Otwarty w połowie 2020 roku pilotaż Programu Współdziałania przynosi już pierwsze owoce dla biznesu, ale też dla administracji skarbowej. Jaka będzie przyszłość tego programu? Czy w naszych realiach uda się zbudować formułę współpracy biznes – skarbówka, opartą o wzajemne zaufanie, zrozumienie i współpracę i transparentność?

Program Współdziałania – podstawowe cechy i założenia

Program Współdziałania to kompleksowy projekt współpracy pomiędzy podatnikami (póki co dużymi, o przychodach powyżej 50 mln Euro) a administracją skarbową, w ramach którego budowana i rozwijana jest współpraca i dialog zamiast kontroli.

Przepustką do programu jest posiadanie przez przedsiębiorcę skutecznych i adekwatnych Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego (tax control framework), współtworzących dojrzałą funkcję podatkową w organizacji. Po pozytywnym przejściu tzw. audytu wstępnego podatnik podpisuje z Szefem KAS umowę o współdziałanie i nawiązuje z administracją skarbową nowy wymiar relacji i interakcji oparty o wzajemne zaufanie, transparentność i współpracę. Z założenia, działając w ramach Programu, podatnik nie jest poddawany kontrolom, natomiast jest objęty tzw. audytem monitorującym, w ramach którego oceniana jest jakość i efektywność tzw. Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego i zarządzania ryzykiem podatkowym. W ramach Programu Współdziałania podatnik uzyskuje również możliwość zawierania tzw. porozumień podatkowych (w odformalizowanej formule), a także możliwość uzyskania (lub wynegocjowania) szeregu ułatwień w raportowaniu i rozliczaniu podatków, a ewentualne błędy nie skutkują odpowiedzialnością karno-skarbową.

Wejście do Programu znacząco poprawia bezpieczeństwo w organizacji i pozwala na jej wzrost bez ryzyka podatkowego. Tego typu rozwiązania przewidziane w szczególności dla dużych przedsiębiorców znane są w wielu krajach UE i nie tylko (tzw. Cooperative Compliance lub Horizontal Monitoring) i warto podkreślić, że również Polska dołączyła do tego grona. Obecnie trwa I Pilotaż tego Programu, a konferencja była dobrym momentem na podsumowanie pierwszych doświadczeń.

Podsumowanie konferencji

Podczas konferencji 2 lutego br., która odbyła się w Akademii Leona Koźmińskiego, przedstawiciele tej uczelni, Ministerstwa Finansów, Komisji Europejskiej, biznesu oraz doradców podatkowych podsumowali dotychczasowe doświadczenia Programu Współdziałania, oraz omówili wytyczone dalsze działania związane z jego rozwojem.

Warto zwrócić moim zdaniem uwagę na trzy kluczowe perspektywy wynikające z konferencji, które będą kształtować sam program, jego rolę w biznesie i postrzeganie administracji skarbowej w nowej roli.

Po pierwsze – najważniejsze przesłanie brzmi: tak – program współdziałania będzie dalej rozwijany przez Ministerstwo Finansów i Komisję Europejską, ale będzie również modyfikowany – zgodnie z doświadczeniami fazy pilotażowej. W praktyce bardzo istotną informację przekazaną przez przedstawicieli Ministerstwa Finansów było planowane rozszerzenie programu na grupy kapitałowe – to bardzo ważna i pozytywna informacja, gdyż w obecnym kształcie dużą niedogodnością dla grup kapitałowych był brak możliwości „wejścia” do programu przez całą grupę spółek. Kolejną bardzo ważną informacją było wskazanie, że w planach rozwoju programu współdziałania jest opracowanie i wdrożenie rozwiązań pozwalających na przystępowanie do niego również przez średnich przedsiębiorców – to ogromne wyzwanie, ale bardzo cieszy ten planowany krok jeżeli myślimy o realnej zmianie sposobu funkcjonowania biznesu w obszarze podatkowym.

Po drugie – warto podkreślić głos przedstawicieli przedsiębiorstw, które przystąpiły do Programu Współdziałania. Jest to głos wyraźnie pozytywny. Duże firmy widzą dużo wartości dodanej jeżeli chodzi o budowanie bezpieczeństwa i stabilności podatkowej, ale również jeśli chodzi o operacyjne i strategiczne wsparcie dla dojrzałego zarządzania podatkami, gdzie fiskus może być zaufanym partnerem. Z pewnością jeszcze nie wszystko w programie działa optymalnie i zdarzają się różnego rodzaju tarcia, niemniej co podkreślali przedstawiciele Ministerstwa Finansów – kluczowym celem jest zbudowanie zaufania w obie strony.

Po trzecie – co pokazali przedstawiciele Akademii Leona Koźmińskiego, wokół programu narosło wiele mitów i przesądów, jak np. rozbudowana biurokracja związana z uczestnictwem w programie. To bardzo ciekawy głos pokazujący, że należy kontynuować dialog z biznesem i uzmysławiać go jak wygląda program i jego poszczególne elementy. Warto to robić również dlatego, że spośród ok. 4000 firm, które mogłyby przystąpić do programu współdziałania już dzisiaj, nadal bardzo duża grupa nie wie zbyt wiele albo nie wie o nim wcale.

Chwilowa moda, czy stały kierunek ewolucji systemu podatkowego?

Moim zdaniem od rozwiązań typu cooperative compliance nie ma odwrotu. Jeżeli chcemy pozostać w zachodnim systemie wartości oraz zrównoważonego rozwoju i budować dojrzały system podatkowy to musi on uwzględniać w znacznie większym stopniu fakt, że duże i średnie przedsiębiorstwa powinny również przestawić się na dojrzały system zarządzania ryzykami podatkowymi i efektywnością podatkową – niezależnie od tego czy zdecydują się przystąpić do programu współdziałania, czy nie. Czasy reaktywnego rozliczania podatków przez księgową nieodwracalnie mijają. Elementem tej transformacji, która dzieje się już od jakiegoś czasu, jest budowanie dojrzałych ram wewnętrznego nadzoru podatkowego, a program współdziałania dostarcza w tym względzie bardzo wielu wskazówek i dobrych praktyk (jak, chociażby konsultowany obecnie przez Ministerstwo Finansów i biznes model oceny poziomu dojrzałości ram wewnętrznego nadzoru podatkowego). Wiele firm już zaczęło budować takie systemy (np. poprzez wdrażanie procedur i instrukcji podatkowych, czy realne tworzenie i realizowanie strategii podatkowych).

Zobacz film: Współpraca z organami podatkowymi – Program Współdziałania

Współpraca z organami podatkowymi w ramach Programu Współdziałania zdobywa coraz większą popularność. Eksperci z CRIDO dzielą się w filmie dotychczasowymi doświadczeniami związanymi z tym programem. Zapraszamy!