Stany Zjednoczone Ameryki od dawna znane są jako największa światowa potęga gospodarcza, mająca ogromny wpływ kulturowy i polityczny na cały świat. Nic więc dziwnego, że kraj ten wprowadził rezolucję, która została uchwalona już w 1778 r. i którą można uznać za pierwszą na świecie ustawę o sygnalistach.

Obecnie w Stanach Zjednoczonych obowiązuje wiele przepisów federalnych i stanowych, które zapewniają ochronę sygnalistom zgłaszającym niewłaściwe postępowanie, korupcję, naruszenia kwestii bezpieczeństwa lub inne wykroczenia, których są świadkami zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Przepisy regulujące ochronę przed odwetem zarówno w sektorze prywatnym, jak i federalnym, pracowników i kandydatów, którzy sygnalizują niewłaściwe postępowanie, to Ustawa o Ochronie Sygnalistów (WPA), ustawa o Fałszywych Roszczeniach, Ustawa Sarbanes-Oxley i Ustawa o Autoryzacji Obrony Narodowej. Przepisy te mają na celu umożliwienie zgłaszania nieprawidłowości i zachęcanie do ujawniania informacji, które służą interesowi publicznemu. Różne przepisy mają zastosowanie w zależności od sektora, rodzaju pracodawcy i charakteru ujawnień dokonanych przez sygnalistę.[1]

Sygnaliści są chronieni przed degradacją, nękaniem, obniżeniem wynagrodzenia lub rozwiązaniem umowy o pracę w odwecie za zgodne z prawem ujawnienie informacji. Ujawnienia są zwykle najpierw dokonywane wewnętrznie w organizacji, ale mogą być również przekazywane ustawodawcom, organom ścigania lub mediom, w zależności od protokołów określonych w poszczególnych przepisach. Przepisy federalne zazwyczaj wymagają ujawniania informacji wyznaczonym organom, takim jak Administracja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (OSHA), Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) lub federalni inspektorzy generalni. Niektóre przepisy zezwalają sygnalistom na bezpośrednie składanie pozwów przeciwko swoim pracodawcom w sądach federalnych.

Aby bezpiecznie i legalnie ujawnić nieprawidłowości, pracownicy mogą zgłaszać je wewnętrznie za pośrednictwem protokołów firmowych lub do organów regulacyjnych, takich jak SEC, w przypadku naruszeń przepisów dotyczących papierów wartościowych. U.S. Office of Special Counsel przyjmuje zgłoszenia od pracowników federalnych. Organizacje non-profit, takie jak Government Accountability Project, oferują wsparcie i pomoc prawną dla sygnalistów. [2]

Niesławna sprawa z 2010 roku dotycząca byłego pracownika Agencji Bezpieczeństwa Narodowego (NSA) Edwarda Snowdena jest w najlepszym razie kontrowersyjna. Ujawnił on tajne informacje na temat programów masowej inwigilacji prowadzonych przez NSA i Five Eyes Intelligence Alliance. Wywołało to ogólnoświatową debatę na temat rządowej inwigilacji i prawa do prywatności. Stany Zjednoczone postawiły mu zarzuty szpiegostwa, ale wielu uważa Snowdena za demaskatora, który ujawnił kontrowersyjne działania rządu. Snowden, którego paszport został cofnięty przez USA, poleciał do Moskwy, gdzie w 2022 roku otrzymał obywatelstwo. Do dziś nie żałuje swojej decyzji o ujawnieniu informacji, ponieważ wyraził zaniepokojenie "nie tylko zagrożeniami stwarzanymi przez rządy i Big Tech, ale także komercyjnie dostępnymi kamerami do monitoringu wideo, rozpoznawaniem twarzy, sztuczną inteligencją i inwazyjnym oprogramowaniem szpiegującym, takim jak Pegasus, używanym przeciwko dysydentom i dziennikarzom".[3]

Niedawno, w 2021 roku, Frances Haugen ujawniła Wall Street Journal wewnętrzne badania Facebooka, ujawniając, że jego algorytmy wzmacniały dezinformację i szkodziły zdrowiu psychicznemu nastolatków. Stało się to katalizatorem wzmożonej kontroli praktyk Facebooka i zeznań Haugen przed Kongresem. Haugen powiedziała, że zdecydowała się złożyć donos, ponieważ martwiła się o życie ludzi, zwłaszcza na globalnym południu, którzy byli zagrożeni przez przedkładanie przez Facebooka zysków nad ludzi.[4]

W USA stosowana jest również praktyka nagradzania sygnalistów. Nagrody są wypłacane z utworzonego przez Kongres funduszu ochrony inwestorów, finansowanego wyłącznie z sankcji pieniężnych płaconych SEC przez osoby naruszające prawo papierów wartościowych. 5 maja 2023 r. SEC przyznała największą w historii nagrodę w wysokości prawie 279 milionów dolarów dla sygnalisty, którego informacje i pomoc przyczyniły się do skutecznych działań egzekucyjnych SEC.

Podczas gdy amerykańskie przepisy zabraniają działań odwetowych, krytycy twierdzą, że potrzeba więcej, aby zbadać roszczenia dotyczące odwetu i ukarać osoby naruszające prawo. Ciągłe wspieranie praw sygnalistów oraz wzmacnianie przepisów stanowych i federalnych jest ważne, aby chronić i zachęcać do informowania o nieprawidłowościach dla dobra publicznego. Solidna ochrona sygnalistów wspiera przejrzystość, uczciwość i odpowiedzialność zarówno w instytucjach publicznych, jak i prywatnych.

[1] https://www.whistleblowers.gov/

[2] https://www.ftc.gov/office-inspector-general/whistleblower-protection

[3] "Niczego nie żałuję" - mówi Edward Snowden po 10 latach na wygnaniu

[4] Frances Haugen: Informator Facebooka ujawnia tożsamość

Zobacz film: Badanie trzeźwości pracownika. Jak wprowadzić i przeprowadzić?

Film nie tylko tłumaczy, dlaczego badanie trzeźwości pracownika jest istotne, ale także pokazuje, jak przeprowadzić je skutecznie. Pracownicy dowiedzą się, jakie są ich prawa i obowiązki w kontekście tych badań, a pracodawcy otrzymają wskazówki dotyczące zachowania pełnej zgodności z obowiązującymi przepisami. Kacper Królikowski wyjaśnia między innymi, jakie badania mogą być przeprowadzone zgodnie z przepisami. Tłumaczy również, w jaki sposób powinny być przechowywane wyniki kontroli trzeźwości pracowników w teczkach personalnych. Zapraszamy.