W obliczu agresji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na Ukrainę oraz związanych z nią międzynarodowych sankcji nakładanych na Rosję i Białoruś, przedsiębiorcy dotychczas prowadzący działalność w tych krajach, zmuszeni są rozpatrywać różne scenariusze dalszych działań, w tym relokację swoich biznesów do Polski lub innych państw UE.

O aspektach prawnych i podatkowych takiego działania można przeczytać na naszych blogach #Podatkiwbiznesie oraz #Prawodlaprzedsiębiorców.

Pomoc finansowa

Przeniesienie działalności, w szczególności związanej z produkcją, w tak niekorzystnych okolicznościach, stanowić będzie bardzo duży wysiłek finansowy dla przedsiębiorców. Czy w takiej sytuacji mogą oni liczyć na pomoc finansową ze strony państwa lub Unii Europejskiej?

Dotacje i inne formy wsparcia związane z projektami inwestycyjnymi, w większości przypadków udzielana są na zasadach pomocy regionalnej, a jej reguły określane są na poziomie Unii Europejskiej. Pomoc regionalna jest przyznawana wyłącznie na tzw. nowe inwestycje, które nie wiążą się z przeniesieniem działalności z innego państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W świetle tego ograniczenia należy podkreślić, że Ukraina (podobnie zresztą jak Rosja i Białoruś) nie należy do EOG. Tym samym, przeniesienie działalności z Ukrainy, Rosji lub Białorusi nie wyklucza możliwości ubiegania się o wsparcie na inwestycje w UE. Należy jednak pamiętać, że warunkiem ubiegania się o taką pomoc jest złożenie wniosku o wsparcie przed rozpoczęciem inwestycji.

Trzeba też podkreślić, że skorzystanie z pomocy regionalnej powoduje trwałe przeniesienie biznesu do UE, ponieważ zgodnie z zasadami pomocy publicznej regionalnej każda inwestycja objęta tego typu pomocą musi zostać utrzymana w danym regionie przez okres min. 5 lat w przypadku dużego przedsiębiorstwa i co najmniej 3 lat dla małego lub średniego przedsiębiorstwa od jej zakończenia. Może to stanowić istotne ograniczenie dla podmiotów, które konieczność przeniesienia produkcji do UE traktują jako rozwiązanie tymczasowe.

Pomoc regionalna na inwestycje przeznaczona jest przede wszystkim na wytworzenie lub nabycie środków trwałych (w tym budynków) – w przypadku dużych przedsiębiorstw wyłącznie nowych. Dostępne są też jednak instrumenty (np. Polska Strefa Inwestycji), w których alternatywnie kosztami kwalifikowanymi mogą być 2-letnie koszty pracy nowozatrudnionych pracowników.

Wśród potencjalnych instrumentów wsparcia inwestycji, jako te, które warto rozważyć w kontekście przeniesienia działalności z Ukrainy do Polski, należy wymienić:

  • Instrumenty dotacyjne:
    • Grant rządowy – dotacje przeznaczone na duże projekty inwestycyjne o istotnym znaczeniu dla polskiej gospodarki. W zależności od lokalizacji, specyfiki projektu i wielkości przedsiębiorstwa, możliwe jest uzyskanie dofinansowania do 15% kosztów kwalifikowanych.
    • Fundusze Europejskie (Wieloletnie Ramy Wsparcia oraz Krajowy Plan Odbudowy) – planowane do uruchomienia w II połowie 2022 r. programy, w ramach których wspierane będą przede wszystkim, poza finansowaniem projektów B+R, inwestycje związane z wdrażaniem wyników prac badawczych i rozwojowych lub projekty wpisujące się w program odbudowy i wzmacniania kraju na wypadek przyszłych kryzysów. Intensywność wsparcia zależeć będzie od instrumentu, lokalizacji i wielkości przedsiębiorstwa – maksymalnie będzie to do 70% kosztów kwalifikowanych.
  • Wsparcie w formie zwolnienia z CIT:
    • Polska Strefa Inwestycji – wsparcie projektów w sektorze produkcyjnym oraz usługowym, przyjmujące formę zwolnienia z podatku dochodowego wynikającego z danej inwestycji. Zarówno poziom wsparcia, jak i minimalne wymagane nakłady inwestycyjne są zależne od specyfiki projektu, lokalizacji przedsięwzięcia oraz wielkości przedsiębiorstwa. Maksymalne wsparcie to 70% kosztów kwalifikowanych tj. CAPEX lub 2-letnich kosztów pracy nowozatrudnionych pracowników.

Wsparcie zatrudnienia i rozwój kompetencji

W związku z dużą liczbą osób przybywających do Polski i innych państw UE z Ukrainy, wśród przedsiębiorców chętnych do zatrudnienia cudzoziemców rosną także potrzeby w zakresie dofinansowania działań, takich jak tworzenie nowych miejsc pracy dla pracowników zagranicznych oraz szkoleń dla tychże osób. Na tę chwilę nie ma dedykowanych środków finansowych wspierających konkretnie zatrudnianie czy szkolenie uchodźców z Ukrainy, jednak istnieje możliwość korzystania z ogólnych funduszy i programów ukierunkowanych na wspieranie zatrudniania i rozwój kompetencji, w tym:

  • pomoc szkoleniowa i doradcza w zakresie zatrudniania cudzoziemców;
  • szkolenia dla pracowników, w tym pracowników zagranicznych (m.in. w ramach programów europejskich, centralnych lub lokalnych działań na poziomie regionów).

Należy podkreślić, iż dostępne obecnie formy wsparcia nie były projektowane z myślą o niwelowaniu skutków wojny tuż za Polską granicą – wiele z nich stanowi pomoc de minimis, ograniczoną do 200 tys. EUR w okresie 3 lat, co jest nieadekwatne do skali potrzeb. Nie znaczy to jednak, że dostępne obecnie instrumenty nie mogą zostać wykorzystane także w tej sytuacji – zarówno wymienione wcześniej wsparcie na inwestycje czy szkolenia, jak i inne formy wspierania przedsiębiorczości, takie jak np. różnorodne ulgi podatkowe dla przedsiębiorców czy odrębne fundusze (np. Krajowy Fundusz Szkoleniowy) mogą stanowić istotne ułatwienie zarówno na etapie przenoszenia działalności, jak i w później w działalności firmy.

Planowane działania

Jednocześnie, na poziomie Komisji Europejskiej planuje się działania, mające na celu umożliwienie bardziej efektywnego wspierania uchodźców z Ukrainy, w tym:

  • działania w ramach polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE) umożliwiający państwom członkowskim i regionom udzielanie wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych osobom uciekającym przed inwazją rosyjską w Ukrainie;
  • umożliwienie wykorzystania na cele pomocy Ukraińcom i stabilizacji gospodarki nawet 10 mln EUR z funduszu Wsparcia na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy („REACT-EU”);
  • finansowanie bieżącego wsparcia uchodźców z Ukrainy ze środków Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym;
  • przedłużenie okresu wykorzystania środków dostępnych w ramach funduszy w obszarze spraw wewnętrznych na lata 2014–2020, co pozwoli udzielić dodatkowego wsparcia na poziomie 420 mln EUR.

Więcej na temat planowanych udogodnień można przeczytać tutaj: https://poland.representation.ec.europa.eu/news/kolejne-fundusze-na-pomoc-dla-uchodzcow-2022-03-09_pl.

O wszelkich wprowadzanych zmianach i nowych możliwościach będziemy informować na naszych blogach.