Obowiązkowy split payment przedstawiany jest jako swoisty zastępca mechanizmu odwrotnego obciążenia i solidarnej odpowiedzialności. Z tego powodu, czytając doniesienia prasowe, łatwo nabrać przekonania, że poprzez nowy załącznik nr 15 do ustawy o VAT – split payment obejmie swoim zakresem towary i usługi znajdujące się aktualnie w załącznikach nr 11, 13 i 14 do ustawy o VAT.

Bardziej wnikliwa analiza nowych regulacji prowadzi jednak do dość zaskakujących wniosków – nie niepokojeni dotychczas szczególnymi zasadami rozliczania VAT, przedsiębiorcy zajmujący się sprzedażą części samochodowych (a także nabywcy tych części), powinni przygotować się na rewolucję. Projektodawca zdecydował bowiem, że produkty te powinny być rozliczane przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności.

Wydaje się, że decyzja projektodawcy o rozszerzeniu nowego załącznika o części samochodowe wypływa z przekonania, że branża ta, podobnie jak opisywane już przez nas branże: elektroniczna i budowlana, jest szczególnie narażona na wyłudzenia VAT.

Na potrzeby szczegółowego określenia transakcji objętych split paymentem, projektodawca posługuje się PKWiU. Jak jednak MF samo wskazywało w uzasadnieniu do projektu nowej matrycy stawek VAT: „Wieloletnia praktyka stosowania PKWiU pokazała, że oparty na niej istniejący w Polsce system stawek podatku VAT w istocie jest rozbudowany i skomplikowany, co powoduje znaczne utrudnienia w prowadzeniu działalności gospodarczej – problemy z koniecznością dokonania przez podatnika prawidłowego przyporządkowania towaru lub usługi do odpowiedniego grupowania PKWiU, co jest związane ze stosowaniem właściwych stawek podatku.”

Warto zatem przyjrzeć się planowanym regulacjom i ocenić, czy określanie zakresu obowiązkowego split payment nie będzie dla podatników trudniejsze niż sama realizacja transakcji przy jego zastosowaniu.

Pasy bezpieczeństwa – tak, fotele – nie? – meandry obowiązkowego split paymentu.

Lektura nowego załącznika nr 15 daje wrażenie, że MF chciał objąć podzieloną płatnością jak najwięcej transakcji, których przedmiotem byłyby szeroko rozumiane części motoryzacyjne.

Załącznik nr 15 ma obejmować przykładowo PKWiU 29.32.30.0 „Części i akcesoria do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowane” – w którym, zgodnie z wyjaśnieniami GUS, mieszczą się m.in. felgi, czy używane katalizatory.

Projektodawca nie zapomniał również o pozostałych grupowaniach mieszczących się w klasie PKWiU  29.32 „Części i akcesoria do pojazdów silnikowych”, wskazując np. PKWiU 29.32.20.0 „Pasy bezpieczeństwa, poduszki powietrzne oraz części i akcesoria do nadwozi”. Próżno jednak szukać w nowym załączniku PKWiU 29.32.10 „Fotele w rodzaju stosowanych w pojazdach silnikowych”.

W praktyce – taka technika legislacyjna może stwarzać po stronie podatników wiele wątpliwości – zwłaszcza, jeśli transakcje nie będą obejmować samych foteli (których klasyfikacja wydaje się stosunkowo prosta), lecz ich części.

Po stronie podatnika pozostanie zatem określenie, czy części wykorzystywane np. do montażu foteli będą w istocie częściami samochodowymi objętymi split paymentem, czy też częściami foteli wyłączonymi z tego reżimu. Wątpliwości te mogą towarzyszyć również poduszkom powietrznym montowanym w fotelach, czy też wybranym elementom umożliwiającym funkcjonowanie pasów bezpieczeństwa.

MF jeździ dieslem?

Obowiązkowy split payment ma obejmować również produkty mieszczące się w PKWiU 28.11.41.0 „Części do silników spalinowych wewnętrznego spalania, o zapłonie iskrowym, z wyłączeniem części do silników lotniczych”.

Jednocześnie w załączniku nr 15 nie znajdziemy PKWiU 28.11.42.0 „Części do pozostałych silników, gdzie indziej niesklasyfikowanych” – a to właśnie w tym grupowaniu mieszczą się części do silników wysokoprężnych.

Innymi słowy – zgodnie z projektem, tłoki, głowice i zawory przeznaczone do silników benzynowych powinny być rozliczane przy zastosowaniu split paymentu. Analogiczne części do silników diesla będą mogły być rozliczane na dotychczasowych zasadach.

Zwrot akcji może nastąpić przy remoncie turbosprężarek (coraz bardziej popularnych w silnikach benzynowych) – części te mogą być bowiem klasyfikowane w odrębnym, dedykowanym PKWiU – nieobjętym split paymentem.

Jedynie na marginesie warto zwrócić uwagę, że pierwsze ze wskazanych powyżej grupowań, dotyczące części dla „benzyniaków” nie ogranicza się wyłącznie do silników samochodowych. W niektórych przypadkach naprawa kosiarek może okazać się zatem jeszcze bardziej skomplikowana…

Podatkowa schizofrenia: czy jedna transakcja może jednocześnie być i nie być objęta obowiązkowym split paymentem?

