Często pojawia się pytanie: czy mogę odliczyć VAT z faktury sprzedawcy – skoro na fakturze jest zbyt wysoka stawka VAT (a więc i kwota VAT do odliczenia).

Taka sytuacja może dotyczyć kwot mniejszych (np. „usługi kurierskie” 23% przy sprzedaży książek 5%, organizacja imprezy turystycznej 23% a nie 0%) i większych (np. sprzedaż budynku 23% zamiast 8%, prace budowlane w mieszkaniu na fakturę – 23% a nie 8%) – ale budzi wątpliwości i nierzadko spory stron. Tam, gdzie przepisy są złożone i niejasne, wielu sprzedawców woli wystawiać faktury zawierające stawkę podstawową. Klient boi się z kolei odliczać ten „asekuracyjnie” zawyżany VAT.

Historycznie, patrząc na art. 86 i 88 Ustawy o VAT, doradcy i fiskus mieli podejście dość jednolite – nabywca odlicza VAT na podstawie faktury, a więc nawet gdy kwota VAT jest zawyżona, odliczenie w pełnym zakresie przysługuje[1]. Oczywiście, o ile mamy do czynienia w pomyłce w stawce VAT, a nie w błędnie niezastosowanym zwolnieniu od VAT czy wyłączeniu transakcji spod VAT u sprzedawcy.

„Uproszczenia” SLIM VAT 1 wprowadziły jednak niepewność – w końcu zamysł fiskusa prowadzić miał do tego, że nabywca nawet nie czeka z ujęciem korekty do momenty otrzymania faktury korygującej, gdy odliczany VAT jest zbyt wysoki w świetle ustalonych warunków transakcji[2].

Czy nowe zasady korygowania SLIM VAT 1 obejmować powinny też błędy w stawce VAT? Wygląda na to, że nie.

Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w kolejnej już interpretacji indywidualnej, tym razem dotyczącej pośrednictwa w sprzedaży usług turystycznych[3] – wygląda więc na to, że możemy mówić o stabilnym podejściu DKIS w tej sprawie.

Co do interpretacji, świadczenie to może być objęte stawką VAT wynoszącą 0% w przypadku imprez turystycznych organizowanych i odbywających się poza terytorium UE – co wynika z uregulowań szczególnych, zawartych w rozporządzeniu Ministerstwa Finansów[4].

W praktyce powoduje to, że usługodawcy często nie są świadomi, że wykonywana przez nich usługa może być objęta obniżoną stawką VAT i na wystawianej fakturze wykazują stawkę podstawową. To z kolei może generować spory pomiędzy kontrahentami lub właśnie wątpliwości nabywcy w zakresie prawa do odliczenia.

Przedmiotową sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że to usługobiorca zobowiązany był do wystawiania faktur w ramach samofakturowania – zgodnie z ustaleniami, w zakresie stawki VAT opierał się on jednak na oświadczeniach składanych przez usługodawców. Zdarzało się więc, że agenci deklarowali zastosowanie stawki podstawowej na usługę, która w rzeczywistości powinna być objęta stawką obniżoną.

Niemniej, pomimo trybu wystawiania faktur oraz potencjalnej świadomości nabywcy usługi (i jednocześnie wystawcy faktury) o błędnej stawce, organ podatkowy potwierdził, że okoliczności te nie wykluczają prawa do odliczenia VAT we wskazanej na fakturze kwocie. W uzasadnieniu przyjął bowiem, że wystarczające jest spełnienie fundamentalnych przesłanek wymienionych w ustawie o VAT (status podatnika, wykonanie usługi, związek nabytego świadczenia z działalnością opodatkowaną), natomiast samo zawyżenie VAT nie wpływa na prawo do jego odliczenia.

W takiej sytuacji usługobiorca może spokojnie czekać na ruch usługodawcy – dopiero po otrzymaniu faktury korygującej będzie on zobowiązany do skorygowania swojego podatku naliczonego.

Pomimo korzystnego stanowiska fiskusa w zakresie odliczenia VAT i przyjętego w systemie VAT założenia, że zasadniczo to na sprzedawcy ciąży obowiązek zastosowania właściwej stawki, warto pamiętać, że nie zawsze taka sytuacja jest neutralna dla nabywcy. W przypadku gdy odlicza on VAT z wykorzystaniem tzw. współczynnika i tak powinien upominać się o zastosowanie stawki obniżonej – korzystniejsze z perspektywy ekonomicznej jest bowiem objęcie współczynnikiem niższej kwoty VAT.

Skoro przedmiotowa interpretacja indywidualna została wydana już po wejściu w życie zmian przewidzianych w pakietach SLIM VAT, podejście DKIS powinno rozwiązać potencjalne wątpliwości dot. wpływu nowelizacji na sytuację podatników wystawiających faktury z zawyżoną kwotą VAT, w tym w trybie samofakturowania.

[1] Interpretacja indywidualna z 4 lutego 2020 r. o sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.778.2019.1.AKA.

[2] Sprzedawca nie czeka na zwrotki, nabywca nie czeka na fakturę korygującą – co tak naprawdę zmienia SLIM VAT w rozliczeniach podatników (już za styczeń)?

[3] Interpretacja indywidualna z 6 czerwca 2022 r. o sygn. 0112-KDIL1-3.4012.148.2022.1.MR.

[4] § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1696 z późn. zm.).