Wciąż głośno o najnowszym wyroku TSUE w polskiej sprawie C-895/19 dotyczącej rozliczania WNT. Wyrok ten przyćmił zdecydowanie inne polskie akcenty, które pojawiły się na wokandzie TSUE tego samego dnia (18 marca br.). Mowa tu o opinii Rzecznika Generalnego dotyczącej pakietu paliowego w VAT, a także wyroku w sprawie C-48/20 UAB „P” odnoszącym się do korekty faktur z nienależnie wykazanym VAT. Rozstrzygnięcie to, wydane na skutek pytania prejudycjalnego NSA, jest niezwykle istotne nie tylko w kontekście przepisów ustawy o VAT, ale także Ordynacji Podatkowej (dalej: OP).

Spór z kartami paliwowymi w tle

Geneza sporu dotyczy sytuacji, w której litewska spółka udostępniała swoim krajowym kontrahentom karty paliowe umożliwiające im zaopatrywanie się w paliwo na stacjach benzynowych zlokalizowanych w Polsce. Spółka uznała, że dokonuje zakupu od polskich stacji paliw, a następnie odsprzedaje paliwo litewskim kontrahentom i wystawiała na ich rzecz faktury z tytułu dostawy paliwa z VAT.

Powyższa kwalifikacja została zakwestionowane przez polskie organy podatkowe, które podniosły, że faktyczna działalność Spółki stanowi działalność finansową zwolnioną z VAT polegającą na finansowaniu zakupu paliwa przy wykorzystaniu kart paliwowych. Organy stwierdziły, że faktury wystawione przez Spółkę rodzą przy tym obowiązek zapłaty podatku w świetle regulacji art. 108 ustawy o VAT i określiły z tego tytułu zobowiązanie podatkowe w VAT. Jednocześnie odmówiły Spółce prawa do odliczenia VAT z faktur, które otrzymywała od stacji paliw.

Po wieloletniej sądowej batalii, w ramach drugiego z postępowań kasacyjnych w sprawie, NSA zdecydował się na wystąpieniem z pytaniem prejudycjalnym do TSUE. Co istotne, Sąd podniósł, że w sprawie nie zostało wykazane, iż zachowanie Spółki bądź jej kontrahentów stanowiło oszustwo lub nadużycie. Natomiast, Spółka na podstawie praktyki polskich organów podatkowych mogła się uważać za uczestnika transakcji łańcuchowej tj. nabywcę paliwa na stacjach paliw w celu jego dalszej odsprzedaży swoim kontrahentom. Sąd wyjaśnił przy tym, że chociaż Spółka działała w dobrej wierze, to jednak świadczyła usługi finansowe i wystawiła wadliwe faktury z wykazanym VAT należnym i przesłanki stosowania art. 108 ustawy o VAT stanowiącego implementację art. 203 Dyrektywy VAT zostały w sprawie formalnie spełnione.

Stąd, w celu jak najlepszego zobrazowania wątpliwości Sądu, warto zacytować całość pytania prejudycjalnego, które NSA poddał ocenie Trybunału.

„Czy art. 203 [dyrektywy 2006/112] oraz zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu, w sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym, przepisu krajowego takiego jak art. 108 ust. 1 [ustawy o VAT] do faktur z nienależnie wykazanym VAT wystawionych przez podatnika działającego w dobrej wierze, jeżeli:

– działanie podatnika nie wiązało się z oszustwem podatkowym, ale wynikało z błędnej wykładni przepisów prawa dokonanej przez strony biorące udział w transakcji, opartej o wykładnię przepisów prezentowaną przez organy podatkowe i powszechną praktykę w tym zakresie w momencie dokonywania transakcji, przyjmującą wadliwie, że wystawca faktury dokonuje dostawy towarów, podczas gdy faktycznie świadczy usługę pośrednictwa finansowego zwolnioną od VAT;

oraz

– odbiorca faktury z nienależnie wykazanym VAT miałby prawo do żądania jego zwrotu przy prawidłowym zafakturowaniu transakcji przez podatnika faktycznie dokonującego na jego rzecz dostawy towarów?”

Jakie stanowisko przedstawił TSUE?

