TSUE orzekł, że jeśli strony transakcji ustalą, że zapłatą za wkład niepieniężny jest wartość emisyjna akcji, wówczas to ona powinna stanowić podstawę opodatkowania na gruncie VAT.

Tło sprawy

Sprawa dotyczyła spółki, która otrzymała aportem do dwóch innych podmiotów majątek, w którego skład wchodziły m.in. nieruchomości, w zamian za wyemitowane akcje wycenione zgodnie z wartością emisyjną. Problemem w tej sprawie była podstawa opodatkowania. Zdaniem spółki była nią wartość emisyjna akcji, a nie ich istotnie niższa wartość nominalna.

W swoich rozliczeniach spółka uwzględniła kwotę VAT oraz netto, które zostały obliczone i wykazane na fakturach na podstawie wartości emisyjnej akcji. W tej wysokości zostało dokonane odliczenie VAT naliczonego.

Fiskus obrał odmienne stanowisko uznając, że spółka rzeczywiście ma prawo do odliczenia, ale podstawa opodatkowana powinna zostać określona według wartości nominalnej akcji (w dużo niższej kwocie). WSA w Warszawie był tego samego zdania co organ.

Sprawa trafiła do NSA, który następnie zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym - czy podstawę opodatkowania wniesienia aportem nieruchomości w zamian za akcje należy ustalić na podstawie wartości nominalnej tych akcji, jeśli strony te uzgodniły, że zapłatę za ten wkład kapitałowy stanowi wartość emisyjna akcji.

TSUE wbrew polskiej praktyce

Trybunał w wyroku z 8 maja 2024 r. w sprawie C-241/23 uznał, że podstawa opodatkowania na gruncie art. 73 Dyrektywy VAT powinna być ustalana zgodnie z rzeczywiście otrzymaną zapłatą. Jeśli więc strony uzgodniły, że zapłatą będzie wartość emisyjna akcji, to właśnie ta wartość powinna stanowić podstawę opodatkowania.

TSUE wskazał też, że sąd krajowy może zweryfikować, czy warunki transakcji odzwierciedlają rzeczywistą sytuację handlową oraz czy nie stanowią nadużyć. Przyznał przy tym, że żaden element sprawy, którym dysponuje, o tym nie świadczy. Podsumowując: Trybunał zgodził się ze Spółką.

Konsekwencje dla biznesu

W analizowanej kwestii należy wskazać, że w ostatnich latach zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne wypracowały dość jednolitą praktykę, zgodnie z którą podstawą opodatkowania VAT była wartość nominalna akcji obejmowanych w zamian za wkład niepieniężny. W przypadkach przyjęcia podejścia zakładającego oparcie na wartości emisyjnej, prawo do odliczenia VAT ponad kwotę wynikającą z wartości nominalnej mogło być przez fiskusa kwestionowane.

Na bazie wyroku TSUE należy zatem uznać, że podejście organów było nieprawidłowe.

Warto mieć na uwadze, że wyrok – mimo iż zasadniczo korzystny z perspektywy stron aportu i ich swobody w kształtowaniu warunków transakcji – może nieść istotne konsekwencje dla podmiotów, które takich rozliczeń dokonywały w przeszłości.

Spółki wnoszące aport, które rozliczyły VAT zgodnie z dotychczasową praktyką fiskusa i jednocześnie nie zabezpieczyły podejścia w ramach interpretacji indywidualnej, mogą spotkać się z negatywnymi konsekwencjami wyroku w postaci zakwestionowania – zaniżonej, w ocenie organów – wysokości podstawy opodatkowania i VAT należnego. Z drugiej strony, pewne wątpliwości mogą również powstać po stronie otrzymującego aport, a zatem nabywcy, który odliczył VAT z faktur zawierających nieprawidłowe kwoty podatku (przy czym w tym wypadku ryzyko jest niższe, gdyż odliczenie zostało de facto dokonane pierwotnie w zbyt niskiej kwocie).

Co chyba najbardziej kluczowe, pod znakiem zapytania stoi to w jaki sposób do kwestii zmiany praktyki po wyroku TSUE podejdzie teraz Ministerstwo Finansów oraz organy podatkowe.

Z perspektywy podatników narażonych na negatywne konsekwencje w kontekście przeszłych rozliczeń należy liczyć, że organy – w myśl zasady zaufania do organów władzy publicznej – nie zdecydują się na pociąganie do odpowiedzialności podmiotów, które swoich rozliczeń w dobrej wierze dokonały zgodnie z utrwaloną praktyką interpretacyjną. Jeśli natomiast do kwestionowania rozliczeń dojdzie, niewątpliwie wiele ze spraw skończy się w sądach administracyjnych, w których podatnicy będą starali się dowieźć swojej racji i uchronić się przed koniecznością zapłaty zaległości.

O dalszych losach kwestii podstawy opodatkowania przy aportach niepieniężnych będziemy Państwa informować w kolejnych wpisach na blogu CRIDO.

Zobacz film: JPK CIT – powtórka z JPK VAT czy może KSeF bis?

JPK CIT to jednolity plik kontrolny dotyczący podatku dochodowego od osób prawnych, którego implementację planuje Ministerstwo Finansów. Zgodnie z dotychczasowymi zapowiedziami Ministerstwa rozważane jest wprowadzenie tego pliku jako obowiązkowego od 1 stycznia 2025.