Dnia 15 lutego 2023 r. WSA w Białymstoku wydał wyrok dotyczący wysokości oprocentowania pożyczki udzielonej przez podmioty powiązane w kontekście zgodności z warunkami rynkowymi, tj. weryfikacji, czy niezależne, racjonalne podmioty ustaliłyby oprocentowanie w takiej wysokości oraz na porównywalnych warunkach.

Przebieg kontroli celno-skarbowej

W ocenie organu pierwszej instancji wskazano, że spółka zawyżyła stratę podatkową w związku z wypłatą odsetek od pożyczek zawartych z podmiotami powiązanymi. Spółka przedłożyła analizę porównawczą, jednak ustalony poziom oprocentowania pożyczki nie mieścił się w przedziale międzykwartylowym wskazanym w analizie, lecz oscylował blisko górnego ekstremum. W opinii naczelnika taka sytuacja świadczyła o tym, iż istniejące powiązania wpłynęły na warunki udzielonego finansowania. Ponadto spółka nie wyjaśniła w dokumentacji, dlaczego uznała cały przedział uzyskanych wyników za w pełni porównywalny w odniesieniu do badanej transakcji.

W analizie poprzez proces selekcji starano się zbudować próbę porównywalną do analizowanej transakcji, jednak z uwagi na ograniczenia w dostępności danych w bazie nie wszystkie różnice w porównywalności zostały wyeliminowane poprzez selekcję. Nie dokonano jednak w tym zakresie żadnych korekt porównywalności.

Organ zwrócił również uwagę, że podjęta przez spółkę w odwołaniu próba korekty dokumentacji odniosła się do istotnego kryterium przy ustalaniu oprocentowania w transakcjach finansowych, jak okres kredytowania, jednakże nadal nie uwzględniała pozostałych, kluczowych parametrów takich jak kwota finansowania, zabezpieczenie czy rating kredytowy pożyczkobiorcy. Co więcej, w analizie wzięto pod uwagę czynnik w postaci dodatkowych opłat, który w tym przypadku nie posiadał racjonalnego uzasadnienia. Cechą charakterystyczną pożyczek od spółek powiązanych w ramach grup kapitałowych jest bowiem nie tylko łatwiejszy sposób ich pozyskiwania, ale również mniejsze koszty ich obsługi.

Co na to WSA w Białymstoku?

Powyższe stanowisko podtrzymał sąd, który za organami wykazał niedoskonałości przeprowadzonej analizy porównawczej, w tym w szczególności brak uwzględnienia kryterium kwoty pożyczki czy zabezpieczenia pożyczki, które wpływają na ryzyko związane z transakcją.

Sąd stwierdził, iż organ pierwszej instancji słusznie zwrócił uwagę, że zmiana warunków pożyczki, polegająca na obniżeniu oprocentowania z wstecznym terminem obowiązywania, wpłynęła na osiągnięcie korzyści dla jednej ze stron transakcji, czego trudno oczekiwać w transakcjach między podmiotami niezależnymi.

Podkreślono również niedostateczne uwzględnienie kryterium terminu zapadalności transakcji. Należy co do zasady przyjąć, że im dłuższy jest okres finansowania, tym wyższe jest ryzyko pożyczkodawcy, a co za tym idzie – wyższe jest oprocentowanie pożyczki. Analiza ograniczyła się z kolei do obserwacji o terminie zapadalności powyżej 5 lat, ale żadna z nich nie posiadała terminu zapadalności tożsamego ze sporną pożyczką (10 lat). Ponadto, w analizie uwzględniono obserwacje o ratingach zbliżonych do badanego ratingu, jednak od niego niższych. Z kolei wraz ze spadkiem ratingu pożyczkobiorcy wzrasta ryzyko po stronie pożyczkodawcy, co przekłada się na wyższe oprocentowanie pożyczek i powinno skutkować odrzuceniem wartości skrajnych.

Sąd zgodził się także z zarzutem organu pierwszej instancji dotyczącym ustalenia oprocentowania na poziomie niemieszczącym się w przedziale międzykwartylowym i brakiem uzasadnienia dla przyjęcia przedziału za porównywalny do warunków spornej transakcji.

Konkluzje

Przy ustalaniu oprocentowania dla pożyczek wewnątrzgrupowych warto zastanowić się nad uzasadnieniem stosowania konkretnego punktu z przedziału wyników analizy porównawczej, w szczególności, jeśli odnosimy się do pełnego przedziału wyników. Zwracamy jednak uwagę, że wykorzystywanie tej miary w analizie może wiązać się z bardziej szczegółową kontrolą przez organy skarbowe, co potwierdza przytoczony wyrok.

Zgodnie z wnioskami WSA, analiza porównawcza dla transakcji pożyczkowych powinna uwzględniać szereg korekt, w tym przede wszystkim korekty o: zapadalność, kwotę, zabezpieczenie finansowania oraz rating pożyczkobiorcy.

Każdorazowo przeprowadzenie korekt powinno być jednak rozpatrywane indywidualnie, w zależności od sposobu przeprowadzenia analizy, rodzaju finansowania, otoczenia ekonomicznego, jak również ogólnego tła biznesowego transakcji.

W kontekście wyroku warto więc dokonać przeglądu posiadanych analiz porównawczych pod kątem uwzględnienia ww. kryteriów oraz uzasadnienia zastosowanego wyniku.

Źródło wyroku: I SA/Bk 519/22 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2023-02-15 (nsa.gov.pl)