Polska Strefa Inwestycji w nowej odsłonie – zmiany przepisów od 2022 roku

Po przeszło dwóch latach dyskusji i przygotowań oraz ponad sześciu miesiącach od opublikowania projektu nowelizacji Rozporządzenia Rady Ministrów dotyczącego pomocy przyznawanej w ramach Polskiej Strefy Inwestycji (PSI), znamy już nową odsłonę tego instrumentu.

Nowelizacja jest o tyle istotna, gdyż wprowadza największe zmiany w funkcjonowaniu PSI od początku jej utworzenia w 2018 roku.

Czego zatem mogą spodziewać się przedsiębiorcy planujący nowe inwestycje w 2022 roku?

Dobre wieści…

Nowe przepisy wprowadzają klika zmian, które z pewnością spotkają się z przyjaznym przyjęciem przez potencjalnych inwestorów i w znacznym stopniu mogą przyczynić się do zwiększenia popularności PSI pośród zarówno dużych i średnich firm.

Szerszy obszar geograficzny obniżonych progów wejścia

Do pierwszej istotnej zmiany należy zwiększenie grona miast tracących funkcje społeczno – gospodarcze. Nowa lista została zwiększona o 17 nowych miast. Tym samym cała lista od 2022 roku wydłuża się ze 122 do 139 pozycji. Zmiana jest o tyle istotna, gdyż dla inwestycji zlokalizowanej na terenie takiego miasta wartość bazowa minimalnych nakładów inwestycyjnych (tj. dla dużego przedsiębiorstwa, przed zastosowaniem redukcji właściwych dla MSP) wynosi 10 mln PLN niezależnie od poziomu bezrobocia w powiecie (jest to najniższa możliwa wartość bazowa kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji).

Co istotne, zgodnie z nowymi przepisami powyższa wartość bazowa kosztów kwalifikowanych obowiązywać będzie nie tylko na terenie miast tracących funkcję społeczno-gospodarczą oraz gmin w których znajdują się te miasta, ale również na terenie gmin graniczących z gminami, w których zlokalizowane są te miasta. Powyższe znacznie zwiększa obszar geograficzny obowiązywania najniższej możliwej wartości bazowej kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji.

Lista dodanych miast tracących funkcje społeczno – gospodarcze

Minimalne progi wejścia 10 mln PLN - dotyczy też gmin, w których są te miasta i gmin ościennych:

Otwarcie znaczącej części woj. mazowieckiego dla dużych inwestorów

Nowelizacja przepisów otwiera dużym inwestorom z regionu mazowieckiego regionalnego możliwość do rozpoczęcia prac w zakresie wszystkich możliwych typów inwestycji początkowej. Dotychczasowe przepisy wykluczały możliwość wsparcia dużego przedsiębiorcy w zakresie założenie nowego zakładu czy zwiększenie zdolności produkcyjnych, jeśli prowadził on już taką działalność na terenie województwa mazowieckiego.

Warto jednak podkreślić, iż jednocześnie, w wyniku nowych zasad pomocy, w tym mapy pomocy regionalnej obowiązującej od 1 stycznia, znacznie ograniczone zostały możliwości pozyskania wsparcia w regionie warszawskim stołecznym, gdzie duży przedsiębiorca będzie mógł realizować jedynie inwestycję początkową na rzecz nowej działalności gospodarczej (należy również pamiętać, iż na terenie większości gmin regionu stołecznego – w tym na terenie m. st. Warszawy - pozyskanie decyzji o wsparciu, niezależnie od statusu wielkościowego przedsiębiorcy, jest już całkowicie niemożliwe).

Nowe zasady redukcji progów wejścia

Kolejną pozytywną zmianą dla przedsiębiorców są zmiany w zasadach redukcji minimalnych wartości kosztów kwalifikowanych wymaganych dla uzyskania decyzji o wsparciu. Nowe zasady zakładają bowiem możliwość redukcji progu bazowego dla średnich przedsiębiorców do 90% (w miejsce obecnych 80%).

Ponadto w przypadku dużych i średnich przedsiębiorców możliwa będzie redukcja progu wejścia o 50% w zakresie reinwestycji.

Niestety, przedsiębiorcy planujący skorzystać z tej możliwości będą musieli się śpieszyć. Zgodnie z uzasadnieniami dołączonymi do Rozporządzenia preferencyjne zasady redukcji obowiązywać mogą jedynie przez rok (warto zaznaczyć ze opublikowany na początku czerwca projekt zmian zakładał obowiązywanie preferencyjnych zasad redukcji przez okres 3 lat).

Złe wieści…

Niestety należy zaznaczyć, iż nie wszystkie zmiany są korzystne.

Rezygnacja z możliwości wskazania dwóch kwot kosztów kwalifikowalnych

Nowe przepisy likwidują możliwość wskazania dwóch kwot kosztów kwalifikowanych (minimalnej i maksymalnej, stanowiącej 130% minimalnej kwoty). Od tego roku możliwe będzie zatem wskazanie tylko jednej wartości deklarowanych kosztów kwalifikowalnych. Oznacza to, iż w przypadku przekroczenia wartości minimalnej nakładów „dodatkowe” koszty nie będą budowały puli zwolnienia z podatku dochodowego. Brak „widełek” z pewnością utrudni przedsiębiorcom określania wydatków projektowych, szczególnie w przypadku projektów trwających dłuższy okres oraz w środowisku szybkiego wzrostu cen.

