W związku z wciąż trwającą inwazją Rosji na Ukrainę, której skutki coraz dotkliwiej odczuwają gospodarki państw członkowskich UE, w lipcu 2022 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o zmianie przyjętych w marcu 2022 r. Tymczasowych Ram Kryzysowych.

Tymczasowe Ramy Kryzysowe - zmiany od lipca 2022 r.

Zmiana Tymczasowych Ram Kryzysowych przyjęta 20 lipca 2022 r. istotnie zwiększa zakres dopuszczalnego przeznaczenia pomocy, stanowiąc uzupełnienie legislacyjnego pakietu gotowości do zimy oraz zgodnie z celami planu REPowerEU.

Tak więc, od lipca 2022 r. państwa członkowskie w swoich programach pomocowych mogą uwzględniać następujące rodzaje pomocy:

  1. Przewidziane już w marcowej wersji TRK:
  • Ograniczona kwota pomocy dla przedsiębiorstw dotkniętych obecnym kryzysem lub wynikającymi z niego sankcjami, przyznawana w dowolnej formie. Nowelizacja pozwoliła na zwiększenie maksymalnej kwoty pomocy do 500 tys. EUR (w sektorach innych niż rolnictwo, rybołówstwo i akwakultura).
  • Wsparcie płynności w formie gwarancji państwowych i subsydiowanych pożyczek.
  • Pomoc rekompensująca wysokie ceny energii.
  1. Nowe rodzaje pomocy dostępne od lipca 2022 r.:
  • Środki przyspieszające wprowadzanie energii odnawialnej. Możliwe jest ustanowienie dedykowanych programów wsparcia inwestycji w OZE, m.in. wodór odnawialny, biogaz i biometan, magazynowanie energii, stosowanie pomp ciepła.
  • Środki ułatwiające obniżenie emisyjności procesów przemysłowych. Dodatkowe możliwości wspierania inwestycji służących odchodzeniu od paliw kopalnych, takich jak np.: elektryfikacja, poprawa efektywności energetycznej czy wprowadzanie energii z wodoru.

Dodatkowo, dopuszczona została także możliwość, że w indywidualnych przypadkach pomoc będzie mogła zostać przeznaczona także na:

  • wsparcie dla przedsiębiorstw dotkniętych obowiązkowym lub dobrowolnym ograniczaniem zużycia gazu,
  • wsparcie na rzecz napełniania magazynów gazu,
  • wsparcie tymczasowego przejścia na bardziej zanieczyszczające paliwa kopalne jeśli jest to podyktowane działaniami na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej i uniezależnienia od jednego dostawcy,
  • ubezpieczenia lub reasekurację dla przedsiębiorstw transportujących towary do Ukrainy i z Ukrainy.

Rozszerzony katalog dopuszczalnych rodzajów pomocy jest krokiem w dobrą stronę. Daje on państwom członkowskim możliwość zaplanowania i podjęcia efektywnych działań mających na celu niwelowanie skutków kryzysu, w tym w szczególności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego UE.

Musimy jednak pamiętać, że chociaż Komisja Europejska zrobiła pierwszy kroki i otworzyła nam nowe możliwości, to od samych państw członkowskich zależy czy i w jakim zakresie będą korzystać z oferowanej szansy.

Tymczasowe Ramy Kryzysowe w Polsce

Ostatnie tygodnie przyniosły także zmiany w polskim programie opartym na TRK, w ramach którego dostępne są już gwarancje na nowe pożyczki oraz gwarancje faktoringowe (czytaj więcej: Unijne Tymczasowe Ramy Kryzysowe. KE zatwierdza polski program pomocy o wartości 1,2 mld EUR).

W wyniku najnowszej modyfikacji programu jego całkowity budżet został zwiększony o 5,11 mld euro (24,5 mld złotych). Dzięki temu całkowity budżet gwarancji na nowe pożyczki wzrośnie z ok. 939 mln euro (4,5 mld złotych) do 5,5 mld euro (26,2 mld złotych), a w przypadku gwarancji na produkty faktoringowe będzie to wzrost z ok. 209 mln euro (1 mld złotych) do 793 mln euro (3,8 mld złotych).

Dodatkowo, zmieniony został sposób obliczania maksymalnej wysokości pożyczki dla jednego beneficjenta. W zaakceptowanej przez Komisję aktualizacji programu limit wsparcia jest ograniczony do 15 proc. średniego całkowitego rocznego obrotu beneficjenta w ostatnich trzech zamkniętych okresach obrachunkowych lub 50 proc. kosztów energii poniesionych przez niego w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o pomoc.

W kontekście pomocy państwa na podstawie TRK, w szczególności w związku z oczekiwanym przez przedsiębiorców wsparciem w formie dotacji, warto też zwrócić uwagę na działania, które podejmowana są na gruncie przepisów krajowych. 4 sierpnia 2022 r. opublikowany został projekt Rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy w formie dotacji lub pożyczki ze środków programów operacyjnych na lata 2014-2020 w celu wspierania polskiej gospodarki w związku z agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy.

Najważniejsze z punktu widzenia przedsiębiorców informacje wynikające z przedstawionego projektu rozporządzenia to:

  1. Pomoc będzie mogła być udzielana w formie pożyczek i dotacji;
  2. Pomoc publiczna będzie mogła być udzielana zarówno na cele obrotowe, jak i na cele inwestycyjne;
  3. Maksymalna wartość pomocy dla jednego przedsiębiorcy co do zasady będzie wynosić 500 tys. EUR;
  4. Wsparcie będzie udzielane do 31 grudnia 2022 r.

Na tę chwilę Rozporządzenie jeszcze nie zostało przyjęte, jednak pozwala ono mieć nadzieję, iż w niedługim czasie katalog form wsparcia dostępnych dla przedsiębiorstw poszkodowanych w wyniku agresji Rosji na Ukrainę, obok gwarancji, będzie obejmować też wsparcie dotacyjne.