jeżeli druga strona transakcji dokonuje z podmiotem (lub podmiotami) rajowymi rozliczeń o łącznej wartości co najmniej 500 000 PLN, zasadniczo związanych z transakcjami zakupowymi z tej drugiej strony transakcji (kontrahent podatnika) (…). Tym samym de facto zdezaktualizowano metaforyczną „Kawę w Monako”, sugerując obowiązek wystąpienia u kontrahenta „transakcji rajowych” na kwotę opiewającą na ponad 500 000 PLN.

Co równie ważne, Projekt objaśnień grudniowych potwierdza, że wystarczające jest zweryfikowanie czy kontrahent (druga strona transakcji) jest rzeczywistym właścicielem. W przypadku potwierdzenia tej okoliczności podatnik nie ma obowiązku sporządzania dokumentacji z art. 11o ust. 1a ustawy o CIT. Przy czym podatnik ma obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, na podstawie art. 11o ust. 1a ustawy o CIT, w sytuacji, gdy wie lub przy zachowaniu należytej staranności mógł i powinien wiedzieć, że dla realizowanych przez niego transakcji rzeczywistym właścicielem jest podmiot rajowy.

W przypadku gdy podatnik nie uzyska informacji wskazujących na to, że druga strona transakcji jest rzeczywistym właścicielem, czy też uzyska potwierdzenie, że nie jest rzeczywistym właścicielem, powinien następnie poddać weryfikacji, czy rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym. W sytuacji gdy podatnik ustali rezydencję rzeczywistego właściciela, w zależności od tego, czy jest to rezydencja rajowa, na podatniku odpowiednio będzie, albo nie będzie, ciążył obowiązek wynikający z art. 11o ust. 1a ustawy o CIT. Zgodnie z pkt. 16. Projektu objaśnień grudniowych, w sytuacji gdy podatnik nie zgromadzi informacji wystarczających do poczynienia powyższych ustaleń, powinien przejść do weryfikacji podstawy domniemania, tj. posiadania przez drugą stronę transakcji rozliczeń z podmiotem rajowym.

Projekt objaśnień grudniowych w dalszym ciągu sugeruje oparcie standardu dochowania należytej staranności na pozyskiwaniu stosownych oświadczeń. W pkt. 41 Projektu MF proponuje nawet jego dwuelementową treść:

- czy druga strona transakcji dokonuje rozliczeń z podmiotem (lub podmiotami) rajowym, związanych z transakcjami zakupowymi (z jej perspektywy),

a, jeżeli tak:

- czy dokonywane rozliczenia są istotne materialnie – tj. czy rozliczenia wynikające z transakcji
zakupowych z perspektywy drugiej strony transakcji do podmiotów rajowych wynoszą łącznie co
najmniej 500 000 PLN.

W świetle Projektu objaśnień grudniowych, „oświadczenie można uzyskać lub potwierdzić ex post, tj. po zakończeniu roku podatkowego podatnika. Informacje mogą być zbierane również w trakcie roku podatkowego, jednak musi wówczas zostać zapewniony mechanizm ich aktualizacji przy zmianie okoliczności (np. obowiązek powiadomienia przez kontrahenta, w przypadku zmiany rzeczywistego właściciela albo o dokonywanych rozliczeniach z podmiotem rajowym).

Oświadczenie wiedzy nie musi wypełniać szczególnej formy, może to być oświadczenie złożone w dowolnej formie (papierowej/elektronicznej), np. wiadomość e-mail, przy czym powinno umożliwiać w sposób niebudzący wątpliwości identyfikację osoby, od której to oświadczenie pochodzi, oraz identyfikację kontrahenta, którego dotyczy. Jednocześnie oświadczenie wiedzy pochodzące od kontrahenta, dotyczące wskazania rzeczywistego właściciela, powinno być dokumentem podpisanym przez prawidłowo umocowanych przedstawicieli tego podmiotu („drugiej strony transakcji”).

