W nowej perspektywie finansowej nie mogło zabraknąć specjalnego instrumentu dedykowanego współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony środowiska i klimatu. Mowa o Programie LIFE, który w perspektywie na lata 2021 – 2027 posiada niebagatelną alokację na poziomie 5,4 mld euro (z czego w zamierzeniu 61% środków będzie przeznaczone na osiągnięcie celów w zakresie klimatu). Warto zainteresować się tym programem z co najmniej dwóch powodów: (1) wspiera on ważne gospodarczo i społeczne przedsięwzięcia, (2) uzupełniając montaż finansowy wsparciem z NFOŚiGW można uzyskać poziom dofinansowania do nawet 95% kosztów kwalifikowanych projektu.

Zasady Programu LIFE na lata 2021 – 2027 zostały opublikowane w nowym rozporządzeniu 17 maja 2021 r., natomiast pierwsze konkursy już zostały ogłoszone i od miesiąca Komisja Europejska czeka na aplikacje. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zagadnienia dotyczące Programu i typów wspieranych przedsięwzięć.

Informacje ogólne

Głównym celem Programu jest współfinansowanie projektów dotyczących przejścia na zrównoważoną, energooszczędną, opartą na odnawialnych źródłach energii, neutralną dla klimatu i odporną na zmianę klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym. Program wspierać będzie procesy wdrażania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacji unijnej polityki w tym zakresie, a także identyfikacji i promocji nowych rozwiązań dla problemów dotyczących środowiska w tym przyrody. Jest to program zarządzany centralnie przez Komisję Europejską i jest bezpośrednio powiązany ze strategią Zielonego Ładu (ang. Green Deal).

Typy przedsięwzięć

W obecnej edycji Program LIFE otrzymał nową strukturę, która uzupełniona została o ‘Program przejście na czystą energię’ (w poprzedniej perspektywie realizowanej w ramach Horyzont 2020). Obecna struktura, która podzielona została na dwa kluczowe obszary, przedstawia się następująco:

Obszar „Środowisko” (przeznaczenie 64% alokacji), który obejmuje:

  • podprogram „Przyroda i różnorodność biologiczna” – nabór do 30 listopada 2021 r. (projekty tradycyjne) bądź 13 października 2021 r. (projekty strategiczne – I etap)

W ramach podprogramu wspierane będą działania w państwach członkowskich na rzecz rozwijania, demonstrowania, promowania i stymulowania zwiększania skali innowacyjnych technik, metod i podejść (w tym rozwiązań opartych na przyrodzie i podejścia ekosystemowego) dla osiągnięcia celów prawodawstwa i polityki UE w zakresie przyrody i różnorodności biologicznej, a także przyczynianie się do rozwoju bazy wiedzy i do stosowania najlepszych praktyk, w tym poprzez wspieranie sieci Natura 2000.

  • podprogram „Gospodarka o obiegu zamkniętym i jakość życia” – nabór do 30 listopada 2021 r. (projekty tradycyjne) bądź 13 października 2021 r. (projekty strategiczne – I etap)

Finansowanie z programu LIFE będzie ukierunkowane na projekty związane z najlepszymi technologiami, dobrymi praktykami i rozwiązaniami opracowanymi na poziomie lokalnym, regionalnym lub krajowym. Celem podprogramu jest ułatwienie przejścia na zrównoważoną i energooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym. Obejmuje to również zintegrowane podejścia do wdrażania planów gospodarowania odpadami i zapobiegania im oraz postępowania z odpadami morskimi.

Obszar „Działania na rzecz klimatu” (przeznaczenie 36% alokacji) który obejmuje:

  • podprogram „Łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej” – nabór do 30 listopada 2021 r. (projekty tradycyjne) bądź 13 października 2021 r. (projekty strategiczne – I etap)

Podprogram przyczyni się do przekształcenia UE w społeczeństwo neutralne i odporne na zmianę klimatu, poprzez wspieranie realizacji unijnej polityki klimatycznej i przygotowanie na wyzwania związane z działaniami w dziedzinie klimatu w nadchodzących latach.

  • podprogram „Przejście na czystą energię” – nabór do 12 stycznia 2022 r.

Podprogram przyczyni się do przejścia na gospodarkę efektywną energetycznie opartą o odnawialne źródła energii, zwłaszcza w regionach, które mają trudności z pozyskaniem funduszy na ten cel (w tym zgodnie z mechanizmem sprawiedliwej transformacji). Inicjatywy podejmowane w podprogramie mają zachęcać do inwestycji i działań skupiających się na efektywności energetycznej i odnawialnych źródłach energii.

Co będzie oceniane?

W aktualnym Programie LIFE kryteria względem których przedsięwzięcie będzie oceniane podzielone zostały na 4 obszary, które znane są m.in. z innych programów zarządzanych centralnie przez Komisję Europejską. Do kryteriów tych należą: Istota (ang. Relevance), Jakość (ang. Quality), Wpływ (ang. Impact) oraz Zasoby (ang. Resources). Dodatkowo, w zależności od konkretnego naboru, obowiązywać mogą kryteria bonusowe oceniane w sposób zero-jedynkowy dotyczące skali i synergii oraz transnarodowego charakteru przedsięwzięcia.

Ile i dla kogo?

Aplikacje w ramach programu LIFE mogą być składane przez osoby prawne zarejestrowane w dowolnym kraju członkowskim Unii Europejskiej bądź kraju stowarzyszonym z Programem LIFE. Wnioskodawcami mogą być więc przedsiębiorcy, instytucje publiczne oraz organizacje pozarządowe. W zależności od programu przedsięwzięcia powinny być realizowane przez wnioskodawców samodzielnych bądź konsorcja międzynarodowe.

Standardowe dofinansowanie przedsięwzięcia z Programu LIFE przez Komisję Europejską wynosi do 60% wartości kosztów kwalifikowanych, a w przypadku projektów przyrodniczych do 75% (w przypadku projektów służących gatunkom i siedliskom priorytetowym / zagrożonym). Polscy Wnioskodawcy (aplikujący samodzielnie bądź jako członkowie konsorcjów) mogą dodatkowo ubiegać się o współfinansowanie projektu ze środków krajowych NFOŚiGW uzupełniając montaż finansowy nawet do 95% kosztów kwalifikowanych projektu. Warto jednak rozważyć aplikowanie już teraz, gdyż w kolejnych latach możliwość współfinansowania przedsięwzięć z NFOŚiGW będzie stopniowo maleć co ma stanowić mechanizm zachęty do składania aplikacji już od początku trwania Programu.

Więcej informacji na ten temat można znaleźć bezpośrednio na stronie Programu LIFE.