W poniedziałek, 10 czerwca 2024 r. minęło dokładnie 10 lat od publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-190/12 Emerging Markets.

Wyrok ten miał niewątpliwie charakter przełomowy – pozwolił funduszom inwestycyjnym z państw trzecich (tj. takich mających siedzibę poza UE/EOG) odzyskiwać zryczałtowany podatek dochodowy od osób prawnych, pobrany przez płatników od dochodów z tytułu dywidend wypłacanych przez polskie spółki.

Tylko jako CRIDO przez ostatnie lata przeprowadziliśmy około 500 postępowań, odzyskując dla naszych klientów kwotę – wraz z oprocentowaniem przekraczającą 0,5 mld zł.

Co powiedział TSUE?

Sprawa zawisła przed TSUE dotyczyła jednego z amerykańskich funduszy inwestycyjnych z USA, który w ramach prowadzonej przez siebie działalności inwestycyjnej w Polsce, z której uzyskiwał dochody z tytułu dywidend wypłacanych przez polskie spółki, których udziały stanowiły część portfela inwestycyjnego tego podmiotu. Dochody te podlegały w Polsce opodatkowaniu u źródła obniżoną stawką podatkową (15%) na podstawie art. 11 ust. 2 lit. b umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską a USA. Jednocześnie, analogiczne polskie oraz unijne fundusze inwestycje podlegały zwolnieniu podmiotowemu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy o CIT.

TSUE uznał, że takie różnicowanie funduszy z siedzibą w państwie członkowskim oraz z siedzibą w państwach trzecich narusza unijne regulacje. Zdaniem TSUE fundusze z państw trzecich powinny być zwolnione z opodatkowanie w państwie źródła – na takich samych zasadach jak fundusze krajowe / unijne pod warunkiem, że (i) fundusze prowadzą działalność „w ramach regulacyjnych równoważnych z ramami regulacyjnymi Unii”, a (ii) pomiędzy państwem źródła a państwem trzecim zawarta jest umowa pozwalająca organom podatkowym weryfikować przekazanych przez fundusze inwestycyjne.

Uzasadniając swoje stanowisko TSUE wskazał przede wszystkim, że różnicowanie funduszy z UE/EOG od funduszu z państw trzecich „może zniechęcać z jednej strony fundusze inwestycyjne z siedzibą w państwie trzecim do obejmowania udziałów spółek z siedzibą w Polsce, a z drugiej strony inwestorów będących rezydentami w tym państwie członkowskim do nabywania udziałów w funduszach inwestycyjnych niebędących rezydentami”.

Stosowanie wyroku w praktyce – jak się zmieniły przepisy ustawy o CIT?

Jako pełnomocnicy wielu funduszy inwestycyjnych możemy powiedzieć, że rzeczywistość podatników nie zmieniła się od razu. W pierwszych latach wszystkie postępowania nadpłatowe dotyczące dochodów funduszy z państw trzecich były długotrwałe i nie zawsze kończyły się sukcesem. Dziś sytuacja wygląda inaczej – zarówno podatnicy, jak i urzędnicy nauczyli się, jak przeprowadzać skuteczne i relatywnie sprawne postępowania. Na przykład, organy starają się ograniczać trwające wiele lat wymiany informacji podatkowych z zagranicznymi administracjami podatkowymi.

Pomimo względnie sprawnego przeprowadzania postępowań nadpłatowych przez organy podatkowe, fundusze inwestycyjne wciąż muszą spełniać wszystkie kryteria przewidziane dla funduszy unijnych. Wszelkie wątpliwości są raczej rozstrzygane na niekorzyść podatników, ponieważ organy interpretują unijną „równoważność” bardziej przez pryzmat identyczności niż porównywalności.

Nie można też nie zauważyć, że pomimo upływu ponad 10 lat w ustawie o CIT nie doszło do żadnych nowelizacji przepisów. Pozostaje się cieszyć, że TSUE nie nakłada na Polskę żadnych kar w tym zakresie – ale czy na pewno?

Pamiętajmy o oprocentowaniu…

W zeszłym roku, na kanwie tego wyroku, zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8 czerwca 2023 r. w sprawie C-322/22, w którym zwrócono uwagę na niezgodność polskich przepisów limitujących oprocentowanie nadpłaty powstałej na skutek niezgodności krajowych regulacji z prawem Unii Europejskiej. Opisywaliśmy ten wyrok w naszym wpisie na blogu CRIDO.

W tej chwili organy podatkowe powinny zwracać nadpłatę wraz z pełnym oprocentowaniem, bez względu na moment powstania nadpłaty i moment złożenia wniosku o jej zwrot. Tym samym polskie państwo de facto ponosi ciężar odpowiedzialności za brak realizacji wynikających z omawianego wyroku TSUE.

Rząd zapowiedział natomiast, że w II kwartale 2024 r. nastąpi przyjęcie przez Radę Ministrów przepisów nowelizujących Ordynację podatkową dotyczących sposobu naliczania oprocentowania nadpłat, tak aby oprocentowanie nadpłat powstałych w wyniku orzeczeń TSUE przysługiwało za okres od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu, niezależnie od czasu złożenia wniosku o zwrot nadpłaty w stosunku do publikacji orzeczenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. O nowelizacji ustawy o CIT nadal jednak nic nie słychać.

Zobacz film: Oprocentowanie nadpłat po wyroku TSUE

W filmie Jacek Drzazga przedstawia postanowienia najnowszego wyroku TSUE dotyczącego sposobu obliczania oprocentowania nadpłat. Zapraszamy.