Nabycie zaskakująco drogiej usługi reklamowej pozwala podatnikowi odliczyć VAT, jeśli sama usługa podlega VAT i ma związek ze sprzedażą opodatkowaną lub całością jego działalności gospodarczej. To, czy cena za świadczenie jest zbyt wygórowana w porównaniu z wartością obiektywną (rynkową) lub też brak faktycznego przełożenia usługi na zwiększenie obrotu nie zmienia kwestii odliczenia VAT.

Lata doświadczeń

Tematyka usług niematerialnych, zasadności ich nabywania oraz gromadzenia dowodów wykonania zdaje się być stałym gościem w sprawach poruszanych przez organy podatkowe i sądy administracyjne – pisaliśmy o niej również nie raz na blogu (współpraca z influencerem, towary z logo i integracja). Niepewność podatników przy ich rozliczaniu jest o tyle zasadna, że świadczenia niematerialne łatwo stają się środkiem do różnego rodzaju nadużyć i wyłudzeń.

Jak pokazuje sprawa rozpatrywana przez TSUE 25 listopada 2021 r. (sygn. C-334/20), podatnicy dostali swoiste „zielone światło” na odliczanie VAT z tytułu faktycznie wykonanych usług niematerialnych.

Z pewnością warto o tym orzeczeniu pamiętać, skoro na polskim gruncie spory na linii podatnik-fiskus owocowały przez lata szerokim i czasem zróżnicowanym co do konkluzji wachlarzem orzeczniczym:

  • z perspektywy VAT udało się osiągnąć korzystne podejście w zakresie dokumentowania potwierdzające, że podatnik, który chce odliczyć VAT nie ma obowiązku dokumentowania usług niematerialnych w sposób wyjątkowy i ponadstandardowy[1] (o ile usługa została wykonana);
  • jednak szczególnie w zakresie CIT na poziomie sądów[2] podkreślane są wymogi co do:
    • dokładnej dokumentacji wykonanych świadczeń (umowa, faktura, protokół odbioru nie wystarcza);
    • dbałości o rynkowość stosowanych cen – w relacjach z podmiotami powiązanymi, ale i niepowiązanymi
    • możliwości uzasadnienia zasadności dokonanego zakupu.

Przebieg sprawy w TSUE

Sprawa dotyczyła węgierskiego podatnika Amper Metal działającego w sektorze instalacji elektrycznych, który to korzystał z usług reklamowych polegających na umieszczeniu naklejek reklamowych z oznaczeniem swojej spółki na samochodach podczas mistrzostw sportów motorowych na Węgrzech. Spółka odliczała cały VAT zapłacony za te usługi, których wartość przekraczała 100 tys. EUR. Węgierskie organy podatkowe zakwestionowały jednak przedmiotowe odliczenie, uznając, że takie usługi reklamowe nie stanowią kosztu związanego z opodatkowanymi transakcjami generującymi przychód dla spółki. Jako argument zaprezentowano opinię biegłych sądowych w ocenie, których taka reklama była zbyt droga i w rzeczywistości nie wpływała na przyszłe decyzje kontrahentów (inny krąg widzów mistrzostw a klientów podatnika).

Węgierski sąd po zapoznaniu się ze sprawą skierował do TSUE dwa pytania, aby ustalić:

  • Czy nie można odmówić odliczenia VAT z tytułu transakcji objętej zakresem zastosowania Dyrektywy VAT z tego względu, że w ocenie organu usługa świadczona przez wystawcę faktury w ramach transakcji dokonanej pomiędzy niezależnymi stronami nie jest »korzystna« dla opodatkowanej działalności odbiorcy faktury, ponieważ:
    • wartość usługi (usługi reklamowej) świadczonej przez stronę wystawiającą fakturę jest nieproporcjonalna do korzyści (wielkości obrotu lub wzrostu wielkości obrotu) przysporzonej tą usługą jej odbiorcy, lub
    • wspomniana usługa (usługa reklamowa) nie wygenerowała żadnej wielkości obrotu jej usługobiorcy;
  • Czy można odmówić odliczenia VAT z tytułu transakcji objętej zakresem stosowania Dyrektywy VAT z tego względu, że usługa wyświadczona przez wystawcę faktury w ramach transakcji dokonanej przez niezależne strony ma nieproporcjonalną wartość, ponieważ usługa (usługa reklamowa) jest droga i jej cena jest nadmierna w stosunku do innej lub innych porównywalnych usług.

Podejście TSUE

Odnosząc się do zbyt wysokiej ceny uiszczanej za usługi, TSUE przypomniał, że prawo do odliczenia zgodnie z zasadą neutralności zakłada możliwość odliczenia przy związku zakupu z czynnościami opodatkowanymi – to, że transakcja jest przeprowadzana po cenie wyższej lub niższej od ceny kosztów oraz przyjętej cenie rynkowej nie ma znaczenia. Odliczanym VAT jest zatem ten, który wynika z przyjętej wcześniej przez sprzedawcę podstawy opodatkowania, a nie obiektywnej wartości jak np. wartości rynkowej czy wartości ustalonej przez organy podatkowe. Fakt, że zapłacona cena jest wyższa od tej obiektywnie przyjętej dla podobnych usług reklamowych nie może uzasadniać odmowy skorzystania z prawa do odliczenia

TSUE wskazał również, że regulacje VAT nie uzależniają prawa do odliczenia od kryterium odnoszącemu się do wzrostu obrotów podatnika lub, bardziej ogólnie, kryterium rentowności ekonomicznej podatnika. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do odliczenia zakłada, że wydatki odpowiadające nabytym towarom i usługom są częścią ceny czynności opodatkowanych, które powodują powstanie prawa do odliczenia. Nawet w przypadku braku takiego związku odliczeniu podlega VAT odpowiadający wydatkom ogólnym podatnika, przy założeniu, że koszty te mają bezpośredni i natychmiastowy związek z całą działalnością gospodarczą podatnika.

TSUE podsumował, iż:

  • podatnik może odliczyć VAT naliczony z tytułu usług reklamowych, jeżeli takie świadczenie usług stanowi transakcję podlegającą VAT w rozumieniu Dyrektywy VAT i pozostaje w bezpośrednim i ścisłym związku z jedną lub kilkoma realizowanymi przez niego opodatkowanymi transakcjami lub z całą działalnością gospodarczą tego podatnika z tytułu kosztów ogólnych;
  • nie należy przy tym jednak brać pod uwagę okoliczności, że cena zafakturowana za te usługi jest nadmierna w stosunku do wartości referencyjnej określonej przez krajowy organ podatkowy lub że te usługi nie doprowadziły do zwiększenia obrotu tego podatnika.

Jednocześnie Trybunał zostawił w gestii sądu krajowego ustalenie, czy usługi te są bezpośrednio związane z opodatkowaną transakcją lub, w razie braku takiej transakcji, z całą działalnością z tytułu wydatków ogólnych.

Rozstrzygnięcie sprawy dla Amper Metal w efekcie uzależnione będzie od oceny organu, czy umieszczanie naklejek reklamowych na samochodach przy okazji mistrzostw miało na celu promowanie towarów i usług sprzedawanych przez Amper Metal.

O tej kwestii muszą też pamiętać podatnicy – generalna zasadność zakupu z perspektywy biznesowej (niezależnie od osiągniętych rezultatów) z pewnością powinna być kluczem wyjścia przy weryfikacji możliwości odliczenia VAT z faktury usługodawcy.

Warto doczytać:

[1] Prawomocny wyrok WSA w Gliwicach z 18 lipca 2019 r. (sygn. I SA/Gl 448/19).

[2] Wyrok NSA z 27 czerwca 2019 r. (sygn. I FSK 714/17), nieprawomocny wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 28 marca 2019 r. (sygn. I SA/Go 50/19), prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 19 lutego 2013 r. (sygn. III SA/Wa 2103/12).