Projekt objaśnień grudniowych podtrzymuje również sugerowaną dotychczas stopniowalność standardu oraz wyłączenie dla złej wiary. Z perspektywy podatnika oznacza to, że w przypadku relacji z kontrahentem powiązanym powinien wesprzeć się innymi, niż oświadczenie, środkami dowodowymi (np. dokumentacja lokalna, informacja CBC, por. pkt 44 i 45 Projektu objaśnień grudniowych).

Wyłączenie dla złej wiary polega natomiast na tym, że w sytuacji, gdy podatnik poweźmie wiedzę (na podstawie dostępnych danych), (…) że dla dokonywanych przez niego transakcji, rzeczywistym właścicielem jest podmiot rajowy lub gdy druga strona transakcji dokonuje istotnych wartościowo rozliczeń z podmiotem rajowym. Jeżeli z racjonalnie dostępnych podatnikowi informacji wynika, że rzeczywistym właścicielem może nie być druga strona transakcji, podatnik powinien poddać dalszej weryfikacji wszelkie istotne okoliczności transakcyjne i pozatransakcyjne. W szczególności nie jest uzasadniona bierność podatnika w sytuacji, w której posiada on informacje powodujące wątpliwości co do otrzymanych oświadczeń lub innych dowodów, na których się oparł, a dalsze środki weryfikacji są racjonalnie dostępne (por. pkt 46 Projektu).

O ile Projekt objaśnień grudniowych potwierdza konsekwentnie realizowaną przez MF politykę liberalizowania obowiązków nałożonych przepisami art. 11o ust. 1a i 1b CIT, nie zmieni to jednak literalnego brzmienia przywołanych jednostek redakcyjnych. Ponadto, w świetle konsultowanego Projektu objaśnień grudniowych na podatniku w dalszym ciągu spoczywa obowiązek dochowania standardu należytej staranności chociażby poprzez zorganizowanie procesu gromadzenia oświadczeń, a sama instytucja wyłączenia dobrej wiary ogranicza skuteczność tego narzędzia.

Proces dochowania należytej staranności w tym pozyskiwania i weryfikacji oświadczeń może zostać usystematyzowany w oparciu o odpowiednie procedury wewnętrzne, a ich egzekwowanie od kontrahentów, mogą ułatwić różnego rodzaju klauzule umowne oraz krótkie broszury informacyjne. Warto również przeanalizować możliwość wykorzystanie obecnie obowiązujących procedur (nakierowanych na pozyskiwanie wiedzy o kontrahencie) w celu ich wykorzystania/modyfikacji dla celów weryfikacji kontrahentów rajowych.

Z jednej strony należy docenić proponowaną przez MF liberalizację wykładni przepisów w stosunku do pośrednich transakcji rajowych. Z drugiej jednak strony, nadal nowe przepisy w zakresie dokumentowania tzw. transakcji rajowych są bardzo uciążliwe i kosztowne dla podatników, a efekt dla organów podatkowych i dla walki z tzw. rajami jest bardzo wątpliwy.

Jako CRIDO będziemy uczestniczyć w konsultacjach podatkowych i złożymy uwagi do projektu. Termin zgłoszenia uwag upływa z dniem 31 stycznia 2022 r. Jeśli chcieliby Państwo również uczestniczyć w tym procesie zapraszamy do kontaktu.

Niezależnie od toczących się konsultacji chcielibyśmy również zaprosić na dedykowane temu zagadnieniu webinarium pt.: ”Obowiązki rajowe 2021: gotowi na nowe (d)oświadczenia?”,  które odbędzie się w dniu 20 stycznia 2022 r. Podczas webinarium opowiemy jak w praktyczny sposób „zarządzić” weryfikacją i dokumentowaniem tzw. transakcji rajowych. Zachęcamy do rejestracji na webinarium:

WARTO DOCZYTAĆ:

Konsultacje podatkowe objaśnień podatkowych w zakresie cen transferowych