Ważne wieści dla wszystkich podatników, a zwłaszcza jednostek samorządu terytorialnego, płyną właśnie z TSUE. Wczoraj, Trybunał wydał wyrok dotyczący polskiego wniosku prejudycjalnego w zakresie opodatkowania VAT tzw. „opłaty przekształceniowej”, uiszczanej przez użytkowników wieczystych z tytułu przekształcenia przedmiotowego prawa we własność.

Czego dotyczy postępowanie przed TSUE?

Warto przypomnieć, że omawiana sprawa dotyczy pytań prejudycjalnych, z którymi wystąpił WSA we Wrocławiu, rozpatrujący skargę na interpretację indywidualną otrzymaną przez Gminę Wrocław.

Z dniem 1 stycznia 2019 r. gmina, jak i inne samorządy, przestały być właścicielami gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, które pozostawały w użytkowaniu wieczystym, a dotychczasowi użytkownicy wieczyści stali się z mocy prawa właścicielami przedmiotowych gruntów. Z tytułu przekształcenia, nowi właściciele nieruchomości zobowiązani zostali do ponoszenia tzw. „opłaty przekształceniowej”, wnoszonej do 31 marca każdego roku przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia lub w postaci określonej opłaty jednorazowej. Spór pomiędzy Gminą Wrocław a fiskusem ogniskował się wokół kwestii opodatkowania przedmiotowych opłat.

WSA we Wrocławiu powziął wątpliwości, czy w okolicznościach rozpatrywanej sprawy, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności stanowi dostawę towarów dla celów VAT? W ramach wniosku prejudycjalnego do TSUE, Sąd zapytał ponadto, czy w rozpatrywanej sprawie gmina działa w charakterze podatnika czy organu władzy publicznej?

 Więcej informacji na temat stanu faktycznego oraz opinii Rzecznika Generalnego w przedmiotowej sprawie, znaleźć można w innym wpisie na naszym blogu.

Jakiej odpowiedzi udzielił TSUE?

 Odpowiadając na pytania WSA we Wrocławiu, TSUE orzekł, że:

  • przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w „prawo pełnej własności”, przewidziane w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty, stanowi dostawę towarów dla celów VAT;
  •  przy przekształceniu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w „prawo pełnej własności”, przewidzianym w przepisach krajowych w zamian za uiszczenie opłaty na rzecz gminy, będącej właścicielem nieruchomości, co pozwala jej na uzyskanie z tego tytułu dochodu o charakterze stałym (z zastrzeżeniem weryfikacji, jakich powinien dokonać sąd odsyłający), Gmina działa w charakterze podatnika VAT, a nie jako organ władzy publicznej.

Tym samym TSUE uznał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, stanowi dostawę towarów w świetle art. 14 ust. 2 lit. a) Dyrektywy VAT tj. przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu, albo z mocy prawa. Wskazany przepis Dyrektywy VAT został implementowany do polskiego porządku prawnego w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Warto zauważyć, iż TSUE zwrócił uwagę na literalne brzmienie przedmiotowego przepisu Dyrektywy i fakt, że odnosi się on do „przeniesienia własności towaru”. Wskazując tym samym na odrębność wspomnianej regulacji od ogólnej definicji dostawy towarów referującej z kolei do „przeniesienia prawa do rozporządzania rzeczą jak właściciel”.

W ocenie TSUE, dostawa towarów w świetle art. 14 ust. 2 lit. a) Dyrektywy VAT wymaga spełnienia trzech kumulatywnych przesłanek: (i) musi nastąpić przeniesienie prawa własności, (ii) przeniesienie to musi nastąpić z nakazu wydanego przez organ władzy publicznej lub w jego imieniu, albo z mocy prawa, (iii) musi nastąpić wypłata odszkodowania.

Jednocześnie, w ocenie TSUE, wyrażenie „w zamian za odszkodowanie” powinno być interpretowane zgodnie z autonomiczną, jednolitą definicją właściwą dla prawa Unii i w kontekście ww. regulacji szczególnych. W konsekwencji treść przedmiotowego wyrażenia pozostaje niezależna od znaczenia nadanego prawem krajowym.

W rozpatrywanych okolicznościach, TSUE przyznał również Gminie Wrocław status podatnika. W ocenie Trybunału, przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność pozwala na uzyskanie z tego tytułu dochodu o charakterze stałym, w konsekwencji czego, powinno być rozpatrywane jako działalność gospodarcza, a Gmina nie korzysta w tym zakresie z prerogatyw władzy publicznej.

W świetle powyższych ustaleń TSUE, temat kwalifikacji podatkowej tzw. „uwłaszczenia” dokonanego w rozpatrywanych okolicznościach faktycznych – wydaje się rozstrzygnięty. Niemniej z uwagi na fakt, iż TSUE poddał liczne okoliczności sprawy dalszej weryfikacji WSA we Wrocławiu, z niecierpliwością czekać należy na finalne orzeczenie sądu krajowego w tym zakresie.

Źródła:

Wyrok TSUE z 25 lutego 2021 r. w sprawie C-604/19 Gmina Wrocław;

Postanowienie WSA we Wrocławiu z 19 czerwca 2019 r., sygn. I SA/Wr 295/19