Trybunał podkreślił, że w świetle art. 203 Dyrektywy VAT (w Polsce odpowiednio art. 108 ustawy o VAT) każda osoba wykazująca VAT na fakturze jest zobowiązana do jego zapłaty, a przepis ten ma na celu eliminację ryzyka uszczuplenia wpływów podatkowych, jakie może powodować realizacja prawa do odliczenia.

Trybunał wskazał przy tym, że Dyrektywa VAT nie zawiera przepisów dotyczących korekty VAT nienależnie wykazanego na fakturze i określenie zasad takiej korekty pozostaje w gestii państw członkowskich. Podkreślił jednak, że w celu zapewnienia neutralności VAT to właśnie do państw członkowskich należy ustanowienie w ich porządkach krajowych „możliwości skorygowania wszystkich bezzasadnie wykazanych na fakturze podatków”, o ile podatnik wykaże dobrą wiarę.

Według TSUE, że o ile prawo polskie przewiduje, co do zasady, procedurę pozwalającą na korektę VAT nienależnie wykazanego na fakturze przez podatnika działającego w dobrej wierze, o tyle procedura ta nie ma zastosowania, gdy wobec podatnika wszczęto czynności kontrolne.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego sprawy, w ocenie TSUE, odmowa przyznania możliwości korekty faktur za paliwa z nienależnie wystawionym VAT, podczas gdy dostawy paliwa dokonane przez stacje paliw na rzecz litewskich kontrahentów również podlegają opodatkowaniu VAT, prowadzi do nałożenia na Spółkę obciążenia podatkowego z naruszeniem zasady neutralności VAT.

W konsekwencji TSUE uznał, że Dyrektywa VAT, w tym zasady proporcjonalności i neutralności, sprzeciwiają się przepisom krajowym, które w konsekwencji wszczęcia „procedury kontroli podatkowej” nie zezwalają podatnikowi działającemu w dobrej wierze na korektę faktur z nienależnym VAT, mimo że „odbiorca tych faktur miałby prawo do zwrotu tego podatku, gdyby transakcje wykazane na tych fakturach zostały należycie rozliczone”.

Konsekwencje orzeczenia?

Wyrok, choć wydany w ściśle określonym stanie faktycznym, pozostaje niezwykle ciekawą lekturą dla wszystkich podatników oraz organów podatkowych. TSUE wskazuje bowiem bezpośrednio, że w określonych warunkach podatnik ma możliwość korekty faktur z nienależnie wykazanym VAT, nawet pomimo wszczęcia kontroli. Co prawda, TSUE odnosi się przy tym do niezdefiniowanego pojęcia „dobrej wiary”, co oczywiście nastręczać może problemów w aspekcie jego przełożenia na indywidualną sytuację danego podatnika, niemniej argumentacja TSUE zmusza do dyskusji nad aktualnym brzmieniem art. 81b OP. Przepis ten nie różnicuje bowiem sytuacji podatników z uwagi na dobrą bądź złą wiarę, lecz obiektywnie zawiesza możliwość korekty w określonych przypadkach.

Na marginesie, warto podkreślić, że omawiane rozstrzygnięcie TSUE to kolejny wyrok o zbliżonym wydźwięku wydany przez Trybunał w ostatnim czasie. W lipcu ubiegłego roku, Trybunał wydał bowiem wyrok w sprawie C-835/18 Terracault, w którym wskazał, że zasady neutralności i proporcjonalności VAT sprzeciwiają się, w określonych okolicznościach faktycznych sprawy, zakazowi korekty faktury po wydaniu ostatecznej decyzji.

W świetle powyższego orzecznictwa, pozostaje nam zatem oczekiwać z niecierpliwością na przyszły wyrok NSA, który zapadnie w rozpatrywanej sprawie oraz dalszą dyskusję i reakcję fiskusa wobec tez ww. orzeczeń TSUE, które jako element acquis communautaire pozostają wszak elementem krajowego porządku prawnego.

Szkolenie 1 kwietnia: Zamknięcie roku podatkowego

 Źródła:

Wyrok TSUE z 18 marca 2021 r. wydany w sprawie C-48/20 UAB „P”;

Wyrok TSUE z 2 lipca 2020 r. wydany w sprawie C-835/18 Terracault