Badania i rozwój nie w PSI

Dość zaskakującą zmianą wprowadzoną przez nowe przepisy jest wykreślenie zapisu o możliwej redukcji minimalnej wymaganej wartości kosztów kwalifikowanych o 95% w zakresie nakładów inwestycyjnych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność B+R. Pozostaje przy tym zapis o redukcji na poziomie 95% dla „sektora usług nowoczesnych”. Jednakże i ta możliwość została znacznie ograniczona. Nowe przepisy zezwalają bowiem na redukcję nakładów inwestycyjnych o 95% w tym sektorze jedynie dla dużych i średnich przedsiębiorców (dotychczasowe przepisy nie wykluczały małych i mikroprzedsiębiorców) i to jedynie w przypadku, gdy przedmiotem decyzji o wsparciu jest wyłącznie usługa nowoczesna.

Wielkopolskie i dolnośląskie z ograniczonym wsparciem

To co pozytywne dla inwestorów ze znacznej części woj. mazowieckie, niekoniecznie spotka się z uznaniem przedsiębiorców z Wielkopolski oraz Dolnego Śląska. Nowe przepisy znacznie ograniczają bowiem możliwości wsparcia jedynie do inwestycji początkowej na rzecz nowej działalności gospodarczej („upraszczając” – bądź to powstanie nowego zakładu, bądź to rozbudowa już istniejącego, skutkująca jednak rozpoczęciem produkcji wyrobów / oferowania usług dotychczas niewytwarzanych / nieoferowanych – przy czym istotne znaczenie będzie mieć tu klasyfikacja statystyczna).

Warto jednak zaznaczyć, iż zmiany te są bezpośrednią konsekwencją obowiązywania od 1 stycznia 2022 r. nowej mapy pomocy regionalnej na lata 2022-2027.

Zmiany w kryteriach jakościowych

Obok pozytywnych i negatywnych zmian wskazanych powyżej warto również zwrócić uwagę na nową odsłonę kryteriów jakościowych. Choć po lekturze opublikowanego w czerwcu projektu nowelizacji wydawać by się mogło, że zmiany mają charakter ewolucyjny, zbliżający kryteria PSI do ich odpowiedników w Grancie rządowym, ostateczna forma przepisów wskazuje jednak, iż zdecydowano się na dość znaczną rewolucję w tym zakresie.

Zdecydowano się bowiem na zniesienie 2 kryteriów tj.:

• Osiągnięcie odpowiedniego poziomu sprzedaży poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze przemysłowym,
• Utworzenie centrum nowoczesnych usług dla biznesu o zasięgu wykraczającym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze usług

Na ich miejsce wprowadzono natomiast 4 całkowicie nowe tj.:

• Wykorzystanie potencjału zasobów ludzkich – kryterium premiuje przedsiębiorców wspierających aktywizację zawodową poprzez m.in. utworzenie i prowadzenie przez przyzakładowych żłobków lub przedszkoli, pokrywanie kosztów związanych z pobytem dzieci pracowników w żłobkach, przedszkolach itp., lub zatrudnienie osób z orzeczeniem o niepełnosprawności,
• Tworzenie powiązań regionalnych - kryterium premiuje przedsiębiorców podejmujących aktywną współpracę z podmiotami prowadzącymi działalności w tym samym podregionie,
• Robotyzacja i automatyzacja procesów – kryterium premiuje przedsiębiorców podejmujących działania w zakresie robotyzacji i automatyzacji parku maszynowego, poprzez zakup certyfikowanego sprzętu,
• Nowa inwestycja w odnawialne źródła energii - kryterium premiuje przedsiębiorców, którzy w ramach Inwestycji utworzą instalację OZE, pokrywającą część zapotrzebowania energetycznego przedsiębiorcy.

Poza powyższym warto również dodać, iż do zmian doszło również w treści niektórych z pozostałych kryteriów. Wśród najbardziej istotnych należy wskazać m.in. liberalizację kryterium sektorowego. W dotychczasowym brzmieniu tego kryterium przedsiębiorca musiał realizować inwestycję o określonym kodzie statystycznym PKWiU oraz wpisującą się inteligentne specjalizacje danego województwa. Od tego roku nie ma już konieczności spełnienia obu tych warunków jednocześnie.

Podsumowując…

nie jest możliwa jednoznaczna ocena wprowadzonych zmian. Bez wątpienia zwiększenie obszaru obowiązywania obniżonych progów wejścia oraz preferencyjnych zasad ich redukcji przyczyni się do zwiększenia popularności PSI pośród przedsiębiorców. Dodatkowo wprowadzenie nowych kryteriów jakościowych, w szczególności w zakresie robotyzacji oraz inwestycji w OZE wpisuje się w szerokorozumianą strategię rozwoju polskiej gospodarki w tych obszarach.

Z drugiej strony rezygnacja z możliwość wskazania „widełek” w zakresie deklarowanych nakładów inwestycyjnych ogranicza elastyczność planowania budżetu projektu, co z pewnością było do tej pory dużym atutem PSI względem chociażby instrumentów dotacyjnych.

Nie zmienia to w naszej ocenie faktu, że przy obecnej palecie dostępnych instrumentów wsparcia, mechanizm PSI jest w przypadku wielu inwestycji, rozwiązaniem oferującym największą skalę możliwych do osiągnięcia korzyści. Warto przypomnieć w tym miejscu, że począwszy od 2022 większość regionów zyskuje na tzw. intensywności pomocy publicznej (w niektórych przypadkach nawet o 15 p.p.) co czyni mechanizm „strefowy” jeszcze bardziej konkurencyjnym.