Jakby mało było wątpliwości wynikających wyłącznie z konieczności poprawnego zaklasyfikowania konkretnego towaru, projektodawca postanowił włączyć do załącznika nr 15 także grupowania obejmujące:

  • Sprzedaż hurtową i detaliczną części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.31.1, 45.32.1 oraz 45.32.2),
  • Sprzedaż hurtową i detaliczną części i akcesoriów do motocykli (PKWiU ex 45.40.10.0, ex 45.40.20.0, ex 45.40.30.0).

Załóżmy więc, że przedmiotem transakcji są wyłącznie, przywoływane już przez nas, fotele samochodowe, a transakcja spełnia wszelkie pozostałe warunki zastosowania obowiązkowego split paymentu.

Czy w takim przypadku sprzedawca powinien umieścić na fakturze adnotację „mechanizm podzielonej płatności”, a nabywca opłacić ją z wykorzystaniem split payment?

Tak, jeśli uznamy, że czynność ta powinna być zaklasyfikowana np. do PKWiU 45.31.1 (Sprzedaż hurtowa części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli) – same fotele mieszczą się przecież w PKWiU 29.32 (Pozostałe części i akcesoria do pojazdów silnikowych, z wyłączeniem motocykli).

Nie, jeśli dojdziemy do wniosku, że sama klasyfikacja towaru do PKWiU 29.32.10 Fotele w rodzaju stosowanych w pojazdach silnikowych (nieobjętego split paymentem) wystarcza do wyłączenia transakcji z reżimu podzielonej płatności.

Przy obecnym kształcie proponowanych przepisów, odpowiedź na powyższe pytanie przyniesie zapewne praktyka podatkowa, chyba że projekt zostanie zmodyfikowany w toku dalszych prac legislacyjnych.

Towar czy usługa? A może oba na raz?

Wyobraźmy sobie jeszcze jedną sytuację. Podatnik VAT przekazuje swój samochód innemu podatnikowi, aby ten naprawił uszkodzone nadwozie. Świadczenie składa się z: (i) samej czynności naprawy (tzw. robocizna), która kosztowała np. 7500 złotych i z dostawy uszkodzonych części (wymienionych w załączniku nr 15), które kosztowały 7500 złotych.

Pojawia się pytanie – czy taką czynność należy uznać za dostawę towarów, czy też świadczenie usług? Czy na te potrzeby powinniśmy odwoływać się do regulacji VAT czy PKWiU?

Co jeśli – mimo kwalifikacji takiej transakcji jako świadczenia usług, w rozumieniu VAT – zostanie ona zaklasyfikowana jako transakcja towarowa na gruncie PKWiU? Czy w takiej sytuacji, problem ten powinien zostać rozstrzygnięty na gruncie VAT (split payment regulowany jest ustawą o VAT, a załącznik jest jej integralną częścią), czy też na gruncie PKWiU (załącznik wprost powołuje się na tę klasyfikację)?

W kontekście powyższych rozważań i sygnalizowanych, wybranych wątpliwości, warto pamiętać, że ciężar właściwej klasyfikacji świadczenia obciąży podatników. Projektodawca nie zapewnia w tym obowiązku właściwego wsparcia – co  mogłaby nim być planowana w ramach reformy stawek VAT instytucja Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS), prace nad nią zahamowały jednak w związku z wycofaniem nowelizacji z Sejmu.

O ile powyższe regulacje nie zostaną wprowadzone łącznie, podatnicy – opierając się na niewiążących opiniach organów statystycznych – będą musieli dokonywać rozstrzygnięć, w których z trudem odnajdują się same organy podatkowe (w wydawanych interpretacjach indywidualnych organy do dziś wskazują, że rozstrzyganie o klasyfikacji statystycznej nie jest ich obowiązkiem – niemniej, z innym podejściem można spotkać się już na etapie samych kontroli podatkowych). Jeśli sprzedawca się pomyli, będzie musiał liczyć się z sankcją w wysokości 100% podatku należnego wykazanego na fakturze. A jeśli dodatkowo, nabywcy przyjdzie do głowy nie skontrolować sprzedawcy, także i on będzie narażony na sankcję w wysokości 100% VAT naliczonego i brak prawa do zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Przypominamy, że do szóstego czerwca trwają konsultacje społeczne w zakresie planowanych zmian dotyczących split payment. Będziemy brać w nich aktywny udział, zatem jeżeli widzicie Państwo tematy, które z Państwa perspektywy wymagałyby poddania pod rozwagę pracownikom Ministerstwa Finansów, prosimy o sygnał.

Dodatkowo, zachęcamy do śledzenia bloga w najbliższych dniach – będziemy tu codziennie publikować nasze spostrzeżenia dotyczące różnych aspektów nowych regulacji dotyczących mechanizmu podzielonej płatności. Przypomnijmy, że do tej pory pisaliśmy już o:

Zobacz także: