Prace nad programem Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) nabierają tempa. Kształt programu jest aktualnie negocjowany z Komisją Europejską, a zasadniczy obszar dyskusji dotyczy docelowych form wsparcia w zależności od typów projektów oraz wielkości podmiotów je realizujących.

Nie od dziś wiadomo, że w kolejnych okresach programowania Komisja Europejska dąży do tego, aby formy wsparcia były możliwie zróżnicowane i tam, gdzie nie jest to absolutnie konieczne, nie były oparte o klasyczny mechanizm dotacji bezzwrotnych.

Jednym z obszarów, których tego typu formy finansowania zwrotnego mogłyby dotyczyć, są projekty wdrożeniowe (inwestycyjne wdrożenia wyników prac B+R) realizowane przez duże firmy. Dyskusja na ten temat jest o tyle istotna, że w poprzedniej perspektywie finansowej (2014-2020) duże firmy zostały całkowicie wyłączone z możliwości finansowania projektów o charakterze wdrożeniowym!

Mechanizmem, który mógłby zostać wykorzystany w tego typu projektach, jest dotacja warunkowa. Jest ona jedną z form wsparcia przewidzianą w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 (obok bezzwrotnych dotacji oraz instrumentów finansowych). Zgodnie z art. 57 ww. Rozporządzenia państwa członkowskie mogą udzielać beneficjentom dotacji warunkowych, które podlegają pełnemu lub częściowemu zwrotowi.

Czego dotyczy aktualnie dyskutowana koncepcja?

Zgodnie z konsultowaną w ostatnich dniach propozycją kwota dofinansowania dla modułu wdrożeniowego realizowanego przez dużego przedsiębiorcę w ramach dotacji warunkowej miałaby zostać podzielona na dwie części:

  • część bezzwrotną obejmującą 30% całkowitej kwoty dofinansowania ORAZ
  • 70% części zwrotnej, podlegającej częściowemu lub całkowitemu (10-100%) zwrotowi po zaistnieniu określonych warunków.

 Od czego zatem ma zależeć poziom zwrotu?

Od wskaźnika „R” dla projektu, liczonego dla 36 miesięcy po zakończeniu realizacji modułu wdrożeniowego. Wskaźnik „R” odzwierciedlać będzie relację wielkości przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji wdrożenia („P”) do poziomu przyznanej dotacji warunkowej „N”).

R = (P/N * 100%) – 100%

Wg aktualnie dyskutowanej propozycji poziom zwrotu uzależniony jest od wskaźnika R wg logiki zakładającej zmniejszający się poziom zwrotu warunkowej części dotacji wraz ze wzrostem współczynnika przychodów do wysokości dofinansowania (P/N).

Zaproponowane obecnie progi wskaźnika „R” kształtują się następująco:

a. „R” < 10% -> beneficjent oddaje 100% części „zwrotnej”

b. „R” w przedziale od 10% do 50% -> beneficjent oddaje 80% części „zwrotnej”

c. „R” w przedziale od 50 % do 100 % -> beneficjent oddaje 60% części „zwrotnej”

d. „ „R” w przedziale od 100% do 150% -> beneficjent oddaje 40 % części „zwrotnej”

e. „R” w przedziale od 150% do 200 % -> beneficjent oddaje 20 % części „zwrotnej”

f. „R” w przedziale od 200 % -> beneficjent oddaje 10 % części „zwrotnej”.

36-miesięczny okres referencyjny może zostać wydłużony do max. 60 miesięcy dla projektów o dłuższym okresie zwrotu (wśród przykładów podano m.in. branżę farmaceutyczną czy lotniczą). W takim wypadku poziomy zwrotów, o których mowa w pkt b) -f) powyżej urosną automatycznie o 10 p.p.

Jak wygląda to na konkretnym przykładzie?

Wyobraźmy sobie duże przedsiębiorstwo z woj. lubelskiego planujące przeprowadzić projekt badawczo-rozwojowy, którego efektem będzie nowej klasy produkt, dotychczas nieznajdujący się w ofercie tego przedsiębiorstwa. Część B+R finansowana będzie z FENG w ramach modułu B+R w oparciu o mechanizm dotacyjny (badania przemysłowe – max. 65% / prace rozwojowe – max. 40%). Następnie, w celu wdrożenia wyników zakończonych z sukcesem prac B+R w ramach modułu badawczo-rozwojowego planowane jest stworzenie nowego zaplecza produkcyjnego w najbliższym sąsiedztwie istniejącego zakładu. Inwestycja obejmie wybudowanie nowego obiektu wraz z jego wyposażeniem technologicznym. Szacowane nakłady inwestycyjne wynoszą 20 mln PLN (=koszty kwalifikowane).

Wg obecnej koncepcji firma, przystępując do realizacji modułu wdrożeniowego, mogłaby liczyć na:

  • 3 mln PLN bezzwrotnej dotacji warunkowej (=20 mln PLN * 50% % * 30%)
  • 7 mln PLN zwrotnej dotacji warunkowej, której ostateczna wysokość wyniosłaby:
    • 0 PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego w wysokości poniżej 1 mln PLN
    • 1,4 mln PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego w przedziale 1-5 mln PLN
    • 2,8 mln PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego w przedziale 5-10 mln PLN
    • 4,2 mln PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego w przedziale 10-15 mln PLN
    • 5,6 mln PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego w przedziale 15-20 mln PLN
    • 6,3 mln PLN -> w przypadku uzyskania 3-letnich przychodów wygenerowanych w wyniku realizacji modułu wdrożeniowego przekraczających 20 mln PLN.

Efektywna stopa dofinansowania dla takiego przedsięwzięcia mieściłaby się zatem w przedziale od 3 do 9,3 mln PLN (a więc w każdym przypadku uzyskanie wsparcia poniżej wartości wynikających z mapy pomocy regionalnej).

Jak oceniać ten mechanizm?

Zaprezentowana koncepcja, przy założeniu braku możliwości finansowania modułu wdrożeniowego „klasyczną” dotacją bezzwrotną, stanowi spójne, i w naszej ocenie właściwe podejście. Oparcie warunków zwrotu dotacji o wskaźnik przychodowy wydaje się rozsądnym podejściem. Przychody są bowiem stosunkowo obiektywną, ale też i łatwą do monitorowania i weryfikacji miarą sukcesu projektu.

Co więcej, w naszej ocenie kierunek zależności (im wyższe przychody, tym niższy zwrot) również należy oceniać jako właściwy. Osiągnięcie odpowiednio wysokiego poziomu przychodów świadczy bowiem o tym, że innowacja wdrożona w ramach projektu została oceniona przez rynek jako potrzebna i wartościowa, a zatem – realizacja projektu była zasadna.

Sama koncepcja zawiera jeszcze szereg obszarów wymagających dyskusji i doprecyzowania, z których krytyczne w naszej ocenie dotyczą:

  • wyeliminowania „czynnika geograficznego” ze wzoru na „R” – dzisiaj różnicuje on projekty ze względu na miejsce realizacji (poprzez wartość dotacji w mianowniku), premiując paradoksalnie projekty realizowane w regionach lepiej rozwiniętych (o niższym poziomie dofinansowania);
  • wydłużenia „bazowego” okresu referencyjnego do 5 lat (poprzez zrównanie go z okresem trwałości), bowiem w wielu branżach dochodzenie do docelowej skali działalności i realizowanych przychodów jest procesem mocno rozłożonym w czasie;
  • zagospodarowania projektów z wiodącą innowacją o charakterze procesowym, niewiążącą się ze wzrostem skali działalności czy wprowadzeniem nowych produktów, a np. zmianą procesu produkcyjnego na bardziej ekologiczny / mniej materiało- czy energochłonny.

Stanowi ona jednak ważny sygnał, że krajowe instytucje projektujące założenia programu FENG widzą potrzebę stworzenia atrakcyjnych mechanizmów wsparcia przedsięwzięć wdrożeniowych realizowanych przez duże przedsiębiorstwa.

Autor: Łukasz Kościjańczuk, partner w CRIDO

 

Czytaj więcej: