Niewątpliwie jednym z najbardziej oczekiwanych projektów ustaw tego roku, jest projekt ustawy zawierający przepisy umożliwiające pracodawcom weryfikację faktu zaszczepienia się przez pracowników przeciwko COVID-19. Brak przepisów w tym zakresie powodował (i nadal powoduje) liczne wątpliwości praktyczne, w szczególności w kontekście ochrony danych osobowych pracowników czy też prawa pracowników do ich równego traktowania.

14 grudnia 2021 r. posłowie PIS złożyli w Sejmie projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających możliwość prowadzenia działalności gospodarczej w czasie epidemii COVID-19 („Projekt”), przewidujący szereg rozwiązań mających na celu umożliwienie pracodawcom i przedsiębiorcom weryfikację faktu zaszczepienia się przeciwko COVID-19.

Jakie uprawnienia zyskają pracodawcy?

Zgodnie z Projektem pracodawcy mają otrzymać uprawnienie do żądania od pracownika lub współpracownika zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej okazania negatywnego wyniku testu w kierunku koronawirusa, wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed jego okazaniem. Pracownik lub współpracownik, w stosunku do którego pracodawca zwrócił się z żądaniem o okazanie wyniku testu, zobowiązany jest do jego okazania. Z tego obowiązku zwolnione będą jednak osoby, które przedstawią informacje o przebytej infekcji koronawirusem lub o zaszczepieniu się przeciwko COVID-19.

Co zrobić jeśli pracodawca spotka się z odmową?

W przypadku, w którym pracownik lub współpracownik odmówi okazania wyniku testu czy też przekazania informacji o szczepieniu albo przebytej infekcji, osoba taka będzie traktowana jako osoba, która nie posiada statusu ozdrowieńca i nie jest zaszczepiona. W odniesieniu do tych osób (a także osób, które wskażą, że nie są zaszczepione i nie przebyły infekcji koronawirusem) Projekt przyznaje pracodawcy dodatkowe prawa. A mianowicie pracodawca może dokonać:

  • zmiany sposobu wykonywania pracy;
  • zmiany w systemach lub rozkładach czasu pracy;
  • wydania polecenia wykonywania pracy poza miejscem jej wykonywania wskazanym w umowie, jednak powinno ono być wyznaczone w ramach tej samej miejscowości; lub
  • powierzenia pracy innego rodzaju za wynagrodzeniem odpowiadającym temu rodzajowi pracy, nie niższym jednak niż dotychczas otrzymywane przez pracownika albo współpracownika.

Brak ograniczeń dla przedsiębiorców

Powyżej opisane uprawnienia, to nie jedyne, jakie przyznaje Projekt. Istotne znaczenie mają także proponowane rozwiązania dla przedsiębiorców w zakresie dotyczącym wprowadzanych przez Państwo, w związku z pojawieniem się COVID-19, ograniczeń. Przepisy Projektu przewidują bowiem, że przedsiębiorcy, których klienci należą do grona osób zaszczepionych przeciwko COVID-19 lub posiadających negatywny wynik testu na koronawirusa lub zaświadczenie o przebyciu infekcji nie podlegają czasowym ograniczeniom w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, takim jak m.in. limit klientów, których można jednocześnie obsługiwać na terenie danego pomieszczenia należącego do przedsiębiorcy.

Analogicznie jak w przypadku pracodawców, przedsiębiorca będzie mógł żądać od klienta przedstawienia negatywnego wyniku testu na koronawirusa wykonanego nie wcześniej niż 48 godzin przed okazaniem bądź zaświadczenia o zaszczepieniu się czy przebytej infekcji COVID-19.

Jak weryfikacja będzie wyglądała w praktyce?

Powyżej wskazane informacje mogą być weryfikowane co do zasady na podstawie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID. Warto też pamiętać, że w celu weryfikacji wyniku testu na koronawirusa, posiadania statusu ozdrowieńca czy faktu zaszczepienia się przeciwko COVID-19 przetwarzany będzie mógł być również wizerunek twarzy posiadacza odpowiedniego dokumentu. Dane zawarte w ww. zaświadczeniu oraz wizerunek twarzy będą weryfikowane za pomocą specjalnie do tego utworzonej aplikacji mobilnej.

Nieodpłatne testy

Projekt wprowadza także uprawnienie do nieodpłatnego wykonania testu na SARS-CoV-2 przez pracowników lub osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Testy te, co jest korzystne dla pracodawców, mogą być finansowe ze środków publicznych. Oczywiście liczba testów może podlegać ograniczeniom. Projekt nie zawiera jednak szczegółowych regulacji dotyczących tego, jak przebiega procedura związana z finansowaniem testów przez Państwo. Warto wskazać, że została tu wskazana jedynie taka możliwość. Rozwiązanie to powinno być jednak doprecyzowane.

Szczepienia, testy, fakt przebycia choroby - jak wygląda kwestia przetwarzania danych osobowych?

Rozwiązania proponowane przez Projekt w tym zakresie przewidują, że pracodawca będzie mógł przetwarzać dane osobowe przez okres niezbędny do realizacji celu, nie dłużej jednak niż do odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.

Czy Projekt jest odpowiedzią na potrzeby i praktyczne wątpliwości pracodawców?

Projekt z pewnością przewiduje część rozwiązań, o których potrzebie wprowadzenia pracodawcy mówili już od dawna. Projekt niemniej nie zawiera pełnego uregulowania i wiąże się z nim jednak parę wątpliwości – między innymi w zakresie tego, jakie są zasady publicznego finansowania testów na koronawirusa dla pracowników. Należy mieć jednak nadzieję, że w toku prac nad Projektem zostanie on doprecyzowany i pracodawcy otrzymają jasną i szybką odpowiedź czy i w jaki sposób mogą weryfikować fakt zaszczepienia się przez pracowników lub przebycia przez nich choroby COVID-19.