O możliwej rewolucji w sporach zbiorowych mówiło się w lipcu 2022 r., kiedy to pojawił się projekt Ustawy o sporach zbiorowych, która miałaby zastąpić obecnie obowiązującą i dobrze znaną Ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Warto zwrócić uwagę, że ustawa ta od 1991 r. przechodziła na przestrzeni lat kilkanaście drobnych nowelizacji, których nie możemy określić mianem rewolucyjnych. Od tego czasu temat projektu stanął jednak w miejscu, a w tym miesiącu przy projekcie pojawiła się notka „Projekt zwolniony na podstawie Planu Prac Rządu”.

Wczoraj jednak niespodziewanie pojawił się nowy projekt Ustawy o sporach zbiorowych. Projekt ten oczywiście zawiera zmiany proponowane już w lipcu, jednak znajdziemy w nim również nowe propozycje. Poniżej przedstawiamy część proponowanych rozwiązań.

Otwarcie zamkniętego katalogu

Jedna z utrzymanych propozycji dotyczy zakresu przedmiotu sporu zbiorowego, który po zmianie będzie mógł dotyczyć zbiorowych praw lub wolności związkowych, a także zawodowych, ekonomicznych lub socjalnych zbiorowych interesów lub praw, związanych z wykonywaniem pracy. W praktyce oznacza to, że spór będzie mógł dotyczyć każdej sprawy zbiorowej, w której związki zawodowe reprezentują osoby wykonujące pracę zarobkową. Jest to zmiana bardzo istotna, gdyż dotychczasowa definicja katalogu powodowała często, że organizacje związkowe wszczynały spór praktycznie w każdej sprawie...

Nowe pojęcie – pracodawca dominujący

W projekcie ustawy znajdziemy również nowe pojęcie pracodawcy dominującego, czyli „pracodawcy lub przedsiębiorcy który bezpośrednio lub pośrednio wywiera dominujący wpływ na funkcjonowanie innego pracodawcy lub przedsiębiorcy, w szczególności z tytułu własności, posiadanych udziałów lub akcji albo na mocy przepisów prawa lub umów ustanawiających powiązania organizacyjne między pracodawcami lub przedsiębiorcami.”

W uzasadnieniu czytamy, że wprowadzenie tego pojęcia jest spełnieniem postulatu strony związkowej, która wskazuje, że często stroną sporu zbiorowego po stronie pracodawcy jest podmiot, który faktycznie nie jest decyzyjny. Takie rozwiązanie ma usunąć taki stan rzeczy i zastąpić go sytuacją, gdy stroną w porze zbiorowym po stronie pracodawcy jest podmiot, który taką decyzyjność w kwestiach będących przedmiotem sporu będzie miał.

Co ciekawe, w praktyce wprowadzenie takiego pojęcia do ustawy przy uwzględnieniu definicji z Kodeksu pracy będzie powodował sytuację, że „pracodawcą” w sporze zbiorowym nie będzie ten pracodawca, którego znamy właśnie z Kodeksu pracy.

Ograniczenie trwania sporu zbiorowego

Aktualnie żaden z przepisów nie określa maksymalnego czasu trwania sporu zbiorowego. Tym samym powodowało to niekiedy w praktyce, że spory trwały latami. Przedstawiony projekt zakłada „zamknięcie” sporu w ciągu 9 miesięcy, z możliwością przedłużenia tego okresu wspólną wolą stron o okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące.

Wspólna reprezentacja organizacji związkowych

Proponowane zmiany mają na celu uniknięcia sytuacji, gdzie pracodawca jest w sporze z kilkoma organizacjami związkowymi, przedstawiającymi różne postulaty i tym samym trudne jest ustalenie wspólnego stanowiska. W projekcie znajdziemy rozwiązanie analogiczne jak przy zawieraniu i negocjowaniu układów zbiorowych. Zdecydowano się na wprowadzenie obowiązku wspólnej reprezentacji związków, a warunkiem prowadzenia rokowań będzie uczestniczenie w niej co najmniej jednej organizacji reprezentatywnej.

Wydłużenie minimalnego terminu na zaspokojenie roszczeń

Projekt zakłada wydłużenie minimalnego terminu na spełnienie żądań organizacji związkowej przez pracodawcę z trzech do 7 dni.

Minister zamiast inspektora

O powstaniu sporu zbiorowego Pracodawca ma zawiadamiać ministra właściwego do spraw pracy, a nie jak dotychczas okręgowego Inspektora pracy.

Mediacja prewencyjna

Celem szybszego osiągnięcia porozumienia zaproponowano także wprowadzenie instytucji tzw. mediacji prewencyjnej. Ma ona polegać na korzystaniu z profesjonalnej pomocy osoby dającej gwarancję bezstronności już na etapie rokowań.

Jak widać pomimo wprowadzonych i planowanych zmian, które opisywaliśmy w artykułach Praca zdalna i kontrola trzeźwości – uchwalona przez Sejm! Czekamy na podpis Prezydenta RP i Ekspres legislacyjny nowelizacji Kodeksu pracy nie zwalnia niewykluczone, że czekają nas kolejne tym razem w sporach zbiorowych. Projekt został opublikowany 16 lutego 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji i jest na etapie uzgodnień, będziemy informować Państwa na naszym blogu o kolejnych zmianach.