Dyrektor KIS: połączenie odwrotne bez podwyższania kapitału zakładowego spółki przejmującej jest neutralne podatkowo

Połączenie odwrotne (downstream merger) polega na przeniesieniu całego majątku spółki-matki (spółka przejmowana) na rzecz spółki-córki (spółka przejmująca). Choć w praktyce ten typ połączenia jest rzadziej spotykany od połącznia w ramach którego spółka-matka przejmuje spółkę-córkę, to w niektórych sytuacjach może być to rozwiązanie bardziej uzasadnione z perspektywy grupy. Może tak być np. gdy to w spółce-córce skupiona jest większość funkcji / aktywów / trzon działalności, co sprawia, że z prawnego punktu widzenia jej przetrwanie na połączeniu może być preferowane.

Jedną z cech połączenia odwrotnego jest to, że spółka przejmująca nie musi wydawać udziałów w podwyższonym kapitale na rzecz udziałowca spółki przejmowanej. W interpretacji indywidualnej z dnia 12 marca 2021 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.15.2021.1.IZ, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że przeprowadzenie połączenia odwrotnego nie będzie skutkować powstaniem przychodu podatkowego w rozumieniu ustawy o CIT, również jeśli jest przeprowadzane bez podwyższania kapitału zakładowego spółki przejmującej.

Zgodnie z brzmieniem przepisów ustawy o CIT obowiązującymi od 2018 r., przychodu nie stanowi wartość majątku spółki przejmowanej otrzymanego przez spółkę przejmującą odpowiadająca wartości emisyjnej udziałów przydzielonych udziałowcom spółki łączonej, przy założeniu, że zostało ono przeprowadzone z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, a celem połączenia nie jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Jak zauważył Dyrektor KIS w uzasadnieniu omawianej interpretacji, w przypadku połączenia odwrotnego otrzymany w jego wyniku majątek spółki przejmowanej obejmuje udziały posiadane przez tę spółkę w spółce przejmującej. Oznacza to, że do spółki przejmującej niejako „wracają” jej własne udziały. Nie oznacza to jednak, że nawet w przypadku braku podwyższenia kapitału zakładowego wspólnikom spółki przejmowanej wydawane są „te same” udziały, jakie spółka przejmowana posiadała w spółce przejmującej. Należy bowiem zauważyć, że wartość emisyjna zdefiniowana w ustawie o CIT nie jest wartością, którą należy przyjąć jako daną - spółka przejmująca ma możliwość dokonania emisji udziałów o odpowiedniej wartości, odpowiadającej wartości majątku spółki przejmowanej.

Omawiana interpretacja ma istotne znaczenie, ponieważ w przeszłości, chociażby w interpretacji indywidualnej z dnia 3 lipca 2019 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.163.2019.1.AM, Dyrektor KIS twierdził coś zupełnie innego: mianowicie, że w tym przypadku udziałami wydawanymi wspólnikom spółki przejmowanej są udziały już istniejące – a wyłączenie z przychodów, o którym mowa wyżej, dotyczy wyłącznie sytuacji, w której dochodzi do emisji udziałów nowych. Naszym zdaniem ten tok rozumowania jest kontrowersyjny tym bardziej, że zgodnie z Dyrektywą UE (2009/133) zasadą jest neutralność połączeń dla wspólników spółki przejmowanej i nie przewiduje ona wyjątków dla połączeń odwrotnych.

Na szczęście w ostatnim czasie Dyrektor KIS zdaje się spoglądać na połączenia odwrotne przychylniejszym okiem, czemu dał wyraz również m. in. w interpretacji z dnia 15 lutego 2021 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.466.2020.1.PB czy 20 października 2020 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.394.2020.1.IZ.

W świetle przytoczonych rozstrzygnięć wydaje się, że grupy kapitałowe mogą z większym spokojem przeprowadzać również, jeśli jest to uzasadnione, połączenia odwrotne. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że Dyrektor KIS nie zmieni po raz kolejny zdania.